Jonge advocaat wil islamitisch bankieren in Nederland mogelijk maken
Laatst gewijzigd: 20 juli 2023 12:31
“Als iedereen islamitisch zou bankieren, was de kredietcrisis waarschijnlijk niet gebeurd.” Dat meent Sharif Soliman, auteur van het boek 'Islamitisch Financieren'. Ook leren we van hem dat de manier waarop islamitische kredietverstrekkers ‘geld uitlenen’ eigenlijk erg veel lijkt op private equity-financiering.
Bankieren naar de leer van de Islam is op een aantal cruciale punten anders dan hoe bankiers in Zürich, Manhattan en de Zuidas het aanpakken. Zo hoort de kredietverstrekker geen rente te vragen, mag niet belegd worden in dingen die haram (verboden) zijn, is speculatie uit den boze en worden derivaten alleen bij hoge uitzondering toegestaan.
Als je beseft dat 100% van alle woninghypotheken in Nederland zijn verstrekt op basis van rente, een derde van Deutsche Banks balans bestaat uit derivatenposities en hedge funds op Wall Street miljarden per jaar verdienen (of verliezen) met speculaties, kun je stellen dat Islamitisch bankieren een geheel andere manier van zakendoen is. “Bij Islamitisch bankieren draait het erom dat de cliënt rechtvaardig wordt behandeld. Daar ziet een ethische commissie van shariageleerden op toe,” constateert Soliman.
De jonge advocaat Sharif Soliman heeft zich als doel gesteld om islamitisch bankieren op de kaart te zetten in Nederland. De interesse voor het onderwerp begon op de universiteit. Islamitisch financieren – Civielrechtelijke en toezichtrechtelijke mogelijkheden in Nederland, is niet alleen de naam van het boek van Soliman maar ook van zijn masterscriptie die hij dit jaar afrondde. Soliman is drie weken voor de uitgave van zijn boek in dienst getreden als associate bij NautaDutilh. Daar gaat hij partijen helpen die op islamitisch wijze willen financieren in het Nederlandse rechtssysteem.
Halalhypotheek
De eerste geïnteresseerde heeft zich al gemeld, laat Soliman weten tijdens een interview op het Zuidaskantoor van NautaDutilh. “Het woningfinancieringsfonds Albarakah Real Estate wil hier woningbezit gaan financieren op basis van islamitische principes. Deze partij weet echter weinig van het Nederlandse recht. Toen zij het persbericht over mijn boek lazen, zochten zij contact met mij. Ik ben nu in gesprek met het woningfinancieringsfonds.”
De eerste geïnteresseerde heeft zich al gemeld, laat Soliman weten tijdens een interview op het Zuidaskantoor van NautaDutilh. “Het woningfinancieringsfonds Albarakah Real Estate wil hier woningbezit gaan financieren op basis van islamitische principes. Deze partij weet echter weinig van het Nederlandse recht. Toen zij het persbericht over mijn boek lazen, zochten zij contact met mij. Ik ben nu in gesprek met het woningfinancieringsfonds.”
Wat ook niet-moslims direct zal aanspreken aan de aandelenhypotheken van Albarakah is dat de verstrekker geen rente vraagt. Hoe werkt dat? Albarakah koopt de woning die de cliënt op het oog heeft. De cliënt betaalt vervolgens huur en koopt ieder jaar een plukje meer aandelen van het huis over van Albarakah totdat het huis 100% in het bezit is van de bewoner. Op die manier is er geen rentevergoeding nodig en delen beide partijen in een eventueel verlies, bijvoorbeeld wanneer executieveiling nodig is.
Geen rente, maar dus wel huurkosten. Hetzelfde beestje met een andere naam? Nee, zegt Soliman. “Volgens de Islam mag een partij best een vergoeding krijgen voor het kapitaal dat hij ter beschikking stelt maar niet als de ander verlies maakt. Beide partijen moeten delen in de winst of het verlies. In het Nederlandse banksysteem kan een hypotheekverstrekker rente blijven vragen ook al kan de hypotheeknemer het eigenlijk niet meer betalen. Sterker nog, banken leggen zelfs boetes op bij wanbetaling.”
Private equity-principe
De aandelenhypotheek klinkt als private equity-financiering voor woningen, niet waar? Soliman: “Inderdaad, zo zou je het kunnen zien. Private equity financiers delen ook mee in de winst of in het verlies van de kapitaalnemer. We noemen het ook wel equity based financing.”
