‘We hebben het onmogelijke gedaan’

Beeld Ton Zonneveld

Opgericht in 1927 door Jan en Marinus Damen en groot gegroeid onder Kommer vanaf 1969. Vanzelfsprekend óók een lid van de familie Damen. Want de gelijknamige scheepsbouwer is een familiebedrijf pur sang. Een bedrijf waar overnames voor een belangrijk deel de strategie bepalen. En met inmiddels 36 nieuwbouw- en reparatiewerven en 12.000 werknemers is de scheepsbouwer een internationaal grote speler. Kenmerkend: zelfs als het eventjes iets minder gaat – in 2018 werd voor het eerst in vijftien jaar verlies geleden – blijven al die medewerkers enthousiast. Director Corporate Development Emile Poot (36): “Waar je ook komt, bij welke vestiging ook, overal wordt de bedrijfstrots zichtbaar uitgedragen!”


Video Matthijs Vergeer

Foto’s en schaalmodellen van veerboten, fregatten, coasters, crewtenders, sleepboten. Zelfs een ‘cruise-ijsbreker’ – voor exclusieve trips naar de Zuidpool – ontbreekt niet. De permanente expositie in de ontvangsthal van het hoofdkantoor van Damen Shipyards Group ademt dezelfde trots die het hele bedrijf uitstraalt. Emile Poot, director Corporate Development, is bij Damen onder meer verantwoordelijk voor het fusie- en overnamebeleid. Met zijn team tekende hij recent voor het aan boord halen van de grootste Roemeense werf in Mangalia en de Rotterdamse reparatiewerf van Keppel Verolme. Met die eerste heeft Damen nu een werf aan de Zwarte Zee in handen waar grotere schepen kunnen worden gebouwd. Dankzij het verwerven van reparatie- en onderhoudswerf Keppel Verolme bezit het concern een dok van 90 meter breed en 405 meter lang, groter dan welk ander dok ook in Nederland.


“De overname van Keppel Verolme was er echt één uit het boekje,” aldus Poot. “Het hele overnameproces, de opzet van het team, de due diligence met onze eigen mensen, de onderhandelingen met de Singaporezen, de samenwerking met onze advocaat, de planning van dag één… alles liep gesmeerd!”

Opvolgingsproblemen

Damen is groot geworden door overnames. Op enkele uitzonderingen na zijn alle scheepswerven van het concern overgenomen. En Kommer Damen is met zijn 75 jaar still going strong. Hij kent elke werf op de aardbol. Emile Poot: “De geschiedenis van de werf, de eigenaren, de diepgang, het hijsvermogen van de kranen, of de kade sterk genoeg is, alles…”


Gezien de overname-geschiedenis van Damen staat M&A hoog op zijn agenda. Vandaar ook zijn aanwezigheid bij de maandelijkse M&A-meeting waarin Poot hem en het dagelijks bestuur informeert over de voortgang van de diverse overname-activiteiten en mogelijke M&A-kansen die door Poot en zijn team zijn geïdentifceerd. “We krijgen elke maand veel leads. Soms van andere familiebedrijven die kampen met opvolgingsproblemen. Maar ook veel vanuit ons verkoopnetwerk en externe makelaars. Doorgaans zijn we daar reactief in. De overname van Mangalia was echter een uitzondering. Daar zijn we proactief geweest door wereldwijd op zoek te gaan naar scheepswerven met dokken met een breedte van 45 tot 50 meter in een land waar we reeds bekend waren met de infrastructuur. Mangalia kwam uit dat onderzoek als interessante overname naar voren.”

Als we met Emile Poot over één van de kades aan de Merwede lopen, zegt hij over die acquisitie van Mangalia: “Dat was de meest gecompliceerde M&A-deal ooit, uiteindelijk duurde het drie jaar voor de overname helemaal rond was. Damen wilde er een grote werf bij hebben. Een eerdere acquisitie in Oekraïne was teleurstellend verlopen. We kwamen daar niet verder en hebben die werf weer moeten verkopen. Toen Daewoo Shipbuilding & Marine Engineering, voor 51 procent eigenaar van de Roemeense werf in Mangalia, in de problemen kwam, wilden ze buitenlandse assets verkopen. Voor ons ging toen het balletje rollen.”

