Zo hield gepassioneerde softwareondernemer controle over directiestoel en groeiagenda

Waar veel mkb-ondernemers en bedrijven in de knel kwamen door de economische crisis, leefde de business van Bas Kamphuis acht jaar geleden juist op. De PCI-oprichter bouwde zijn imperium langzaam uit van een regionaal Canon Business Center in het Gelderse Duiven naar een marktleidende adviseur en leverancier in documentoplossingen met acht vestigingen in Nederland. Een jaar na de crisis werd de eerste collega-franchisenemer in Utrecht overgenomen, ook het Canon Business Center in Oss sloot zich aan bij PCI Groep. “In een paar jaar tijd kregen we meer vestigingen, het professionaliseren van de organisatie zette zich door en de technische dienstverlening werd meer eigen gemaakt. Bovendien kwamen een aantal Canon-mensen ons versterken”, vertelt Kamphuis. In 2012 kwam de PCI-CEO Peter Bos tegen. Het gesprek mondde uit in een uitnodiging om voor de snelgroeiende leverancier van totaaloplossingen te komen werken. Bos, op dat moment eigenaar van het Canon Business Center Amsterdam, ging op de avances in en zo werd ook de vestiging in Amsterdam overgenomen door PCI. Intussen had het machtsimperium van Kamphuis serieuze vormen aangenomen. “Van oost tot noord, van Den Helder tot Oss, begon ik een soort machtsblok in handen te krijgen. Canon moest met mij zien te dealen.”

Van kopieermachines naar clouddiensten
Bas Kamphuis is een echte documentmanager. Al 18 jaar baant de oprichter en Algemeen Directeur van PCI Groep zich een weg in het gebied van beheer en reproductie van documenten. Van kopieermachines in de vorige eeuw tot clouddiensten in het heden. Vlak voor het millennium streek Kamphuis neer bij het van origine Amerikaanse printbedrijf Xerox, waar hij in een paar jaar tijd de kneepjes van het vak leerde. Enige tijd later besloot de eigengereide ondernemer dat het tijd was om op eigen benen te staan. Die kans kwam in 2002 toen Canon twaalf franchise-ondernemingen in Nederland lanceerde. Onder de vlag van de Japanse producent van elektronische apparaten ging Kamphuis samen met twee kompanen contracten verkopen aan klanten.

Het Canon Business Center Arnhem in Duiven liet een verrassend snelle groei zien. “Het succes van de eerste vestiging smaakte naar meer en na drie jaar wilden we onze klanten nog beter bedienen en systemen in eigen beheer hebben.” Dat eigen crm-systeem kwam er met behulp van Canon Nederland, waarvoor Kamphuis toen als agent diende, en financieringspartner ING, de grootbank die de achterliggende contracten financierde. In 2005 kwam ook Peter Bos, de huidige Directeur Algemene Zaken bij PCI, in beeld. Als franchisenemer van het Canon Business Center Amsterdam luisterde hij met belangstelling naar de plannen van de bevlogen ondernemer.

Financieringsvehikel
Na de crisis begon de traditionele markt voor kantoor- en documentoplossingen uit te dunnen. Diverse faillissementen en overnames deden het landschap in de documentatiewereld zienderogen veranderen. Veel zieltogende midden- en kleinbedrijven in Nederland kregen hun financiering niet rond, mede doordat veel banken weigerden mee te werken. Ook vond er een grote consolidatieslag plaats. Zo lijfde Ricoh een reeks sectorgenoten in en werd ook het noodlijdende Océ in 2009 overgenomen door Canon. Volgens de ICT-Marktmonitor zagen copiers en scanners de markt in 2014 met 5,8 procent krimpen en in 2015 verder afnemen met 2 procent. Hoewel het PCI Groep nog steeds voor de wind ging, wilde Kamphuis eventuele financieringsmoeilijkheden uit de weg gaan. De ondernemer maakte van de nood een deugd en tilde in 2014 een financieringsvehikel van de grond. Samen met Bos, die binnen PCI verantwoordelijk is voor HR en positionering, en financieel directeur Stefan Budding zette Kamphuis het zogeheten C-Fund op poten om in het huidige klimaat contracten op een andere manier te financieren. Kamphuis: “Dat is plat gezegd geen asset-based-financiering (leasing, red.) meer, maar een cashflow-based financiering. Midden 2014 konden we van start gaan door de eerste 40 miljoen van NIBC.” Naast de voormalige Nationale Investeringsbank participeren inmiddels ook Delta Lloyd en Rabobank in het fonds, dat zo’n 60 miljoen euro heeft opgehaald.

