Slim investeren in lastige tijden vergroot veerkracht

Door Mahadeva Matt Mani en Jan Willem Velthuijsen

De Europese economie kampt al een tijdje met een stevige bries. Analisten zijn het er niet over eens of we orkaankracht kunnen verwachten of dat het hierbij blijft. En afhankelijk daarvan welke koers overheden en de Europese Centrale Bank moeten kiezen. 

Waarover weinig discussie is, zijn de uitdagingen waarmee organisaties en bedrijven momenteel worden geconfronteerd: de inflatie is hoog, rentes stijgen, energie- en grondstofprijzen zijn instabiel en onvoorspelbaar, en supplychains zijn nog steeds verstoord. Daarbij komt nog een ongekende krapte op de arbeidsmarkt.

Tegelijkertijd worden organisaties uitgedaagd fors te investeren in bijvoorbeeld ESG-compliance, duurzaamheidsoplossingen en technologie. In feite zitten bedrijven gevangen in de ‘bankschroef’ van stijgende kosten, dalende inkomsten en onontkoombare investeringen die zij moeten doen om te kunnen blijven functioneren.

Sommige van deze uitdagingen lijken nieuw en het resultaat van crises als de Covid-19-pandemie of het conflict in Oekraïne. Nader beschouwd blijkt echter dat de meeste uitdagingen de optelsom zijn van langetermijntrends. Deze trends zullen na het afnemen van de crises niet verdwijnen.

In tijden van economische neergang leunen de meeste organisaties en bedrijven gelukkig niet achterover. Ze richten zich dan bijna instinctief op organisatorische besparingen en besparingen binnen de backoffice. Maar dat is nu niet genoeg. Nu verschillende economische crises en investeringsuitdagingen samenkomen, vraagt de huidige situatie om holistische acties.

Portfoliomanagement belangrijker

Organisaties moeten hun hele portfolio – over de silo’s heen – herbeoordelen om de vraag te beantwoorden waar de meeste waarde wordt toegevoegd en waar – afgezet tegen de waarde – kosten worden gemaakt. Ze moeten zichzelf qua structuur en inrichting – ‘end to end’ – uitdagen en opnieuw uitvinden welk werk, hoe en waar wordt gedaan. Wij denken dat organisaties die onder de huidige uitdagingen helder en doelgericht middelen inzetten en met meer lef nadenken over groei, beter kunnen presteren dan hun concurrenten.

Dat denken we niet zomaar. Hierbij baseren we ons op een PwC-analyse van de prestaties van 5.700 bedrijven tijdens de laatste economisch gezien uitdagende cycli. Daarbij kwam een groep bedrijven bovendrijven die uitzonderlijke rendementen hadden behaald. 

Deze zogeheten ‘gerichte investeerders’ bleken de volgende punten beter te doen dan andere bedrijven:

• Het optimaliseren van de portefeuille gericht op waardecreatie

Nu de economische druk toeneemt, is het voor bedrijven van vitaal belang om een evenwichtige groeiportefeuille te hebben die hun prestaties op de korte én middellange termijn stimuleert. Daarbij is het belangrijk om innovaties niet op te offeren voor toekomstige groei.

Een wereldwijde logistieke leider is daar een goed voorbeeld van, zo bleek uit onze analyse. Om zijn toekomstige activiteiten veilig te stellen, keek het logistieke bedrijf kritisch naar alle diensten. Het maakte daarbij een duidelijke keuze om activiteiten met een lagere marge af te stoten, zelfs als dit betekende dat het een deel van de omzet moest opgeven. Het bedrijf droeg bepaalde activiteiten over aan derden binnen zijn bredere ecosysteem om zich beter op zijn kernactiviteiten te kunnen concentreren.

