Robin Fransman: “Private equity moet de retailbelegger opzoeken”

Fransmans boektitel is er één die indruist tegen de zuinige Hollandse volksaard. U kunt immers maar beter een appeltje voor de dorst bewaren. Fransman, momenteel Head Financial Sector bij consultancyclub De Argumentenfabriek, erkent eveneens dat sparen an sich niet verkeerd is. “Sparen is simpelweg de accumulatie van financiële assets. Het grenzeloos verzamelen van waardepapieren en geld is echter destructief. Als je dat blijft doen leidt dit tot hoge schulden en een lage groei”, doceert Fransman. Op microniveau is sparen weliswaar verstandig, uw wasmachine kan het immers begeven, maar op macroniveau leidt de spaardrift tot minder bestedingen en een lagere economische groei.

Schulden zijn volgens Fransman dan ook niet de oorzaak, maar een symptoom van de laatste financiële crisis. Deze toenemende schuldenberg is in zijn optiek veroorzaakt door twee brede ontwikkelingen. Enerzijds een vergrijzende bevolking die minder uitgeeft en meer spaart. “Waar de één spaart, maakt de ander schuld”, vertelt Fransman. Anderzijds lopen de schulden op door de afnemende investeringen door bedrijven.

In de ogen van Fransman is er een natuurlijk maximum aan wat we zinvol aan besparingen kunnen opbouwen in financieel vermogen. Hiervoor hanteert hij de Fransman-limiet, die eigenlijk gelijk is aan de gestelde grenzen in het Europese Groei- en Stabiliteitspact. De staatsschuld mag 60 procent van het BBP bedragen, de private schuld 133 procent en de equity 40 procent, tezamen 233 procent. “Als je hierboven komt zakt volgens Europa de economische groei in elkaar. In Nederland zitten we hier ver boven door de enorme pensioenpotten en (hypotheek)schulden. Wat gebeurt er dan?”, vraagt Fransman, om vervolgens zelf het antwoord te geven. “De rente gaat richting nul, er zijn booms en busts, de consumptienijging daalt, de spaarnijging stijgt, de investeringsquote daalt, de groei daalt en er is disinflatie of deflatie.”

 

Robin Fransman in gesprek met een bezoeker van het Private Equity Summit

Dit alles wordt gesterkt door het conservatieve uitgavenpatroon van de vergrijzende bevolking. Volgens Fransman houden de ouderen in deze samenleving niet alleen geld achter de hand voor het vervangen van een wasmachine of elektrische fiets, maar dient hun spaardrift andere doelen. “Mensen zijn fundamenteel onzeker over hun oude dag”, zegt Fransman. De door de Europese Unie gepropageerde monetaire verruiming neemt dit probleem niet weg. “Het werkt eerder contraproductief. Door de lagere rentestanden moeten er hogere pensioenpremies worden betaald. Omdat mensen onzeker zijn over hun pensioen gaan ze nog meer sparen”, schetst Fransman.

  

Pensioen in natura 

Dit kan volgens hem opgelost worden door de oudedagsvoorziening niet uitsluitend via financieel vermogen proberen te regelen. Meer pensioen zou in natura uitgekeerd moeten worden. Bijvoorbeeld via de woning (gratis) wonen, maar ook een levenslang openbaar vervoersabonnement of zonnepanelen behoren volgens de consultant tot de mogelijkheden. Daarnaast zouden hogere lonen en een hogere arbeidsinkomenquote (het percentage van het nationaal inkomen dat wordt toegekend aan de productiefactor arbeid) soelaas moeten bieden. Enigszins opmerkelijk voor een VVD-lid betoogt Fransman, zoals die andere populaire Fransman, dat de belastingdruk verplaatst moet worden van arbeid naar kapitaal

En dat kapitaal van huishoudens mag van de slotspreker op het PE Summit wel eens aan het werk gezet worden. Want risicovrij sparen mag op het microniveau van huishoudens een zegen zijn, op macroniveau werkt dit in de ogen van Fransman destabiliserend. Hij pleit dan ook voor risicorijkere en minder liquide producten.  Daarnaast zouden huishoudens in staat gesteld moeten worden om hun liquiditeitsvoorkeuren tijdens de vermogensopbouw aan te geven. Hierbij noemt de spreker Zwitserland als lichtend voorbeeld, omdat het daar mogelijk is om je hypotheek af te lossen met pensioenkapitaal. “Zo worden illiquide goederen op een zeker moment liquide”, benadrukt Fransman.

 

Brug private equity en retailbelegger 

Naast deze oplossing kan private equity de economie ook de helpende hand toesteken door zich te richten op de retailmarkt. Er zijn in Nederland 1,9 miljoen huishoudens die tussen de 50.000 en 1 miljoen euro aan vrij belegbaar vermogen hebben. In totaal gaat het om 270 miljard euro. Instituties zoals pensioenfondsen hebben een beperkte appetite en handelingsvrijheid om te investeren via private equity. De brug tussen de retailbelegger en PE kan daarom volgens Fransman het best geslagen worden door een combinatie van illiquide beleggingsproducten en verzekeringen. “Huishoudens houden vaak een buffer aan voor arbeidsongeschiktheid, langdurige werkloosheid, overlijden of een echtscheiding. Dit zijn allemaal zaken die te verzekeren zijn”, zegt Fransman. “In oplossingen voor liquiditeitsvoorkeuren zit de crux om aan retailbeleggers te verkopen.” Maar hoe zit het dan met de risicobereidheid van deze beleggers voor wie sparen blijkbaar nog altijd een deugd is? “De mindset van mensen zal wel veranderen, op een gegeven moeten ze wel”, zegt Fransman. Wie de alsmaar dalende rente in ogenschouw neemt, weet dat dit misschien geen onlogische gedachte is.