Kommer Damen schreef een brief aan de CEO van Daewoo. “Ik vloog gedurende het proces wekelijks naar Roemenië of Korea voor de besprekingen. Mangalia was deels van Daewoo en deels van de Roemeense staat. En omdat Daewoo nogal zwaar leunde op de Korean Development Bank hadden we dus met drie grote partijen te maken.”

Overnames als strategie
Broers Jan en Marinus Damen begonnen 92 jaar geleden met scheepsbouw. Overnames bepalen sindsdien de strategie van Damen Shipyards. Uiterst gecompliceerd was de acquisitie van de Mangalia-werf. Omdat moest worden onderhandeld met de Roemeense staat én de Zuid-Koreaanse eigenaar. Ter voorbereiding van deals wordt het streng beveiligde Ansarada platform gebruikt. Waardoor alleen bevoegden toegang tot stukken hebben.

Kink in kabel

Elke keer als de klus geklaard leek, kwam er weer een kink in de kabel. De CEO van Daewoo kwam onder vuur te liggen, een herfinanciering door de Korean Development Bank kwam voorbij en er moest een oplossing worden gevonden voor de portfolio van zeven in aanbouw zijnde grote schepen. “Er zat nogal wat verschil tussen wat de Zuid-Koreanen dachten nog nodig te hebben om die schepen te voltooien en onze inschatting daarvan. Door al het oponthoud duurde het overnameproces echter lang genoeg om die zeven schepen onder Koreaans bewind af
te bouwen.”

Een deel van de strubbelingen in zo’n acquisitieproces is te verklaren door de overnamestrategie van Damen: anticyclisch. “We zullen niet snel een scheepswerf in de top van de markt kopen,” aldus Poot. “Kijk alleen maar naar onze geschiedenis. Het betreft vrijwel altijd overnames van verlieslatende productiecapaciteit die wij vervolgens na een aantal jaren efficiënt en effectief weten te krijgen door een succesvol normalisatie- en integratieproces. In combinatie met kwaliteitsimpulsen.” En ook daarin leert Damen nog steeds. Na een acquisitie neemt Poot zelf zitting in de board om tijdens de integratie het proces te kunnen managen. Zoals bijvoorbeeld bij de Mangalia-werf.

Omslag

Een andere tegenslag in het Mangalia-traject kwam uit de hoek de Roemeense overheid. Toen alles rond leek, kondigde de regering in Boekarest aan gebruik te willen maken van hun pre-emption right, dat ze hadden overeengekomen in de samenwerkingsovereenkomst met Daewoo.“Ondanks talloze memo’s van toelichting en presentaties van plannen en uitleg, liep het toch fout. We begrepen het gewoon niet. Op 8 januari 2018 was er een interview met de toenmalige minister-president op nationale televisie waarin hij meldde dat de Roemeense overheid de intentie had om de scheepswerf te nationaliseren. We weten tot op de dag van vandaag nog niet precies waarom die omslag er zo plotseling was. Toen de premier echter kort daarna een verkiezing binnen zijn politieke partij verloor, werd hij opgevolgd door de huidige Roemeense minister-president, voorheen Europarlementariër in Brussel, en lag het spel gelukkig weer open.” 

Inmiddels is de relatie met beide partijen overigens meer dan uitstekend. “Het is op basis van vertrouwen en openheid dat we een zeer sterke band hebben opgebouwd met zowel de Koreanen als de vertegenwoordigers van de Roemeense overheid. Die sterke relatie zorgt voor een can-do-mentaliteit, waarin elke uitdaging gezamenlijk wordt opgelost. Zonder die sterke band zouden we de transactie nooit hebben kunnen afronden.”

Er kwam dan ook uiteindelijk een compromis uit de bus waarmee Damen Shipyards kon leven. De Nederlanders kregen een minderheidsbelang van 49 procent van de aandelen, de Roemeense overheid verwierf een extra 2 procent en verkreeg daarmee de meerderheid in het stemrecht. “En wij de operationele leiding,” zegt Emile Poot tevreden. “In juli 2019 was de closing met de Koreanen voor het eerste deel van de transactie, namelijk de overdracht van de 51 procent aandelen, en in november hebben we vervolgens 2 procent van de aandelen doorgezet naar de Roemeense overheid. Ik voerde de gesprekken samen met Frank Eggink, tot voor kort onze CFO. ‘We hebben het onmogelijke gedaan,’ zeiden we tegen elkaar. ‘Cool head, steady hand,’ zei Frank altijd als er weer iets gebeurde. In zo’n krankzinnig proces de rust bewaren en blijven relativeren, dat is cruciaal.”

