Waar is de VOC-mentaliteit gebleven? De BV Nederland in de uitverkoop

Holland Corporate Finance draait deze maand een reclamespotje op BNR Radio waarin de overname-adviseur vertelt dat Nederlandse bedrijven zichzelf voor significant meer geld kunnen verkopen aan een buitenlandse speler. Vanuit het perspectief van een M&A-advsieur is dat een logische boodschap. De euro koerst laag en een adviseur verdient zijn fee als hij bemiddelt in de transactie.

 

Een andere boodschap was die van René Hooft Graafland, die de openingspeech verzorgde op de recente M&A Awards. Hooft Graafland, die van 2005 tot en met 2015 CFO was bij Heineken, zei dat we moeten oppassen dat Nederland niet in de uitverkoop raakt. 

 

Best deals
Gebeurt dat dan? Het lijkt er op van wel. Als minister Henk Kamp van Economische Zaken een blik zou werpen op de genomineerden voor Best Deal van de laatste jaren M&A Awards, zal dat zijn oranje koopmanshart waarschijnlijk niet sneller laten kloppen. Van de in totaal 18 door de M&A Community geprezen deals over de afgelopen drie jaar, ging het in 15 gevallen om verkoop van een Nederlands bedrijf aan een buitenlandse aandeelhouder.  

 

Genomineerden 2015		Genomineerden 2014	Genomineerden 2013
Advent – Ammeraal Beltech		Klepierre – Corio	Blackstone – Intertrust
Ahold – Delhaize		DE Master Blenders – Mondelez	Darling – Vion Ingredients
Apax – RFS Holland		Apax – Exact	JAB – D.E. Master Blenders
BC Partners – Dümmen Orange		Vinci – Imtech ICT	Telefónica- E-plus (van KPN)
FedEx – TNT Express		SHV Holding – Nutreco	Orix – Robeco
Sweco – Grontmij		Liberty Global – Ziggo	Rhône – CSM Bakery Supplies

 

In een periode van drie jaar zijn onder meer Ziggo, Robeco, TNT Express, Wehkamp (RFS Holding), Douwe Egberts, Intertrust, Grontmij, Exact en Corio van Nederlandse aandeelhouders naar buitenlandse eigenaren overgeheveld. Dat zijn deals die door dealmakers op de Zuidas om begrijpelijke wijze worden geprezen. Er is hard werk van adviseurs aan te pas gekomen. Daarnaast zullen deze bedrijven vast en zeker tegen een goede prijs en voor gunstige voorwaarden zijn verkocht.

 

Maar hoeveel zeggenschap willen we – uitgaande van een nationaal-economisch perspectief – uit handen geven als het gaat om onze ondernemingen? De beslissingen over deze bedrijven zullen immers niet meer in Nederland plaats hebben, maar vanuit een hoofdkantoor elders. 

 

De grote uitverkoopshow
De uitverkoop reikt verder dan de best deal-nominaties. Vergeet bijvoorbeeld niet dat Joop van den Ende (Stage Entertainment) en John de Mol (Talpa) vorig jaar hun toko van de hand deden aan een Angelsaksische partij. Deze ondernemers hebben een mooie exit gemaakt, dat misgunt niemand hen op individueel niveau. Maar het betekent echter wel dat twee bedrijven, die theaters en televisies over de hele wereld vullen met creatieve formules, in handen zijn van Britse spelers. 

 

En weet ook dat Ballast Nedam en USG People door een buitenlandse strateeg van het Damrak zijn geplukt. Daarnaast is Philips goed op weg met het afbouwen van zijn licht- en electronicadivisie; dit jaar werd Lumileds voor 2,8 miljard euro aan de Chinezen verkocht. 

 

Ach, dat hoort erbij, hoor ik u denken. De wereld globaliseert. You wine some, you lose some. Nederlandse ondernemingen kopen op hun beurt vast ook veel bedrijven in het buitenland. Nee, eigenlijk niet. Het verkeer van vennootschappen dreigt één richting op te gaan, die naar het buitenland. De Rijksuniversiteit van Groningen zocht uit dat Nederlandse bedrijven in de afgelopen 15 jaar steeds minder overnames in het buitenland, ondanks dat de wereld inderdaad globaliseert.

 

Terug achter de dijken
Hoewel de aantallen per jaar verschillen, is er volgens onderzoeker Killian McCarthy duidelijk een dalende trend te zien in het aantal acquisities dat Nederlandse spelers doen in het buitenland. In 2001 was 60% van de acquisities (ten opzichte van totaal) buitenlands. Dat daalde naar 23% in 2004. Daarna steeg het ietsje om vervolgens weer te kelderen naar een dieptepunt van 32% in 2009.

De slotconclusie van de paper is dat Nederlandse partijen minder deals doen, dat een kleiner deel van deze deals internationaal is en dat Nederlandse kopers het liefst in hun eigen achtertuin blijven. Met dat laatste bedoelt de universiteit dat – als er al buitenlandse overnames zijn – deze worden beperkt tot de buurlanden België en Duitsland.  

 

 

We acquireren steeds minder buiten de dijken. Veilig is dat wel. Overnames in het buitenland zijn risicovol. Maar ambitieus is dat niet. En waarschijnlijk ook niet verstandig. De groei gaat de komende jaren namelijk echt niet vanuit West-Europa komen (en is dat de afgelopen jaren ook niet gekomen). Mogelijkheden liggen in Azië en de Spaanstalige delen van Latijns-Amerika, maar Nederlandse bedrijven lijken deze niet op te willen pakken via fusies, overnames of joint ventures. 

Jort Kelder, presentator van de laatste M&A Awards, was het roerend eens met de boodschap van René Hooft Graafland en vatte het probleem goed samen voor de camera van de M&A Community. 

 

Wat we nodig hebben is de VOC-mentaliteit. Daar wordt uiteraard niet de volstrekt verwerpelijke slavenhandel mee bedoeld. Maar wel de risicobereidheid en expansiedrift van deze onderneming uit de zeventiende eeuw. VOC-schepen gingen op ontdekkingsreis naar verre oorden met als risico dat het schip niet aankwam. In ruil daarvoor was er de mogelijkheid om nieuwe handelscontracten te sluiten en nieuwe productiekennis te vergaren. Amsterdam werd zo de standplaats van de eerste multinational ter wereld en van het eerste bedrijf dat vrij verhandelbare aandelen aanbood.

 

Nu is Amsterdam, gefaciliteerd door koopmannen in Suit Supply-pakken, een marktplaats voor bedrijven die zichzelf voor een goede prijs aan de hoogste bieder willen verkopen. Misschien kan Jan Peter Balkenende, geschoold als historicus, nog één keer zijn boodschap verkondigen. Maar dan op de Zuidas, waar hij tegenwoordig werkzaam is voor EY.