Veiligheidstoets op komst bij deal met buitenlandse koper

In de Tweede Kamer is er brede politieke steun voor een nationale veiligheidstoets op overnames van Nederlandse bedrijven door buitenlandse partijen. Dit is bedoeld om bedrijfsovernames en investeringen in vitale delen van de economie te toetsen op risico's voor de nationale veiligheid. Zijn de risico's te groot, dan kan het kabinet een transactie verbieden.

Het FD schrijft over deze overnametoets die woensdag is behandeld in de Tweede Kamer. Deals met bedrijven uit China en Rusland in strategische sectoren, zoals de gasproductie, hightech, transport en chemie, bedreigen de nationale veiligheid, meent de Tweede Kamer.

De krant haalt VVD’er Pim van Strien aan, die er woensdag op wees dat China en Rusland de afgelopen jaren via fusies en overnames steeds meer invloed en zeggenschap hebben verworven in kritieke Europese infrastructuur en bij bedrijven. Zo had hij het over Gazprom, het Russische staatsbedrijf dat via zijn Duitse dochteronderneming de Europese gasdistributie probeerde te frustreren.

De nationale veiligheid is volgens het kabinet in het geding als een fusie of investering leidt tot 'ongewenste strategische afhankelijkheid', vitale processen zoals internet en de drinkwatervoorziening dreigen uit te vallen of de kans bestaat dat gevoelige kennis en informatie in 'ongewenste handen' valt.

De voorgestelde veiligheidstoets kijkt naar de eigendomsstructuur van de koper, de veiligheidssituatie in zijn thuisland en diens reputatie. De Raad van State is kritisch op deze criteria, omdat niet duidelijk is welke maatregel past bij welk risico. Zo kunnen partijen amper een deal voorbereiden, luidt de kritiek. Het Nederlandse vestigings- en investeringsklimaat is daardoor in het geding.

Minister Micky Adriaansens van Economische Zaken wil zo min mogelijk beperkingen opwerpen voor de open economie, maar erkende dat het moeilijk is om aan te geven hoe de verhouding is tussen risico’s en maatregelen.

Volgens het FD staat de veiligheidstoets al drie jaar op de politieke agenda. Toenmalig minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus schoof de toets naar voren. Die bleef volgens het FD echter op de plank liggen door de coronacrisis en de kabinetsformatie. Maar nu is het voorstel voor de overnametoets toch in behandeling in de Tweede Kamer.

Het FD wijst erop dat de Nederlandse zorgen gedeeld worden door de Europese Commissie. Staatsgesteunde Chinese bedrijven roeren zich stevig op de overnamemarkt in Europa. Het FD wijst naar voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie de lidstaten al eerder aanspoorde om investeringen van buiten Europa te toetsen op veiligheid en openbare orde. 

Nederland toetst nu alleen nog deals voor de financiële sector, de elektriciteits-, gas- en telecomsector. De nieuwe veiligheidstoets is volgens het FD bedoeld als vangnet voor die sectoren die niet onder een van de bestaande sectorale toetsen vallen, en voor techbedrijven die van belang kunnen zijn voor defensie-, opsporing- en inlichtingenwerk of waarvan de beschikbaarheid essentieel is voor Nederland.

Het FD wijst erop dat een deel van de Tweede Kamer de veiligheidstoets wil verbreden, zodat ook bedrijfscampussen onder de wet gaan vallen. Aanleiding hiervoor is de door het FD onthulde overname van de High Tech Campus (HTC) aan het Singaporese staatsinvesteringsfonds GIC. Op dit bedrijvenpark in Eindhoven zijn onder andere techbedrijven als ASML, Philips, Intel, IBM en Huawei gevestigd. CDA'er Inge van Dijk noemde de verkoop van deze campus een 'strategische fout'.