Rondetafel: Waar maken investeerders zich zorgen om in 2024?

Wat wordt de impact van de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 op het investeringsklimaat? En welke andere zorgen leven in de private equity-sector?

Tijdens een exclusieve rondetafeldiscussie op het M&A Trendforum op 17 januari in het hoofdkantoor van ING stonden deze vragen centraal.

De afgelopen tien jaar heeft de sector de wind en de zeilen gehad, maar de laatste jaren hebben zich een aantal grote verstoringen voorgedaan. Een aanwezige investeerder somt ze op: “Covid, Oekraïne, supply chain verstoringen, stijgende energie- en grondstofprijzen, inflatie en oplopende rentes.”

“Containerprijzen fluctueerden van 500 euro tot wel 2500 euro per container”, voegt een aanwezige ondernemer uit de maakindustrie toe. “Hier zijn we enorm door geraakt.”

En voor de komende jaren zal het niet minder volatiel worden met een toenemend aantal geopolitieke conflicten (Rusland-Oekraïne-NAVO, Israël-Palestina en VS-China) op de radar. Om nog maar niet te spreken van een mogelijk nieuw presidentschap van Trump én de klimaatcrisis en de disruptie die dat teweegbrengt en gaat brengen.

Kortom, zorgen genoeg, maar zoals een deelnemende investeerder het zegt; “Ondanks de onzekerheid van de laatste jaren zijn er toch meer deals gedaan dan verwacht.” De PE-sector blijkt behoorlijk volatiel te zijn.

Ontbreken van een heldere koers voor Nederland
Gezien alles wat er op wereldniveau gebeurt zal de impact van de lokale politieke verschuivingen redelijk beperkt zijn. Desondanks hebben de aanwezige investeerders wel de nodige verbeterpunten voor het nieuwe kabinet. “Het heeft de laatste jaren ontbroken aan een strategische visie: wat voor economie willen we zijn? Een high-tech kenniseconomie? Dan moet je beleid uitrollen om de juiste mensen binnen te halen en tech-investeringen aantrekkelijk te maken.”

Die heldere koers ontbreekt vaak, bijvoorbeeld als het gaat om de energietransitie. Dat is wel een spannend moment met een mogelijk PVV-kabinet, vinden verschillende aanwezigen. Onzekerheid over subsidies voor renewables kan maken dat een investeringscasus niet meer goed te maken valt.

Ook Omtzigt die gezegd heeft private equity-financiering lastiger te willen maken, baart enige zorgen. “Dat helpt niet met de returns, al is het niet per se een deal breaker.”

Een andere investeerder maakt zich zorgen om gaten in de begroting die tot gevolgen kunnen hebben dat “het bedrijfsleven enorm gepakt gaat worden.” Weer een ander ziet problemen in Duitsland ontstaan. “Op heel veel gebieden loopt het daar vast, bijvoorbeeld op het gebied van stroomaansluitingen.”

Biden Vs. Trump
Veel meer nog dan de politieke ontwikkelingen in Nederland, zal de situatie in de VS potentieel nog veel meer invloed hebben op de wereldeconomie, en daarmee op het M&A-landschap. Biden is voorspelbaar, Trump is dat totaal niet. Dat maakt de rekensom voor investeringen moeilijker.

Een van de zaken die bij Trump’s verkiezing waarschijnlijk op los zand komt te staan is de steun aan Oekraïne. “Als Trump uit de NAVO stapt komt de veiligheid in Europa serieus in het geding.” Een investeringskans die dan ook genoemd wordt is investeren in defensie. Voor de fondsen die dat is toegestaan, zou dat weleens een winstgevende mogelijkheid kunnen zijn de komende jaren.

China en de wereldeconomie
De verschuivende machtsverhoudingen in de wereld gaan onherroepelijk leiden tot drie machtsblokken, stellen de PE-experts vast: Europa, China en de VS. Dat verandert het hele speelveld. “De afgelopen 20/30 jaar hebben we enorm geprofiteerd van globalisering. Die tijden zijn voorbij. De groei van de wereldmarkt is nagenoeg tot stilstand gekomen”, observeert een aanwezige investeerder somber.

Nog meer somberheid is er over de positie van China. “Het land heeft grote economische problemen. Daar horen we hier nog heel weinig over, maar de impact zal groot zijn voor alle Europese bedrijven die daar actief zijn.” Spanningen over een mogelijke oorlog met Taiwan vormen een laatste grote zorg en dan met name over hoe de wereld, vooral de VS, hierop zal reageren. Een aanwezige bankier: “Als het Trump wordt, zal de reactie waarschijnlijk heel anders zijn dan bij Biden, maar de economische gevolgen zullen met mogelijke boycots en opgezegde handelsroutes ongekend zijn.”

Bedrijven en investeerders hebben met de recente energiecrisis en grondstoffencrisis al een voorproefje gehad van de gevolgen van dergelijke nieuwe crisissen. “Er is de afgelopen jaren veel awareness ontstaan dat wanneer je afhankelijk bent van hele goedkope inkoop uit instabiele landen, je van een koude kermis thuiskomt wanneer het mis gaat”, zegt een PE-manager. “Bedrijven zijn zich hier nu tegen aan het indekken.” En, terugkomend op de Nederlandse politiek, hier kan Nederland zich als land ook tegen indekken door te investeren in de creatie van nieuwe duurzame outperformers, zoals ASML.

Hoe de private equity-sector zich kan aanpassen
Ondanks alle zwarte scenario’s eindigt de rondetafeldiscussie toch op een positieve noot. “De afgelopen jaren hebben we ook hele heftige verstoringen gezien en daar zijn we als sector goed doorheen gekomen.”

De inzet op ESG is een manier om klaar te zijn voor de volgende golf van disruptie. “Het afbouwen van de afhankelijkheid van onder meer Rusland en China is nodig om risico’s te beheersen.” Door nu continu stappen te zetten op ESG-gebied, zal de goed voorbereide investeerder ook niet negatief verast worden door nieuw beleid vanuit Brussel of geopolitieke verschuivingen, zoals veel duurder wordende invoerrechten. Bovendien is ESG ook een kans om het komende decennia duurzame waarde te creëren. “De consument gaat steeds meer eisen van bedrijven. Je moet zorgen dat je je antwoord klaar hebt.”

De vooruitzichten voor de PE-sector zijn nog altijd positief, maar er zijn veel uitdagingen en criteria bijgekomen de laatste jaren. Dat maakt het leven van de PE-investeerder uitdagend en complex. En dat is naar verwachting de nieuwe status quo. “Veel partijen hebben al in geprijsd dat de rente deze zomer omlaaggaat. Dat zou wel eens veel langer kunnen gaan duren”, stelt een investeerder. Om maar te zeggen; bereid je voor op een extreem volatiele periode, dan kan het alleen maar meevallen.

Lees ook: Investeren in fotonica: Rijkman Groenink en Ewit Roos over de unieke eigenschappen én uitdagingen