Streven naar een multi-brandonderneming
Gedurende het fondstraject ging de wereld verder open voor PCI Groep. Gesteund door de nieuwe financieringsmethode sprak Kamphuis in oktober 2014 de ambitie uit om een multi-brandonderneming te worden, een strategisch bedrijf dat verschillende merken en merkartikelen verkoopt. “Op die manier ben ik op het spoor van KPMG gekomen, dat een heel mooie partij in zijn portefeuille had met branchegenoot Dantuma”, vertelt Kamphuis. PCI, dat voorheen enkel producten van Canon verkocht, rondde de overname van het familiebedrijf af op 11 maart 2015 en kreeg zo ook merknamen Kyocera, Lexmark, HP, Ricoh, Samsung en Sharp in handen. Danny Bosker, Partner KPMG Corporate Finance, spreekt van een bijzondere ontmoeting, omdat hij en zijn team aan de overkant van de tafel zaten en de dga van Dantuma adviseerde bij de verkoop. “Gelijk wilde de dga van Dantuma weten hoe PCI de overname ging bekostigen”, zo staat Bosker nog helder voor de geest. Uiteindelijk heeft de toenmalige adviseur van PCI de dga van de verkopende partij weten te overreden. “Ze kregen het voordeel van de twijfel”, vertelt Bos lachend.

De moeizame totstandkoming van de deal werd getekend door de twee tegengestelde karakters van de bedrijven en ondernemers: een clash tussen oud en nieuw ondernemerschap. Dantuma bestond al meer dan 100 jaar en kon bogen op een rijke historie van een traditioneel familiebedrijf, terwijl PCI pas in 2002 werd opgericht door een ondernemer van zijn tijd. Toch voelde Kamphuis dat er een bundeling in het vat zat. “Peter en ook zeker Danny namens Dantuma hebben het proces helpen bespoedigen. Hoewel ik geen inzicht had in het advies aan Dantuma, heb ik wel gezien hoe professioneel en doelgericht KPMG te werk ging”, vertelt de PCI-CEO. Na de tumultueuze onderhandelingen hebben Dantuma en PCI elkaar beter leren begrijpen en fuseerden samen tot een bedrijf van toen 215 werknemers met een jaaromzet van meer dan vijftig miljoen euro.

Buy & build-strategie in Nederland
KPMG is zowel de sector als PCI in het bijzonder met interesse blijven volgen. In een later stadium heeft Bosker aan de Nederlandse marktleider in documentatieoplossingen gevraagd: what’s next op de agenda? “Daar kwam een duidelijke buy & build-strategie naar voren, waarop wij konden melden dat er genoeg interesse was in de combinatie Dantuma-PCI”, legt de dealmaker uit. Een aantal belangstellende partijen dongen serieus naar de diensten van PCI. Bosker: “Hoewel een gedeeltelijke verkoop van PCI te vroeg aanvoelde – Dantuma was nog niet helemaal geïntegreerd – hebben wij hen geadviseerd voor een volgende stap te gaan.” De voordelen van de Dantuma-transactie zaten volgens de KPMG-partner voornamelijk aan de kostenkant, waardoor het voldoende hard en inzichtelijk te maken was naar mogelijke kopers. “Dat is de kracht van KPMG, dat als adviseur het bedrijf precies presenteert zoals het er werkelijk voor staat”, schrijft Kamphuis het Big Four-kantoor toe. Bosker vult aan: “Bas vroeg aan ons of het mogelijk was, want zijn letterlijke woorden waren: ‘ik wil niet aan iets beginnen om later terug te trekken’.” Omdat de duivel in de details zit, heeft het M&A-team van Bosker, waar ook Jeroen van Engelen deel van uitmaakte, dringend geadviseerd om een vendor-due diligencerapport uit te voeren, om aan de informatiebehoefte te voldoen van kandidaat-kopers en meer controle te krijgen over het dealproces. Het voortraject was perfect uitgetekend door KPMG, maar we moesten nog wel op zoek naar een passende koper”, vertelt Kamphuis.

Interne druk en frustraties
Van de groep concreet geïnteresseerde partijen kwam ABN Amro Participaties uit de koker. De zuivere dealtijd lag volgens Bosker tussen de vier en zes maanden. Alleen het topje van de ijsberg – namelijk dat PCI een nieuwe aandeelhouder heeft – leest men uiteindelijk terug in Het Financieele Dagblad en op MenA.nl. De dealmaker vertelt over de op discrete wijze doorlopen voorbereiding waarin alle voors en tegens zorgvuldig werden afgewikt en afgewogen. Bosker: “Het is essentieel dat je open naar elkaar bent, zodat je op ieder moment ook tegen elkaar kunt zeggen: dit gaat niet werken.” Voorheen deed de zelfstandige ondernemer alles met eigen middelen, maar hij erkent dat er veel interne druk en frustraties bij komen kijken. “In enig opzicht remde me dat als ondernemer af. Mijn ondernemingsgeest is verruimd door de kansen die KPMG inzichtelijk heeft gemaakt”, vertelt Kamphuis. Zo hebben Bosker en Van Engelen gepleit voor de komst van een financiële aandeelhouder, eentje die ervoor zorgt dat ‘de polsstok weer verder reikt’.

