TenneT-CFO Otto Jager over het investeringsprogramma van 20 miljard

TenneT, in Nederland en Duitsland verantwoordelijk voor het transport van elektriciteit, maakt een stormachtige groei door. Het bedrijf, dat voor 100% in handen is van de Nederlandse overheid, groeide in 15 jaar tijd uit van een onderneming met 300 medewerkers en een balanstotaal van 400 tot 500 miljoen euro naar 3000 medewerkers met een balanstotaal van ruim 15 miljard euro.

 

—> Bekijk in de M&A-database de deals van TenneT 

—> Bezoek CFO.nl voor meer verhalen van CFO’s 

 

Met het streven van de Nederlandse en Duitse overheid om meer duurzame energie op te wekken via offshore windparken is de behoefte aan passende elektriciteits-infrastructuur groeiende.

Otto Jager, CFO van TenneT, houdt sinds september 2015 voor de periode van een jaar kantoor in Bayreuth (Duitsland). Van hieruit stuurt hij de finance-organisatie in Nederland en Duitsland aan. Volgens Jager is de autonome groei van Tennet de afgelopen jaren bijna exponentieel en is de investeringsportefeuille navenant groter geworden. 

In een eerder gesprek met Jager in 2014 sprak hij nog over een totale investering van 16 miljard euro die er voor de komende tien jaar aan zat te komen, dat bedrag is inmiddels verhoogd naar 20 miljard euro. Jager: “Deze 20 miljard is voor wat wij noemen de reguliere business: wisselstroomverbindingen en het offshore-stuk in Nederland en in Duitsland. We zijn nu ook bezig met zogenoemde superhighways, grote gelijkstroomverbindingen in Duitsland, daar verwachten we miljarden investeringen te doen in de komende vijftien jaar. De horizon bij deze projecten is langer, omdat het tijd kost om alle vergunningen rond te krijgen, de leidingen moeten de grond in dat is duur en het gaat bovendien om nieuwe technologie. Verder moet er ook voldoende capaciteit zijn bij de aannemers die dit soort kabelverbindingen kunnen aanleggen.” 

 

Deze nieuwe stroomsnelwegen zijn volgens Jager nodig om de lange afstanden te overbruggen tussen de productie van elektriciteit, die via grote offshore en onshore windprojecten veelal in het noorden is geconcentreerd, en de grootverbruikerscentra in het zuiden van Duitsland. Op dit moment staan er drie van deze highways in de planning waarvan TenneT, samen met andere netwerkbeheerders (TSO’s), er twee voor zijn rekening neemt.

De aanleg van de offshoreverbindingen voor windparken ver op zee in Duitsland kende een lastige start. “De ontwikkelingen gingen zo snel en de verbindingen waren zo duur dat we dat niet alleen met vreemd vermogen konden financieren.  Er moest eigen vermogen bij en dat vond onze aandeelhouder, de Nederlandse Staat, politiek erg lastig. We zijn toen op zoek gegaan naar extern eigen vermogen en dat hebben we gevonden via de combinatie van Mitsubishi Corporation en Copenhagen Infrastructure Partners (Deens pensioenfonds). Die hebben samen circa 1 miljard vermogen in de Duitse projecten gebracht.  Later zijn we ook met KfW (Duitse bank) een partnership aangegaan voor een investering in een nieuwe gelijkstroomkabel die van Duitsland naar Noorwegen gaat lopen, de NordLink-kabel. De Noorse TSO Statnett is 50% aandeelhouder, TenneT heeft 25% en KfW, met een inbreng van 500 miljoen, ook 25%.

Jager kan zich de terughoudendheid van de Nederlandse Staat voorstellen, maar benadrukt dat het om fantastische investeringen gaat. “Het rendement is veel beter dan in Nederland. Puur financieel zit het goed. Je hebt echter te maken met een aandeelhouder die het kasstelsel hanteert en minder belang hecht aan netto contante waardeberekeningen. Onze aandeelhouder hanteert andere boekhoudkundige begrippen en principes dan wij en het is soms lastig om deze werelden samen te laten komen." In totaal hebben wij  2,1 miljard aan eigen vermogen opgehaald in de laatste vijf jaar, daarvan kwam 600 miljoen van onze aandeelhouder. Een bedrag dat overigens alleen voor onze Nederlandse investeringen is aangewend. Intussen hebben wij bijna 800 miljoen aan dividend aan de Nederlandse Staat uitgekeerd."

De opbouw van de financiering van Tennet is gediversifieerd. “We streven een zo breed mogelijke range van financieringsproducten na zodat we altijd op een markt terecht kunnen.  Daarbij hanteren wij een gemiddelde looptijd op onze schuldportefeuille van ongeveer 10 jaar. Dat komt redelijk overeen met de manier waarop de toezichthouders in Nederland en Duitsland onze vergoedingen bepalen. “

Sinds een aantal jaren heeft Tennet een European Medium Term Note programma met bond issues. De netwerkbeheerder is bovendien de eerste Nederlandse onderneming die een Euro Greenbond heeft uitgegeven. “Voor de lange termijn financieren we ons in de bondmarkt, voor de korte termijn financieren we ons in de commercial paper markt (programma van 2,2 miljard euro). We hebben sinds we bestaan zo ongeveer voor 10 miljard euro aan commercial paper uitgegeven, dat rolt natuurlijk frequent, dan hebben we nog een bankfaciliteit van 2,2 miljard euro, dat is een backstop voor de commercial paper om onze rating vast te houden”, aldus Jager. “In totaal hebben we rond de 20 miljard euro aan funding opgehaald de laatste vijf jaar, dat is inclusief commercial paper. Met onze business die Europees, crossborder en energie-duurzaam is, passen we ook perfect in plaatje van EIB die met 1,2 miljard euro de grootste leningenverstrekker is. We hebben verder nog een hybride bond van 500 miljoen euro om onze equitybasis te versterken.” 