De aandelenhypotheek klinkt als private equity-financiering voor woningen, niet waar? Soliman: “Inderdaad, zo zou je het kunnen zien. Private equity financiers delen ook mee in de winst of in het verlies van de kapitaalnemer. We noemen het ook wel equity based financing.”
Hoewel er in Nederland tot nu toe geen serieuze partijen zijn die islamitisch financieren, groeit deze vorm van bankieren wereldwijd wel enorm hard. Sinds de jaren 90 groeit islamitisch financieren met gemiddeld 17% en is daarmee zelfs het snelst groeiende segment binnen de internationale financiële sector, zo lezen we op de achterflap van het boek van Soliman. Een groei van 150 miljard dollar naar 2,1 biljoen in twintig jaar tijd.
Kuala Lumpur, de hoofdstad en het zakencentrum van Maleisië
Het is niet moeilijk te bedenken waarom islamitisch bankieren in bepaalde werelddelen een vlucht neemt. Emerging markets waar veel moslims wonen, zoals Maleisië, Indonesië en Marokko, groeien hard en uit deze economische activiteit vloeit weer een grotere financiële sector voort. Daarnaast doen vermogende partijen uit de Golfstaten steeds vaker zaken over de grenzen. Niet zelden onder voorwaarden die halal zijn.
Ook niet-moslims
Er zijn tussen de half miljoen en miljoen inwoners in Nederland die zichzelf moslim noemen. In vergelijking met niet-moslims, bezit een relatief groot deel van de moslims nog geen eigen woning. Maar Soliman denkt dat ook veel niet-islamieten behoefte hebben aan Islamitisch bankieren. “Ik heb al veel reacties op LinkedIn en Facebook over mijn boek ontvangen van mensen die ook een halalhypotheek willen. En dat zijn niet alleen moslims – ook niet-moslims.”
Er zijn tussen de half miljoen en miljoen inwoners in Nederland die zichzelf moslim noemen. In vergelijking met niet-moslims, bezit een relatief groot deel van de moslims nog geen eigen woning. Maar Soliman denkt dat ook veel niet-islamieten behoefte hebben aan Islamitisch bankieren. “Ik heb al veel reacties op LinkedIn en Facebook over mijn boek ontvangen van mensen die ook een halalhypotheek willen. En dat zijn niet alleen moslims – ook niet-moslims.”
In een tijd waarin terreuracties van IS de godsdienst een slechte naam geven en de PVV goed scoort in de peilingen, voelt de intrede van een halalhypotheek wat vreemd aan. Toch denkt Soliman wel degelijk dat de halalhypotheek ook onder autochtone Nederlanders kan aanslaan. “Islamitisch bankieren is een vorm van ethisch bankieren, maar geïnspireerd op islamitische principes. Het kan daarom ook ethisch bankieren worden genoemd. Ethisch bankieren is eigenlijk iets wat in Europa en Nederland veel langer bekend is. Wij kennen het vanuit de oudere godsdiensten: het Jodendom en het Christendom. Denk hierbij aan het verbod op rente dat in de Middeleeuwen al gold en pas in 1838 door de Rooms-Katholieke kerk formeel is afgeschaft. De naam is nieuw maar de achterliggende gedachte is dus ouder.”
Geen kredietcrisis
Getuige de opkomst van ASN Bank en Triodos Bank, lijkt er inderdaad behoefte te zijn aan ethisch bankieren. Op dat sentiment baseert Soliman zijn analyse. “Transacties met excessieve risico's, schulden op schulden, niet-commerciële speculatie. Al deze factoren hebben een niet onbelangrijk aandeel gehad in het veroorzaken van de kredietcrisis. Juist dit soort zaken zijn niet toegestaan in islamitisch bankieren. Bovendien hebben dit soort praktijken – en de daarmee gepaard gaande bonussen – ervoor gezorgd dat het vertrouwen in banken erg laag is geworden,” vertelt hij.