In de zoektocht naar een geschikte koper werd al snel duidelijk dat strategen weinig kans maakten. Kamphuis wilde PCI niet volledig kwijt zijn. Met de entree van ABN Amro Participaties op 24 september 2016 hield de ondernemer 47 procent van de aandelen in handen en, misschien wel belangrijker: Kamphuis hield controle over zijn directiestoel en de buy & build-groeiagenda. Opgetogen verklaart Bos: “ABN Amro Participaties is zo’n partij die de ondernemer laat ondernemen, niet zomaar het stuur overneemt en die verantwoordelijkheid aan beide kanten werkt vooralsnog gigantisch goed.”

Van documentmanager naar werkplekbeheerder
Bos en Kamphuis blikken terug op een hectisch jaar, waarin de autonome groei van PCI Groep toenam met 7 procent. Daarmee kwam de totale jaaromzet van het Haarlemse bedrijf uit op zo’n 65 miljoen euro. Vorig jaar heeft volgens de betrokkenen wat voeten in de aarde gehad. “Bas was als dga intensief betrokken bij de aanstaande deal over de participatie van ABN. Als adviseur hebben we hem de ruimte gegeven om in de tussentijd ook gewoon zijn dagelijkse business te runnen”, aldus Bosker. Naast de twee transitiemomenten – de integratie van Dantuma en participatie van ABN – kwam er nog een buitenkans voorbij: in maart 2016 werd Leferink Documents Works (een branchegenoot uit Haaksbergen, red.) ingelijfd. De vooruitzichten op overnames voor dit jaar zien er eveneens rooskleurig uit. Met CB Groep, een in 1997 opgerichte leverancier van soft- en hardware uit Amsterdam, is de eerste acquisitie in 2017 al een feit. Door deze overname groeit het personeelsbestand tot circa 275 werknemers. Daarmee is het startschot voor een verdere samenwerking tussen KPMG en PCI gelost. “We zijn bezig met nog een sectorgenoot en daar speelt KPMG ook een rol in mee”, deelt Kamphuis opgetogen mee. De ambitie is dat het Big Four-kantoor met haar kennis van PCI en de markt ook in 2017 weer de boer op gaat om potentiële acquisities eruit te pikken.

De focus ligt in Nederland vooral op het uitbouwen van de positie van copy-leverancier van software- en documentinformatiesystemen, die ook digitale archivering- en facturatiesystemen beslaan. Voorlopig beoogd einddoel: binnen nu en drie jaar naar cloud-werkplekken met hedendaagse printoplossingen in heel het land. Daar wordt bij PCI met een intern team al druk aan gebouwd. Kamphuis steekt zijn ambities niet onder banken of stoelen: “Wij zijn nu dé documentmanager van Nederland en willen uiteindelijk ook dé werkplekbeheerder worden.” De groeiagenda spitst zich toe op twee belangrijke processen: het ontwikkelen van een concept ten aanzien van werkplekbeheer en de verdere uitbouw van de buy & build-strategie. Kamphuis ziet daarom kans ook IT-bedrijven aan zijn portefeuille toe te voegen.

Europees platform
En het buitenland? Onder de vleugels van de Amsterdamse investeringsmaatschappij hoopt PCI binnen drie jaar ook voet aan wal te zetten in België en Duitsland. Een creatie van een Europees platform voor werkplekbeheer klinkt als muziek in Kamphuis’ oren. “Bedrijven in met name Duitsland werken nog vaak analoog met stapels papier. Daar liggen voor ons en andere ondernemers kansen om de digitale omslag in gang te zetten”, zegt de PCI-CEO. In een volgende overname laat PCI zijn M&A adviseur niet ongemoeid thuis zitten. “Wij hopen PCI weer te verrassen met een partij, misschien wel een strategische of Europese participatiemaatschappij in de volgende fase, die zo’n platform wil overnemen om een mooie groeicurve te realiseren”, betoogt Bosker. Of dat met Kamphuis aan het roer zal zijn, daarover houdt de persoon in kwestie zich op de vlakte: “Zolang ik het werk nog leuk vind, het bij me past en de uitdaging er is, blijf ik doorgaan. Op dit moment heb ik nog veel vrijheid om te ondernemen, maar dat doe je altijd met een team samen.” De heren aan tafel lijken het erover eens: het samenwerkingsverband tussen PCI en KPMG houdt voorlopig nog niet op.

Dit interview is verschenen in M&A Magazine Q1. Wilt u het magazine ontvangen? Word lid!