Welke fintechs gaan de regelgeving overleven?

“Wat fintech anders maakt dan nieuwe technologieën in andere sectoren, is dat het nieuwe businessmodellen mogelijk maakt binnen een van de sterkst en meest complex gereguleerde sectoren die er zijn,” zegt Alvin Khodabaks, partner bij Clifford Chance waar hij zich onder meer bezig houdt met de technologie- en telecomsectoren. “Er komen nu technologische oplossingen en diensten die niet goed passen binnen het bestaande toezichtkader. En dat creëert onzekerheid. Daarnaast kunnen veel van de regels die gericht zijn op het voorkomen of beperken van de risico’s, de startups in het hart raken. Ze moeten in wezen risico avers worden, minder wendbaar.”

“Je ziet startups uit de financiële wereld komen, maar meer nog van mensen uit andere sectoren, zoals de IT, die bijvoorbeeld denken: hoe ingewikkeld kan het zijn om systemen te bouwen waarmee je geld van de een naar de ander krijgt? Vooral voor hen is het vaak een schok, al die toezichtsregels,” vult zijn collega Marian Scheele aan, die zich als senior counsel specialiseert in financieel toezicht op vermogensbeheerders, banken en betaaldienstverleners.

Hoewel de toezichtsregels streng zijn, maken zij het ondernemen zeker niet onmogelijk, zeggen de beide Clifford-advocaten. Ook worden de regels binnen Europa steeds meer geharmoniseerd. 

PSD2
Zo nam het Europees Parlement eind vorig jaar een nieuwe richtlijn aan voor betalingsinstellingen, de Revised Directive on Payment Services (PSD2), die de komende jaren door de lidstaten moet worden ingevoerd. “Een groot verschil met de bestaande richtlijn is dat meer dienstverleners en diensten onder het bereik van de richtlijn worden gebracht. Voor veel partijen, zoals bedrijven die betalingen faciliteren maar niet de bank zijn waar de rekening wordt aangehouden, zal het een schok zijn dat ze nu gereguleerd worden,” zegt Scheele. Daar staat volgens haar tegenover dat deze partijen in de toekomst wel meer toegang krijgen tot data van bankklanten. Een van de doelen van de nieuwe richtlijn is de verschillende regels tussen lidstaten nog meer weg te nemen, waardoor het voor fintechbedrijven gemakkelijker moet worden om in heel Europa actief te zijn.

Nu is het aanbieden van fintechdiensten in heel Europa vaak nog moeizaam, omdat nationale toezichthouders de Europese regels anders kunnen interpreteren, of omdat er op nationaal niveau aanvullende regels kunnen worden gesteld. “Sommige landen leggen de regels zo vriendelijk mogelijk uit, maar je ziet ook landen die er nog een schepje bovenop doen, zoals Nederland deed met de richtlijn voor een bonusplafond,” stelt Scheele.

Robo-advies
Hoewel het voor de betalingsdienstverleners door PSD2 gemakkelijker wordt om in heel Europa actief te worden, is het voor veel fintechoplossingen nog onduidelijk of Europese regels op hen van toepassing zijn en zo ja, hoe ze nationaal worden uitgelegd. “Kijk bijvoorbeeld naar robo-advies,” legt Scheele uit. “Daar geldt ook een Europese richtlijn, Mifid, en daar speelt de vraag: kun je volstaan met een computer die de mens helemaal vervangt bij het geven van advies. In Engeland hebben ze gezegd dat er altijd een mens aan te pas moet komen. We weten nog niet wat de AFM gaat zeggen, maar het kan dus zijn dat je als aanbieder je systemen zo moet gaan bouwen dat je met verschillende oplossingen moet werken, afhankelijk van het land waar je de dienst aanbiedt.”

 

 

Volgens Scheele en Khodabaks is de opstelling van de toezichthouder een belangrijke factor voor fintechbedrijven om te bepalen in welk land ze actief zullen worden, maar is het zeker niet de enige overweging. Het wordt voor toezichthouders door alle Europese regels lastiger om een race to the bottom te ontketenen waarin de regels wel érg gemakkelijk worden geïnterpreteerd om maar fintechs naar je land te lokken. “Europa grijpt daar nu veel sneller in dan voorheen,” constateert Scheele.