Tegelijkertijd investeerde het bedrijf miljarden euro's in een groeiportefeuille en ontwikkelde het oplossingen voor de gezondheidszorg om nieuwe geneesmiddelen met specifieke opslag- en temperatuureisen te vervoeren en te traceren. Verder investeerde het bedrijf in kunstmatige intelligentie (AI) om het aantal handmatige controles van pakketten te verminderen. Dit heeft de productiviteit en de snelheid in de markt verhoogd. Het resultaat is dat de investeringen nu gaan naar de onderdelen van het bedrijf die het heden en de toekomst veiligstellen.

• Het radicaal herzien van de volledige kostenbasis

Door alle kosten en investeringen opnieuw toe te wijzen en daarbij het creëren van daadwerkelijke waarde als uitgangspunt te nemen, zijn bedrijven beter in staat flexibiliteit op te bouwen in bestaande budgetten. Daarnaast ontstaat er ruimte voor herinvesteringen. 

Een wereldwijd farmaceutisch bedrijf koos hiervoor. Door operationele, financiële en strategische gegevens aan elkaar te koppelen, kreeg het bedrijf beter zicht op de productiviteit van de interne, organisatorische en externe uitgaven. Daarbij was het niet bang om af te stappen van de vertrouwde aanpak. 

Door van begin tot eind de functionele silo's te bekijken, ontdekte het bedrijf dat zijn commerciële afdeling en operationele teams zich onvoldoende konden concentreren op de belangrijkste groeigebieden. Juist deze twee afdelingen werden in het verleden altijd ‘gespaard’, uit angst dat optimalisering gevolgen zou hebben voor de inkomsten. Ditmaal werd daar niet voor gekozen.

Door de prestaties van begin tot eind te bekijken, kon het bedrijf betere keuzes maken over waar de commerciële middelen moesten worden ingezet, hoe de digitale verkoop kon worden verbeterd en hoe de operationele middelen beter konden worden afgestemd op de wensen van klanten. De resultaten waren spectaculair. De gemaakte keuzes zorgden niet alleen voor lagere kosten, maar ook voor een kwalitatieve groei in belangrijke producten en markten. 

• Het proactief heroverwegen hoe en waar werk wordt gedaan

Door opnieuw na te denken over de locaties waar medewerkers actief zijn en meer gebruik te maken van digitale technologieën, kunnen bedrijven hun productiviteit met wel 25 procent verhogen.

Een wereldwijd opererend technologiebedrijf heeft aangetoond dat dit daadwerkelijk mogelijk is. Het zette technologiehubs op in een enkele landen, waar het getalenteerde mensen met de vereiste technische vaardigheden kon aantrekken. De 'fysieke' kantoren bevinden zich in die grote hubs, maar de werknemers kunnen hun werk overal doen.

Ter ondersteuning van deze manier van werken heeft het bedrijf geïnvesteerd in opleidingen en technologieën die samenwerking vergemakkelijken. Het techbedrijf heeft dit model toegepast om zijn toekomstige wervingsstrategie, bijscholingsprogramma's en ecologische voetafdruk in alle functies vorm te geven. Dit resulteerde in lagere personeelskosten en het behoud van cruciaal talent, zonder dat het totale personeelsbestand aanzienlijk moest worden ingekrompen.

Overtuigende en doelgerichte visie en strategie

Belangrijk bij al deze acties is dat bestuurders hun bedrijven verenigen met een overtuigende en doelgerichte visie en strategie. Voor iedereen in de organisatie, maar ook voor externe stakeholders moet duidelijk zijn waarom bepaalde keuzes worden gemaakt en wat daarmee bereikt wil worden. En voor de duidelijkheid: die strategie moet gaan over kostenefficiënte groei, en niet alleen over kostenbesparing op korte termijn.

Nu alle sectoren van de economie worden geconfronteerd met disruptie, kunnen bedrijven enorme waarde creëren door de manier waarop zij elke euro inzetten om hun strategie en groeiagenda uit te voeren. Door bewust naar groeimogelijkheden te kijken, hebben ze de kans aanzienlijk beter uit deze ontwrichtende tijden te komen.
Jan Willem Velthuijsen en Mahadeva Matt zijn verbonden aan PwC Netherlands, respectievelijk als Chief Economist en als partner Strategy&.