Keuzes en dilemma's

Beslissingen door iedereen gedragen of snelle besluitvorming?
“Bij voorkeur door iedereen gedragen, maar soms kunnen snelle beslissingen het verschil maken in een transactie.”

Jongeren met nieuwe ideeën of zijn seniors
onmisbaar?
“Bij een familiebedrijf zit je dan gauw
in een spagaat. De seniors zijn uiteraard onmisbaar,
maar de jongeren en hun vernieuwende ideeën
moeten ervoor zorgen dat je als bedrijf over twintig
jaar nog steeds relevant bent.”

Wendbaar en agile of altijd eerst die regel- en
wetgeving?
“Uiteraard alles binnen de kaders van
de wet, maar als we niet snel meer wendbaar en
agile worden, verliezen we relevantie.”

Alles strak in vastgelegde bedrijfsprocessen?
“Sommige sectoren van scheepsbouw, bijvoorbeeld
cruise en offshore, vereisen strikte vastlegging,
andere product-marktcombinaties wat minder.”

Risico’s nemen of vooral uitglijders voorko-
men?
“Risico’s nemen. En het is niet erg om fouten te maken!”

Focus op integratie

Na de overnames van Keppel Verolme en de scheepswerf in Roemenië is het niet de verwachting dat Damen snel weer in dergelijke grote acquisities zal rollen. “Onze focus ligt nu volledig op de succesvolle integratie van deze werven in onze groep,” aldus Poot. “Ik sluit echter niet uit dat we wel zullen zoeken naar meer strategische samenwerkingsverbanden voor de lange termijn. Als een groot deel van de huidige bedrijven effectief wordt, hebben we bijvoorbeeld op korte termijn veel engineers nodig. Om ook in die behoefte te voorzien, kunnen strategische allianties uitkomst bieden.”

Emile Poot is trots op Damen Shipyards. Zijn enthousiasme tijdens een rondleiding over de werf in Gorinchem isaanstekelijk. “Een deel van die werkschepen aan de jetty zijn vanuit onze vestigingen in Vietnam en Singapore naar Gorinchem gekomen, destijds 22 stuks tegelijk op zwaar transport. Daarmee creëer je voorraad en dat is één van onze usp’s. Het betekent veel kortere wachttijden voor klanten. Een ander visitekaartje van Damen is het modulair bouwen. Gestandaardiseerde scheepsrompen die snel, gebaseerd op de specifieke wens van de klant, worden
afgebouwd.”

Wijzend: “Kijk maar naar die twee schepen. Ze zijn in de basis identiek, maar de één is voor de offshore en de ander voor een kustwacht. Uiteindelijk zijn ze dus best verschillend, maar er zijn ook heel veel overeenkomsten. Als je daarvan uitgaat, ga je op een heel andere manier denken.”

Horizon

Poot, hiervoor werkzaam bij de Deense transporteur en multinational Maersk, heeft heel bewust gekozen voor het vervolgen van zijn loopbaan bij Damen Shipyards Group. “Alle aandelen zijn in handen van de familie Damen. Dat vertaalt zich in een langetermijnhorizon. Resultaten en financiën zijn vanzelfsprekend erg belangrijk, maar er breekt geen paniek uit als het een keertje wat minder gaat.”

Zoals afgelopen jaar, toen de scheepsbouwer voor het eerst sinds 2003 een verlies leed van 17 miljoen euro. Dat resultaat heeft deels te maken met de dip in de mondiale offshore, die vooral in dat segment gespecialiseerde werven wereldwijd in ernstige problemen heeft gebracht. Met enkele faillissementen tot gevolg. “Die sector heeft het nog steeds zwaar. Gelukkig zijn we bij Damen in voldoende mate gediversifeerd om dat soort mindere tijden in bepaalde delen van ons portfolio goed te kunnen doorstaan.”

Vanaf 2020 trekt ook die markt weer aan, zo is zijn vaste overtuiging. “Bij ons ziet de orderportefeuille er sowieso goed uit. Er komen grote projecten aan. Er zit veel in de pijplijn en de projecten zijn ook heel divers. Zowel in de cruisesector als in onze marine-divisie; en van luxe jachten tot grote ferry’s. Ook de energietransitie zal voor veel werk zorgen. Voor het ontmantelen van olieplatforms zijn nieuwe schepen nodig. Net als voor het opbouwen en onderhouden van offshore-windenergieparken.”