Waar toezichthouders wel het verschil kunnen maken, is in het aanpassen van hun eigen werkwijze, om nieuwe toetreders beter te faciliteren. “In het Verenigd Koninkrijk heeft men bepaald dat dit een belangrijke prioriteit is,” zegt Khodabaks. “De financieel toezichthouder FCA heeft proactief gekeken waar de belemmeringen zitten voor toetreders en hoe ze hen konden helpen. Als we die insteek ook in Nederland zouden toepassen, kunnen we veel meer efficiëntie bereiken.”

Regtech
De Nederlandse toezichthouders zijn volgens de Clifford Chance-advocaat nog bezig met het bouwen aan de kennis van fintechbedrijven, maar maken flink vaart. “Naarmate de kennis toeneemt zul je waarschijnlijk ook een meer faciliterend regime krijgen.” Ook de opkomst van zogeheten ‘regtech’, regulatory technology, zal het gemakkelijker maken om precies de goede informatie met de toezichthouder te delen, zonder dat er een hele bureaucratie hoeft te worden opgetuigd. “Nu heb je bij veel technologie al privacy by design, wellicht gaan we ook steeds meer compliance by design zien.”

Nederland kent volgens Khodabaks en Scheele een goede voedingsbodem voor fintechbedrijven. “Als je kijkt naar factoren zoals de infrastructuur, de adoptie van technologie en de overzichtelijkheid van de markt, dan zie je dat Nederland heel interessant kan zijn,” zegt Khodabaks. “En laten we niet vergeten dat Nederland een goed ondernemingsklimaat heeft. Als je kijkt naar de omvang van de Nederlandse markt, dan doen we het relatief goed. Nederland telt nu een unicorn – een startup dat op meer dan een miljard dollar wordt gewaardeerd. Hopelijk worden dat er meer.”

Veel fintechbedrijven hoeven niet meteen een fullblown bankvergunning aan te vragen, maar kunnen voor een wat lichter regime gaan. Bunq was vorig jaar het eerste bedrijf in vele jaren dat een nieuwe bankvergunning kreeg. Weer andere fintechbedrijven richten zich bijvoorbeeld op kredietverstrekking of vermogensbeheer en vallen daardoor onder andere toezichtsregimes.

Er lopen dus talloze fintechbedrijven rond die uiteenlopende diensten aanbieden. Hoe lang dat echter zo zal blijven, is de vraag. “Je hebt nu zoveel verschillende fintechs, het is een ongelooflijk breed spectrum aan diensten dat nu opkomt en er is verschrikkelijk veel geld beschikbaar om te investeren,” stelt Khodabaks. “Op een gegeven moment gaat zich dat normaliseren en krijg je een consolidatie. Maar het zal nog wel even duren voordat het zover is.”

Apple en Google
Wie worden de winnaars als de grote consolidatieslag eenmaal op gang komt? Volgens de twee advocaten van Clifford Chance is dat nog niet te zeggen. “Grootbanken zullen proberen om hun markt te behouden en zij hebben een voorsprong in de hoeveelheid klanten en rekeninghouders die zij al hebben,” zegt Scheele. “Als zij mooie fintechoplossingen kunnen bieden, dan hebben zij een goede uitgangspositie.” Volgens haar is het ook een voordeel dat banken hun weg weten te vinden in de bestaande regulering. Technologiebedrijven zoals Apple en Google hebben ook een goede uitgangspositie vult Khodabaks aan. “Iedereen heeft een smartphone op zak, het zijn heel erg consumer centric bedrijven.” 

De cultuurverschillen zullen ook kleiner zijn als een fintechbedrijf door een technologiereus wordt overgenomen, dan wanneer een bank de koper is. Maar volgens hem is er nog een derde categorie bedrijven die een gooi kunnen gaan doen naar fintech: telecombedrijven. “Eerst was telecommunicatie bellen, toen kwam er data bij, internet, sms’en. Daarna kreeg je televisie erbij. Nu leveren ze ook content en mobiele diensten, het zogenaamde ‘’quadplay’’. In de telecomsector heeft al een consolidatie plaatsgevonden, die je waarschijnlijk ook gaat zien bij fintech. Wie weet is een volgende stap voor de telecommaatschappijen dat ze fintechoplossingen gaan integreren waardoor ze als het ware ‘’quin players’’ worden en een stap richting de financiële sector zetten. Het kan zomaar gebeuren dat een telecombedrijf een van de grootste concurrenten van financiële instellingen gaat worden.”