Getuige de opkomst van ASN Bank en Triodos Bank, lijkt er inderdaad behoefte te zijn aan ethisch bankieren. Op dat sentiment baseert Soliman zijn analyse. “Transacties met excessieve risico's, schulden op schulden, niet-commerciële speculatie. Al deze factoren hebben een niet onbelangrijk aandeel gehad in het veroorzaken van de kredietcrisis. Juist dit soort zaken zijn niet toegestaan in islamitisch bankieren. Bovendien hebben dit soort praktijken – en de daarmee gepaard gaande bonussen – ervoor gezorgd dat het vertrouwen in banken erg laag is geworden,” vertelt hij.
In dat laatste heeft hij zeker gelijk. Vorige maand nog kwam onderzoeksbureau GfK Verein met het bericht naar buiten dat – van de 30 voorgehouden beroepen – de bankier en de politici het laagste scoren op vertrouwen. Slechts 33% van de ondervraagde Nederlanders vertrouwt de bankier. De burger ziet duidelijk graag een andere manier van bankieren.
Eerdere pogingen
Albarakah Real Estate is niet de eerste die het probeert op de Islamitische manier. Eerdere pogingen om islamitisch bankieren in Nederland op te tuigen, zijn gestrand. “Rabobank, ABN AMRO en Barclays hebben ongeveer tien jaar geleden geëxperimenteerd met islamitisch financieren. Rabobank heeft proeven gedaan met een halalhypotheek, maar wegens een te laag animo is dat gestaakt. Dit speelde zich af kort voordat de kredietcrisis aanvang nam. Islamitisch financieren heeft daarom geen eerlijke kans gehad.”
Albarakah Real Estate is niet de eerste die het probeert op de Islamitische manier. Eerdere pogingen om islamitisch bankieren in Nederland op te tuigen, zijn gestrand. “Rabobank, ABN AMRO en Barclays hebben ongeveer tien jaar geleden geëxperimenteerd met islamitisch financieren. Rabobank heeft proeven gedaan met een halalhypotheek, maar wegens een te laag animo is dat gestaakt. Dit speelde zich af kort voordat de kredietcrisis aanvang nam. Islamitisch financieren heeft daarom geen eerlijke kans gehad.”
Het financieren van woningen en bedrijven maakt nu veel meer kans, denkt Soliman. "Het startpunt van islamitisch bankieren in Nederland lijkt mij de woningmarkt, omdat onder de moslims daar de grootste behoefte aan is. Iedereen wil immers een dak boven zijn hoofd en een groot deel wil het liefst een "eigen" dak." Daar heb je ook geen groot vermogen voor nodig, het is ervoor iedere burger."
Geen woorden maar daden
Naast behoefte vanuit de maatschappij, heeft de advocaat van NautaDutilh ook positieve geluiden ontvangen uit de financiële sector. “In later dit jaar geef ik een seminar over de juridische mogelijkheden van islamitisch financieren in Nederland. Daar heb ik al veel interesse van bankiers, consultants, juristen en advocaten voor ontvangen. Daarnaast is het voormalige Head of Strategy van ABN AMRO ook bezig met het onderwerp, vertelde hij mij. Bankiers ervaren zelf ook dat zij een probleem hebben met hun ethisch imago. Ik geloof dat een bankierseed niet hieraan bijdraagt, maar een andere en ethische manier van zakendoen wel. Niet woorden, maar – een verbod op onethische – daden leiden tot een beter ethisch imago.”
Naast behoefte vanuit de maatschappij, heeft de advocaat van NautaDutilh ook positieve geluiden ontvangen uit de financiële sector. “In later dit jaar geef ik een seminar over de juridische mogelijkheden van islamitisch financieren in Nederland. Daar heb ik al veel interesse van bankiers, consultants, juristen en advocaten voor ontvangen. Daarnaast is het voormalige Head of Strategy van ABN AMRO ook bezig met het onderwerp, vertelde hij mij. Bankiers ervaren zelf ook dat zij een probleem hebben met hun ethisch imago. Ik geloof dat een bankierseed niet hieraan bijdraagt, maar een andere en ethische manier van zakendoen wel. Niet woorden, maar – een verbod op onethische – daden leiden tot een beter ethisch imago.”
Sharif Soliman is vastberaden over de mogelijkheden van Islamitisch financieren in Nederland. “Ik hoop dat moslims, maar ook niet-moslims, hier over een paar jaar een halalhypotheek kunnen afsluiten.”
Lees hier het vervolg op dit artikel:
Islamitisch financieren in Nederland: hoe staat het ervoor? (2 juni 2017)
