Redt het Westen zichzelf van de ondergang? (M&A Forum Emerging Markets)

>> Bewonder alle foto's.
>> Bekijk de Forum-openingsfilm De Nieuwe Zijderoute (Tegenlicht, 7m58).
>> Bent u er 19 april ook bij? Kom naar het M&A Forum 'Go West' met Ben Ginsberg, Republikeins topadviseur van Bush, bij Jones Day in Amsterdam.

De M&A Community bracht woensdagavond overnametheorie en –praktijk tezamen in de Rotterdamse Maastoren. Onder bezielende leiding van moderator Anna Dijkman vond het derde M&A Forum van dit jaar plaats – in regie van Alex van Groningen en mede-organisator M&A aan de Maas. Gastheer AKD gaf de ruim tachtig aanwezige dealmakers een beeldig uitzicht over Neerlands tweede stad Rotterdam. Emerging Markets – oprukkende markteconomieën buiten Europa en Noord-Amerika – waren het gespreksonderwerp, maar eigenlijk ging het meer over de teloorgang van het Westen. “Westerlingen hebben veel ervaring in het sluiten van deals dichtbij huis, maar zodra zij op andere continenten zakendoen telt het verleden niet meer”, zegt hoogleraar Taco Reus Global Strategy aan de Erasmus Universiteit.

Navelstaren
Het pessimistische beeld dat het Westen steeds meer de bedrijfsknecht wordt van opkomende markteconomieën werd onlangs ook onderschreven in De nieuwe Zijderoute. In deze Tegenlicht documentaire stelt Oxford-historicus Peter Frankopan dat het Westen zich volledig vervreemd heeft van de rest van de wereld. Hoofdoorzaak is de Westerse perceptie die voorspiegelt dat iedereen zou moeten zijn zoals wij, of tenminste zo zou moeten worden. Het Westen, zo pleit Frankopan, dient daarom te stoppen met navelstaren en zich aan te passen aan een sterk veranderende wereldorde.

Fragment uit de Tegenlicht documentaire "De nieuwe Zijderoute"  

Schrijnend
Mensen zullen zich in de nabije toekomst (lees: halve eeuw of langer) verbazen over de miljoenen die tegen de Amsterdamse Grachtengordel aangesmeten zijn, meent Frankopan. Volgens de Oxford-historicus zijn de oude armen bezig snel rijkdom te vergaren en zullen zij (Arabieren, Afrikanen en Aziaten) onze bedrijven straks overeind houden. Om deze stelling te onderbouwen pakt hoogleraar Taco Reus van de Erasmus Universiteit een lijstje van Bloomberg erbij. De afgelopen vier jaar wisselden China, Zuid-Korea, Rusland en Qatar stuivertje in de top-3 ‘Best Emerging Markets’. Het is volgens hem typerend voor de fluctuerende economieën en instabiele politiek van deze ‘tweedewereldlanden’, maar de weerbarstige werkelijkheid houdt ons ook voor dat deze landen gigantische groeipotentie hebben. Schrijnend: slechts drie Europese landen worden vermeld in de ranglijsten van de zakenkrant: Tsjechië, Letland en Polen. “Azië en het Midden Oosten zijn bezig onze toekomst aan het bepalen”, constateert Reus.

China
“In de jaren ’80 en ’90 werd er in China en door Chinese bedrijven nauwelijks overgenomen, vertelt Reus. Strategische allianties vormden het gesprek van de dag. Vanaf het millennium is de overname-activiteit van de Volksrepubliek uit het niets heel sterk omhoog geschoten.”

Om mee te kunnen met de Emerging Markets, is het volgens hoogleraar Reus belangrijk te weten wat de ongeschreven regels aldaar zijn. Hij haalt een voorbeeld aan: “Via een Chinese vriend kreeg ik een toeristenboekje in handen. In gebrekkig Engels stond op kleinerende wijze beschreven hoe de Westerling zich hoort te gedragen in China.” Reus maant de Westerling daarom cultuur-bewust te worden en zich zelfs soms nederig op te stellen.  

Een voorbeeld van Westerse hoogmoed komt van Pepsi Cola. De Amerikaanse frisdrankenproducent lanceerde in 2011 een nieuwe commercial in Azië met Tibetaanse monniken als hoofdrolspelers. Grote communistische broer China kon niet lachen om de Tibet-verheerlijking. Het marketingteam van Pepsi was blijkbaar even vergeten hoe gevoelig de politieke situatie tussen de twee kemphanen in elkaar steken.

Aanzienlijke kostenbesparingen
Is het dan allemaal zo gloomy? Nee hoor, het Westen moet zich alleen meer schikken naar andere regels en wetten, beweert Reus. Het negative transfer effect treedt anders mogelijkerwijs op: opgedane ervaring kan een blokkade vormen in een nieuwe situatie. Oftewel: de dealkennis in het Westen, valt niet altijd te gebruiken in het Oosten.  

