Behind the Deal: PAI Partners-Wessanen

Wat drie eeuwen geleden begon als een samenwerking tussen de neven Adriaan Wessanen (met het geld) en Dirk Laan (met de kennis) komt het vorig jaar november tot een hoogtepunt: Een delisting en de verkoop aan een consortium van PAI Partners en Charles Jobson. Is de cirkel – met opnieuw de samenwerking tussen geld (consortium) en kennis (Wessanen) nu rond of is het slechts een nieuw hoofdstuk in deze pageturner? 

Geschiedenis van Wessanen: Van kanariezaad naar duurzame voeding
In 1765 starten Adriaan en Dirk een zadenhandel aan de Zaan. In de eerste 100 jaar groeit Wessanen en Laan uit tot een goedlopend familiebedrijf dat na de introductie van verschillende granen ook met rijst aan de slag gaat. Gemiddeld werken er gedurende die jaren 100 medewerkers. Rond 1900 wordt de graan- en zaadhandel opgeheven en verlegt de directie haar focus naar de industriële activiteiten, onder andere de rijstpellerij. 

Vanaf 1913 mag Wessanen de titel koninklijk voeren en heet NV Wessanen Koninklijke Fabrieken. De wereldoorlogen zorgen voor een grondstoffencrisis waardoor Wessanen gedwongen naar nieuwe hoofdbestanddelen uit moet zien. De fabrieken verwerken bonen en tapioca en de rijstpellerijen produceren havermout. Na de oorlog wordt Wessanen succesvol als mengvoederproducent met fabrieken in meerdere Europese landen en veehouder met eigen slachterijen en vleesverwerkers. 

In de jaren ‘70 stopt Wessanen alle activiteiten in de agrarische sector en legt zich toe op voedingsmiddelen en consumentenproducten. Middels acquisitie breidt het portfolio in de voedingsmiddelenindustrie in de daaropvolgende 30 jaar enorm uit, met als klapper de fusie met Bols halverwege de jaren ’90. Dit stuit op grote protesten van aandeelhouders die geen heil zien in het huwelijk. Als vrees waarheid wordt en successen uitblijven gaan de twee uit elkaar. Er breekt een turbulente tijd aan waarin bestuurlijke issues en mismanagement ervoor zorgen dat de koersen dalen. De business is te complex en mist focus en synergie. 

Gedurende de daaropvolgende 10 jaar verlegt de organisatie zijn activiteiten opnieuw. Het stoot bedrijfsonderdelen af die niet passen bij de hernieuwde visie en concentreert zich op de, dan nog, nichemarkt duurzame voeding. Er worden gerichte overnames gedaan: Clipper teas, Alter Eco en in 2016 onder andere het Franse koffie- en theebedrijf IneoBio, het Britse Mrs. Crimble en het biologische theemerk Piramide. Zo bouwt Wessanen aan een sterk profiel van gezonde, duurzame en met name biologische bedrijven en merken. 

Geschiedenis van het consortium
PAI Partners is een succesvolle Franse investeringsmaatschappij. PAI begon als Paribas Affaires Industrielles, de investeringstak van het latere BNP, maar sinds 1998 investeert het los van de bank en wordt naam opgebouwd met een portfolio in de voedingsmiddelenindustrie. Dat begint met een buyout van de Danone pasta en condimenten unit in 1997. Dit eerste succes, en de grootste LBO tot dan toe gerealiseerd in Frankrijk, bezorgt PAI voor het eerst derdengelden. 

Na de volledige afsplitsing van BNP in 2000 realiseert PAI de afgelopen 20 jaar een groot aantal leveraged buyouts van bedrijven in voedingsmiddelen en consumentengoederen. Daarnaast investeert PAI in bedrijven binnen de dienstverlening, gezondheidszorg, algemene industriële bedrijven en retail- en distributiebedrijven. Vorig jaar voegen de Fransen daar de Nederlandse sap- en frisdrankbottelaar Refresco aan toe. 

Gezien de geschiedenis in voedingsmiddelen en consumentenproducten is het niet heel vreemd dat PAI Wessanen in het vizier krijgt, bovendien zit een groot deel van de afzet van Wessanen in Frankrijk. Er is veel synergie mogelijk dankzij het netwerk van supermarkten en de andere portfoliobedrijven van PAI. 

Charles Jobson van Delta Invest, is al grootaandeelhouder van Wessanen voor de deal. Hij bezit 25,7% van de aandelen. Als PAI hem benadert of hij wil deelnemen in het van de beurs halen van Wessanen, om onder andere de groei een boost te geven, hoeft hij niet lang na te denken. Jobson gelooft in de kracht en de strategie van Wessanen, en ziet dat het met de beursnotering onvoldoende aan de uitvoer van die strategie toekwam. 

Achtergrond deal: Synergy in Strategy 
In 2009 gooit Wessanen het roer om en omarmt de visie en het lange termijn doel om een voorlopersrol te pakken in Europa’s biologische voedingsindustrie. In de tussentijd is deze sector hard gegroeid en ondanks dat Wessanen haar positie heeft versterkt op de gezonde voedingsmarkt is dit niet terug te zien in de aandeelhouderswaarde. Wessanen lijkt als beursgenoteerd bedrijf onvoldoende in staat de eigen koers strak te houden en de plek van marktleider te pakken en uit te breiden door nog meer in te spelen op de uitdagingen in de markt. 