De rating van Tennet is A-. “Dat is altijd zo geweest”, stelt Jager die erop wijst dat dit wel het minimum is. “A-  zit aan de onderkant van het beleid van Financiën voor corporate deelnemingen. Wij zien het als het minimum voor toegang tot de kapitaalmarkt. Hiermee zijn wij als management comfortabel en ook de Nederlandse Staat voelt zich hier prettig bij. We zijn lean and mean. We zijn wel in gesprek met de Staat voor additioneel kapitaal om het Nederlandse deel van het offshore grid te ondersteunen omdat we binnenkort benoemd zullen worden tot de offshore grid operator voor Nederland. Dat stond in een wet die eind december door de Eerste Kamer zou gaan, maar die is gesneuveld op de splitsing van Delta en Eneco.” Inmiddels is een herstelwet aangenomen die TenneT aanwijst als netbeheerder op zee.  Er kan nu worden begonnen met de bouw die van Tennet een investering van circa 2 miljard euro vergt. 

In de gesneuvelde wet stond ook de mogelijkheid voor Tennet om kruisparticipaties aan te gaan tot 25%. “Wij hopen nu dat dat in de volgende ronde erdoor gaat komen. Het is nuttig voor Nederland dat de energiemarkt verder kan integreren door Europese samenwerking tussen TSO’s en de beste samenwerking krijg je door financiële belangen met elkaar te delen, net zoals Schiphol en Airport de Paris een belang in elkaar hebben via een uitwisseling van aandelen. Je komt dichter bij elkaar, je krijgt een stoel in de board, zit dichter op de strategie en krijgt inzicht in alle wezenlijke zaken die er gebeuren.”

Om de vraag en het aanbod van kapitaal op een lijn te krijgen wordt elk jaar een financieringsplan opgesteld waarin wordt gekeken naar alle kasstromen en wat er netto te financieren is. Dan wordt beslist hoeveel wordt gedaan via de EIB en via bonds. Ook wordt gekeken naar financieringsbronnen voor equity.  “Onze uitgiftes worden getimed aan de hand van korte termijn liquiditeitsprognoses en lange termijn cashflowprognoses”, aldus Jager. “Het is idee is dat we ons op korte termijn met commercial paper financieren. Als er tussen de 500 miljoen en een miljard uitstaat, herfinancieren we dat met een bonduitgifte.  Een beroep doen op de kapitaalmarkt is voor ons relatief makkelijk. We zitten in een sector die gewild is, infrastructuur biedt stabiele rendementen tegen relatief weinig risico. De rentes zijn nu bizar laag. We zijn nu zelfs in staat om negatieve rentes op onze commercial papers te realiseren. De laatste rente die we betaalden was -0,4%.” 

Hoewel Tennet in Nederland en Duitsland actief is, zijn de aandelen op holdingniveau voor 100% in handen van de Staat. Om de Duitse operaties met eigen vermogen te financieren, wordt indien nodig een beroep op andere investeerders gedaan. Dit betekent dat de financiering in Duitsland niet op holdingniveau maar op projectniveau plaatsvindt. Dat is volgens Jager een bewuste keuze waardoor je de financiering redelijk compact bij het project houdt. Het nadeel is wel dat er geen perfecte alignment van interests is op corporate niveau. “Een trade off op corporate niveau is niet in het belang van de investeerder die in een project zit. Die wil zijn project gemaximaliseerd zien. Wij zien die projecten als één portefeuille en proberen het zo te managen, maar belegger ziet het niet als portefeuille die ziet alleen zijn project. We hebben overwogen om de financiering op Duits ondernemingsniveau te bundelen, maar dan krijg je alleen maar grotere belangentegenstellingen.”

Met het toenemende aantal grote risicovolle projecten waarbij Tennet is betrokken, is in control blijven een belangrijk aandachtspunt voor Jager. “We hebben vorig jaar veel aandacht besteed aan projectcontrol en projectgovernance om te zorgen dat we op een geüniformeerde manier naar projecten kijken als het gaat om het managen en controleren. Rapportages van grote projecten moeten gelijk zijn zodat je één manier van werken en rapporteren hebt. Zo houd je als board een goed overzicht op individuele projecten. Je projectmanagementinrichting is erg belangrijk. We zijn de afgelopen jaren sterk organisch gegroeid, we hebben nu grote projecten op vier verschillende plekken: offshore in Nederland en Duitsland en het Nederlandse en Duitse net op land.”

 

De ambitie van Tennet is om uiteindelijk tot een geïntegreerde energiemarkt in Noordwest- Europa te komen. “We zien het als nuttig om onze samenwerking met omliggende TSO’s uit te breiden, dan richten we ons vooral op België en Duitsland. De netten moeten fysiek aan elkaar zitten en de koppelingen aan die netten moeten worden uitgebreid.  Om dit te bereiken zouden we kruisparticipaties willen aangaan. Hierdoor kunnen we de TSO’s meer financieel verknopen en de netten op grotere schaal optimaliseren. Op die manier kunnen we de volatiliteit van groene energie beter opvangen in het net.”

Naar de toekomst toe ziet Jager nog veel grote projecten, er valt volgens hem nog heel veel te bouwen. “Er is veel meer interconnectie tussen de verschillende nationale netten mogelijk en hiermee zijn grote investeringen gemoeid.” 

 

—