Bijboeg

De nieuwbouw-cruisesector is overigens relatief nieuw voor Damen. Sinds de overname van Mangalia is de capaciteit voorhanden om ook dit soort grote schepen te bouwen. “We richten ons daarbij niet op die enorme oceaanreuzen die bijvoorbeeld voor de Holland America Line of de Cunard Line varen, maar op de iets kleinere ‘expeditionaire’ cruiseschepen. Dat is een niche waar we ons kunnen onderscheiden met schepen specifek voor bijvoorbeeld cruises naar Antarctica of het Amazonegebied.”

Bij Damen staat innovatie voorop. Een van de belangrijkste voorbeelden daarvan is de zogenoemde bijlboeg, die voor extra stabiliteit zorgt en vooral in de offshore een sterke troef blijkt. De grote R&D-afdeling doet onder meer onderzoek naar autonoom en elektrisch varen. In het kader van innovatie werkt Damen ook veel met start-ups. “Soms moet je bepaalde innovatie onafhankelijk van het moederschip plaatsen, de ontwikkeling van nieuwe technologieën en disruptieve businessmodellen gaat nou eenmaal sneller bij start-ups. Wij helpen daar uiteraard graag aan mee.” Zo werkte het bedrijf samen om scheepsschroeven te ontwikkelen die met 3D-printers worden gemaakt. En met een start-up die bezig is met de ontwikkeling van verwisselbare batterijen voor schepen.

Bij innovatie gaat het volgens Poot niet alleen om vernieuwing op productniveau, maar ook op productieniveau. “We hebben veel kennis op dat gebied en zetten die ook actief in om totaaloplossingen te bieden voor onze opdrachtgevers. Uiteindelijk maakt een schip daar dan wel vaak onderdeel van uit, maar ons aanbod is veel breder. Bijzonder voorbeeld daarvan is de ferry die Damen bouwde voor Malawi Lake in Afrika. Daar was geen scheepswerf te vinden en dus is de ferry ín het meer gebouwd. Een ander mooi voorbeeld is Kopenhagen, waar men een duurzame verbinding wilde hebben. Wij bouwen nu elektrische veerponten en leveren een totaal-
oplossing inclusief oplaadinfrastructuur en dergelijke.”

Ecologisch evenwicht

Als we verder over het terrein van Damen Shipyards in Gorinchem lopen, legt Poot enthousiast uit wat er verder zo allemaal gebeurt op de imposante scheepswerf. Het scheepsbouwproces, de interne bedrijfsschool en wat er in de Green Workshop gebeurt. “Daar worden bijvoorbeeld ballast water cleaners gebouwd. Die voorkomen dat water, bijvoorbeeld ergens in de Stille Oceaan door een schip opgenomen, wordt geloosd in de Noordzee. Dat water kan allerlei ‘invasive’ bacteriën en beestjes bevatten, die slecht zijn voor het ecologisch evenwicht.“

Sprekend voorbeeld hoe nauw Damen-personeel met het bedrijf verbonden is: rond om het hoofdgebouw aan de boorden van de Merwede wemelt het van de blauwe bordjes op de parkeerplaatsen die het dichtst bij de hoofdingang liggen. “Exclusief voor medewerkers die veertig jaar of langer in dienst zijn,” zegt Poot met een glimlach. “Ik moet steeds verder lopen om binnen te komen. Want dat aantal plekken groeit met het jaar. Tekenend voor het geringe personeelsverloop bij Damen en de trots en loyaliteit van medewerkers.. Ik vind het een echte én hechte familie.”

Emile Poot (36), director Corporate Development Damen Shipyards
Woonplaats: Amstelveen
Getrouwd: Met Sharon, drie kinderen (2, 4 en 6 jaar)
Muziek: Gredory Porter
Studie: Fiscaal recht, Erasmus University Rotterdam
Favoriete film: Ik kijk vooral series: House of Cards, Game of Thrones, Walking Dead
Favoriete boeken: Sapiens en Homo Deus van Yuval Noah Harari
Laatste vakantie: Tenerife 
Auto: Volkswagen Passat