Overnamegeweld in chip- en semiconductorindustrie

Met het succesvolle Nederlandse NXP als speelbal van vijandige hedgefondsen en twee elkaar beconcurrerende Amerikaanse giganten. Econoom, M&A expert en SER-kroonlid Hans Schenk: “Na overnames wordt ingeboet aan innovatie, er wordt geen waarde meer gecreëerd, cijfers tonen het aan. NXP kan straks zo maar het kind van de rekening zijn.”

Kroonjuweel, die voormalige halfgeleiderdivisie van Philips. Het Eindhovense bedrijf is gespecialiseerd in een product met toekomst. Chips voor de auto-industrie en dan vooral semiconductors om zelfsturende voertuigen op de weg te houden.

Vandaar ook het bod zestien maanden geleden door Qualcomm, grote speler in de chipmarkt voor mobiele telefoons. 47 miljard dollar hebben de Amerikanen over voor NXP en het bestuur, met Richard Clemmer, aan het hoofd schaart zich achter het bod. Want die 47 miljard lijkt realistisch, andere rivalen haken af. Beide bedrijven vullen elkaar ook goed aan, mede omdat Qualcomm geen eigen fabrieken voor chipproductie heeft. Het wachten is, zo lijkt het, alleen nog op goedkeuring door de diverse autoriteiten financiële markten.

Prof.dr. Hans Schenk van de Universiteit Utrecht: “Is NXP zoveel waard? Alles is betrekkelijk. En als de sector het biedt… Zeker is dat aandeelhouders altijd bang zijn dat hun geld door de neus wordt geboord. Dus dat bod op NXP? Vergelijk het met een huis dat voor anderhalf miljoen euro in Laren te koop staat, vertel ik mijn studenten weleens. Ik wil er niet wonen, toch wordt het verkocht. Dan is er nog de vraag hoe Qualcomm die voorgenomen overname gaat financieren.” 

Dan, zeven maanden later, duikt plotseling investeringsfonds Elliott Capital Management, eerder al kwelgeest van het AkzoNobel bestuur, op. Het hedgefonds, met Paul Singer aan het roer, heeft een belang in NXP en wil meer geld zien. Niet de 110 dollar per aandeel van Qualcomm, maar minstens 135 dollar, bijna een kwart meer.

“Dan zie je dat ook de aandeelhouders van NXP onzeker worden”, zegt hoogleraar Hans Schenk. “Moeten we hier nu wel instappen? Kunnen we niet meer krijgen, is wachten beter? We zagen het eerder gebeuren. Unilever, AkzoNobel.” 

Investeringsfonds Elliott is machtig en heeft een niets en niemand ontziende strategie. Voortdurend wordt de confrontatie met bedrijven gezocht. Nadat eerst een belang wordt gekocht, volgen eisen om meer winst, extra bezuinigingen, verkoop van onderdelen, meer dividend of de benoeming van Elliott personeel in directie en raad.

Het Nederlandse ASML kreeg eerder al te maken met de werkwijze van Elliott. De succesvolle Nederlanders werden gedwongen een belang in een bedrijf in Hongkong te verkopen. Ruzies worden niet geschuwd. AkzoNobel, dat niet wilde ingaan op een bod van rivaal PPG, is maar een voorbeeld. Het Zuid-Koreaanse elektronicaconcern Samsung en mijnbouwer BHP Billiton zijn andere.

En dan nu dus NXP. Als enige Nederlandse bedrijf opgenomen in de NASDAQ-100. Met een jaaromzet van 9,6 miljard dollar en 192 miljoen dollar winst, nog zo’n geliefde prooi. Na de bemoeienis van Elliott wachten NXP-beleggers af. Slechts een klein percentage heeft zijn stukken aan Qualcomm aangeboden. De koers NXP stond gisteren op 118,50 dollar, flink hoger dan het Qualcomm bod. De Amerikaanse gigant heeft meer problemen. Zo legde de Europese Commissie het bedrijf een boete van 997 miljoen euro op, omdat het anti-kartelwetten zou hebben overtreden. In ruil voor forse betalingen aan Apple, zou de iPhone maker geen LTE chipsets bij concurrenten mogen inkopen. De Deense Eurocommissaris Margrethe Vestager (Mededinging) stelt dat Qualcomm daarmee de markt heeft afgesloten. “Door miljarden dollars aan Apple te betalen. Het ging niet om gewone kortingen op de prijs, omdat de betalingen gedaan zijn met als voorwaarde dat Apple exclusief inkocht bij Qualcomm voor chips in IPhones en IPads.”