Er is een competitiever landschap ontstaan met nieuwe toetreders. Supermarkten snoepen marktaandeel af van de biologische winkels door het bieden van eigen biologische en duurzame producten. In het supermarktkanaal verschijnen nieuwe toetreders, zoals FMCG-spelers, kleinere merken en biologische private labels. 

Het lijkt erop dat Wessanen als privaat bedrijf beter in staat is deze uitdagingen het hoofd te bieden. Hiermee ontstaat ruimte om de benodigde investeringen te doen en de leidende positie in de biologische voedingsindustrie te versterken. Daarbij geeft de investering van het consortium een boost tot maximale groei van Wessanen’s merken en resources. 

Wessanen heeft zich bewezen als een zeer goede en stabiele speler in de Europese biologische voedingsindustrie. Het heeft deze positie bereikt met het voeren van kwalitatieve hoogwaardige merken èn door vooruitstrevend en vooraanstaand te zijn met innovatie in deze snelgroeiende sector. Een branche die ook de komende jaren nog zeer veel groeipotentie heeft, mits er kort op de bal gezeten wordt. 

Reflectie op de deal: Awardwaardig
Zo bezien hebben de externe en interne drivers veel overlap. De deal van Wessanen en PAI was er een die hoge ogen gooide bij de jury van de M&A Awards 2019 op het gebied van complexiteit. Volgens de jury is het interessant om te zien dat Wessanen na een ‘lange en moeizame operationele geschiedenis een interessante transitie heeft doorgemaakt naar duurzame voeding’. Het oordeel is echter dat de er op basis van de prijs multiple een fikse geldsom is betaald door PAI Partners.

Schoon blazoen
Het lijkt zo bezien een mooie high profile deal. Zijn er dan helemaal geen smetjes te ontdekken? Gelukkig is er ook voor de zwartkijkers nog wat te zien, zo is er: 
• De kwestie van de prijs: “Te veel”, zegt de jury van de M&A Awards, op basis van de prijs multiple dus. “Te weinig”, zegt VEB, voornamelijk omdat er een grote aandeelhouder meefinanciert in het consortium. 
• De kwestie van belangenverstrengeling: Kan er sprake zijn van een faire deal wanneer er een grootaandeelhouder binnen boord moet blijven? Of zegt dat juist wat over het vertrouwen van de aandeelhouder in het bedrijf? 
• De kwestie van denationalisatie: Waarom gaat een – als Koninklijk bestempeld -Nederlands bedrijf over in buitenlandse handen? Of is het juist goed dat Hollands welvaren blijft voortbestaan, onder welke vlag dan ook? 
• De kwestie van transparant en eerlijk onderhandelproces: Is er wel een onafhankelijke commissaris bij betrokken geweest? 

Een jaar na de deal
Hoe het ook zij, de deal is rond (geëffectueerd 1 november 2019) en is inmiddels een half jaar een feit. Een half jaar waarin ook Wessanen niet ontkomt aan een ‘besmetting’ van activiteiten door het coronavirus. Hoe gaat Wessanen daarmee om en hoe gaat het met Wessanen na de deal met PAI? Zijn de plannen uitgekomen? De ambitie was om Wessanen in een private constructie te helpen met:
• Buy en Build strategie voortzetten, versnellen en financieel ondersteunen.
• Toegang tot een uitgebreid netwerk in de voedingsindustrie.
• Verstevigen en vergroten van de centrale rol die Wessanen speelt in het consolideren van de biologische, gezonde en duurzame voedingsindustrie in Europa. 
• Continueren van de huidige duurzaamheidsinitiatieven van de Wessanen groep en certificering (december 2019) behouden als een B Corporation (B Corp is een certificering die wordt toegekend aan bedrijven waarvan de huidige en toekomstige duurzaamheidsstatus en doelen aan bepaalde door B Lab gestelde duurzaamheidscriteria voldoen). 

Weer- en wendbaarheid van Wessanen
Ondanks of misschien dankzij de roerige geschiedenis van Wessanen staat het bedrijf overeind. Wat 250 geleden begon als een samensmelting van kennis en geld tussen Adriaan Wessanen en neef Dirk Laan blijkt nog steeds een goede aanpak. Een aanpak die oorlogen, epidemieën en crises overleefde. Geld ophalen en sprong voorwaarts maken bleek in 1765 een succesvol businessmodel en is anno 21e eeuw nog steeds een prima principe. 

Feitelijke deal
• De route van de deal: Het delisten van Wessanen, en het financieel ondersteunen van de expansiestrategie met funding en toekomstperspectief van een private investeerder. 
• Het doel van de deal: Meer uit Wessanen, de marktpositie, merken, mensen en middelen halen en zo de waarde vergroten. 
• Key tot succes: Match tussen externe drivers buyer en interne drivers seller.

Externe drivers van de buyer
• Geloof in de verdere groei van duurzame voeding.
• Ambitie om een deel van die groei te pakken in duurzame consumenten levensmiddelen.
• Markt bestormen en uitbreiden.
• Funding, backup en support voor verdere overnames.

Interne drivers van de seller
• Operational upgrade.
• Merken groeien in kerncategorieën.
• Een groene, aantrekkelijke en efficiënte organisatie bouwen.
• Doen van selectieve acquisities.