Joost Broekmaat, global dealmaker bij Heineken, sluit zich aan bij de woorden van Reus: “de rollen zijn over een aantal decennia misschien al omgedraaid.” Lichtpunten zien beiden in aanpassing en inlevingsvermogen vanuit Westers perspectief. Die kunnen leiden tot aanzienlijke kostenbesparingen. Volgens Reus betalen Westerse bedrijven gemiddeld 11 procent teveel premie bij het sluiten van deals. Dat komt uit op een gemiddelde overwaardering van 45 miljoen dollar per deal. Dit kan volgens de hoogleraar voorkomen worden door te werken aan een betere wederzijdse verstandhouding. 

Kirin
Als ervaren M&A-dealmaker heeft Broekmaat de afgelopen jaren de wereld rondgereisd voor acquisities, joint ventures en de bouw van nieuwe fabrieken. De Heineken-dealmaker haalt de meest recente aankoop aan: de Braziliaanse activiteiten van het Japanse Kirin werden begin 2017 overgenomen voor 664 miljoen euro. Een zacht prijsje mede vanwege de onoverbrugbare cultuurverschillen tussen de Japanners en Brazilianen. Opmerkelijk noemt Broekmaat dat, want de grootste minderheid in Brazilië zijn de Japanners. De cultuurclash zat een goede samenwerking in de weg: “Alleen de hoogste baas mag wat zeggen in Japan, terwijl de Brazilianen daar toch wat losser in zijn.”

Het M&A-team van Heineken onder leiding van Marc Koster heeft de afgelopen jaren vele internationale overnames en joint ventures gedaan. Broekmaat licht er daarvan negen uit in Emerging Markets van Afrika tot Azië, waaronder de Singaporese bierbrouwerij Asia Pacific Breweries (APB) vijf jaar geleden. “De biermarkt in het Westen zit aan zijn max, terwijl die markten in Azië steeds grotere groeivormen aannemen”, verklaart Broekmaat. 

Overheidsrelaties en sanctielijsten
De handelswijze van Heineken bij de overname van APB werd gekenmerkt door een geduldige en zorgzame afwikkeling. Broekmaat vertelt dat de Nederlandse bierbrouwerij een jaar lang bezig is geweest met de integratie van de nieuwe aankoop. “We moesten ervoor waken dat opeens vijftig mensen met een Heineken-pet binnenstormden. Om Dutch overkill te voorkomen was vaak alleen onze CEO vertegenwoordigd.”

Een andere mooie anekdote vloeit voort uit de acquisitie van brouwerijen Bedele en Harar in 2011. Daar was juist snelheid het codewoord. Door de take-it-or-leave-it-houding van de federale regering in Ethiopië moest Heineken razendsnel handelen. Voorstel: wij sturen het contract op en u tekent. “Het due-diligence-proces is toen misschien minder uitvoerig gedaan dan voorheen, maar we moesten snel beslissen”, vertelt Broekmaat. De deal werd uiteindelijk beklonken voor 85 miljoen dollar. Later bouwde Heineken nog een derde bierbrouwerij in Ethiopië.

Broekmaat benadrukt dat overheidsrelaties met voorzichtigheid tegemoet getreden moeten worden. Soms moet je volgens de dealmaker niet te close zijn met een regering. Als voorbeeld haalt hij Myanmar aan: het oude regime stond ten tijde van het creeëren van de joint venture met Alliance Brewery Company in Myanmar (2013) nog op de sanctielijst.

Chinezen met notitieblokjes
Of er nog tips zijn voor de dealmakers in de zaal? Ja, zeker. Als je zakendoet in een van de Emerging Markets bereid je goed voor, stelt Broekmaat. “Neem een lokaal jurdisich adviseur in de arm en een grote M&A-partij.” Ook training over cultuurverschillen kan volgens de Heineken-dealmaker geen kwaad. “Hoe ga je met Aziaten in meetings om en wat zijn de do’s en don’ts?”

Het slotstuk komt van hoogleraar Taco Reus, die begin 2000 een M&A-studie verrichtte naar China en investeringen. Of de conclusie dat Chinezen makkelijk controle overlieten aan buitenlandse partijen nog steeds van kracht is, daar durft Reus zich niet aan vast te klampen. “De rollen zijn nu langzaam aan het veranderen. Het leerproces gaat snel”, stelt de hoogleraar. De tijden dat Chinezen naar het Westen komen met een notitieblokje om te leren van Westerse grootmeesters lijken daarmee voltooid verleden tijd.

Bekijk alle foto's >>>

Bent u er 19 april weer bij? M&A Community organiseert dan het Forum 'Go West' bij Jones Day in Amsterdam. Onder meer de Republikeinse topadviseur van Bush en Romney zal aantreden.