Terwijl hedgefonds Elliott verbeten strijd voert om NXP voor de hoofdprijs te verkopen, moet Qualcomm de Europese Commissie zien te weren en is zelf ook nog eens in juridisch gevecht verwikkeld met Apple. Want de IPhone fabrikant meent dat er door koppelverkoop 1 miljard dollar te veel aan royalty’s is betaald en eist dat terug. Qualcomm-advocaten willen in de rebound een algeheel verbod van de IPhone verkoop in Europa en de VS. Wegens schending van patenten. En passant heeft de chipmaker ook nog maar eens Philips gedagvaard. Het eist informatie over patenten die in het verleden zijn verleend. Philips, op zijn beurt, weigert mee te werken. Uit vrees dat dan de vertrouwelijkheid zal worden geschonden tijdens het juridische gevecht tussen Apple en Qualcomm…

Hoogleraar Hans Schenk: “De CEO van Philips, Frans van Houten, was eerder topman van NXP. En Philips bezat tot voor kort nog steeds aandelen NXP, ik meen 19 procent. Aandelen met een koers die de afgelopen jaren flink is opgelopen.”

Om de oorlog in chipland helemaal compleet en ondoorzichtig te maken, wil branchegenoot Broadcom voor 121 miljard dollar Qualcomm overnemen. Met of zonder kind van de rekening NXP, dat nog helemaal niet is ingelijfd… Afgewezen, dat bod. Maar het bestuur van Qualcomm ziet voldoende aanknopingspunten om verder te praten.

Het florerende NXP is speelbal in de gigantenstrijd geworden. Vraag is of de aandeelhouders alsnog akkoord gaan met de eerder overeengekomen overnameprijs van Qualcomm of gokken op een succesvolle toekomst op eigen benen. Vraag is ook of als Broadcom inderdaad Qualcomm inlijft die aandeelhouders überhaupt nog een keuze hebben. Want Broadcom aarzelt over NXP. En wil sowieso dat Qualcomm er geen cent meer voor biedt dan het eerder onderling overeengekomen bod. 

Deadline is maandag 5 maart, tijdens een in alle haast belegde aandeelhoudersvergadering. Als dan nog geen besluiten zijn genomen door beide boards kunnen Qualcomm aandeelhouders de directie laten vervangen door een elf koppig team van Broadcom. Afgelopen weekend legde Qualcomm zijn oor te luisteen bij aandeelhouders van NXP. Want de Amerikanen willen de Eindhovenaren nog altijd inlijven en wilde uitzoeken wat investeerders wel een schappelijke prijs vinden. Dat bracht de Amerikaanse zender CNBC naar buiten. een verhoging van 10 dollar per aandeel tot 120 dollar zou als mogelijkheid zijn genoemd. Qualcomm weigerde op de kwestie in te gaan.

Hans Schenk: “Geen idee hoe dit verhaal gaat eindigen, ik ben econoom, geen koffiedikkijker. Dit soort processen zijn gecompliceerd. Er zijn ook nog financiële autoriteiten, er is de Europese Commissie. Maar komt NXP in handen van Qualcomm of – uiteindelijk – Broadcom, dan zijn de gevolgen redelijk voorspelbaar. Minder winstgevende onderdelen verdwijnen, extra bezuinigingen moeten de kosten drukken, innovatie is geen prioriteit meer, budget voor R&D komt onder druk, investeringen houden geen gelijke tred meer met winstgroei. Tot er een derde partij opdoemt. Weer een overname. En dan is het veelal gebeurd met zo’n tot voor kort succesvol bedrijf. Het sterft simpelweg een langzame dood en dat stemt somber. Ik heb het vaker gezegd, overnames onder de 3000 grootste ondernemingen wereldwijd – dus het grote spel, niet het peanuts niveau van zeg maar TMG – hebben in 80 procent tot mislukkingen geleid.”

Dat overnamestrijd in de VS een smerige oorlog is, blijkt uit een veertig dia’s tellende analyse die Broadcom heeft doen uitgaan. Qualcomm zou dolblij moete zijn met het bod van 121 miljard, omdat het er zelf niets van bakt. En NXP zou hebben gefaald, is de boodschap. Omdat het Eindhovense bedrijf minder groeit dan de gemiddelde 13 procent in de chipindustrie en ook de winstgevendheid achterblijft. Alleen voor de verkoop van vier onderdelen, onder andere Standaard Producten, voor samen 7 miljard dollar, heeft Broadcom waardering. Qualcomm krijgt er helemaal van langs. Dalende omzet, hausse aan rechtszaken en claims, sinds 2010 minder winstgevendheid, gebroken beloften. Eigenlijk rest maar een oplossing… Overname door Broadcom! Met als strikte voorwaarde dat er voor NXP geen dollar meer mag worden betaald dan de 47 miljard die al op tafel ligt. En een deal zonder het Eindhovense bedrijf vindt Broadcom ook prima.

“Mooi, laat ze lekker afhaken”, aldus een anonieme werknemer van NXP op internet. ”Het gaat Qualcomm immers alleen om de patenten, om de kennis en om een handjevol bedrijfsonderdelen. De rest wordt afgestoten. Dag personeel, dag vestiging hier, dag vestiging daar. En onder de streep? Weer een concurrent minder!”

Hoogleraar Hans Schenk: “Als alle kaarten straks op tafel liggen, zo voorspellen de fusiestatistieken, is NXP de dupe en de Nederlandse economie het grootste slachtoffer.”