Nieuwe aandeelhouders verbeteren bedrijfsresultaat

 

Strategie 

 

Om het draagvlak voor een fusie of overname te vergroten wordt vaak van het management verwacht dat dit aandelen koopt. De directie en soms ook het hogere management gaat participeren in de nieuwe onderneming en krijgt een ondernemersbelang bij het succes ervan. Veel participatiemaatschappijen stellen dit gewoon verplicht.

Juist bij dit soort strategische stappen kan bedrijfsbreed aandeelhouderschap een positieve rol spelen. Het gewenste effect, vergroten van het draagvlak voor de (nieuwe) onderneming, wordt verdiept en verbreed tot alle medewerkers. We zien in de praktijk dat werknemersaandeelhouders oog hebben voor een duurzame toekomst voor de onderneming. Zij houden een vinger aan de pols, kunnnen kritische vragen hebben bij een overname, of deze soms (tijdelijk) tegenhouden als het een vijandige overname is. Staan ze achter een strategische stap dan zijn veel voorwaarden voor succes afgevinkt. 

Veel bestuurders en managers associeren werknemersaandelen  met de seventies. Toen werd er uit ideologische motieven voor gekozen door bedrijven die dit vonden passen bij hun cultuur van saamhorigheid. In de jaren 80 en ook 90 zag je medewerkersparticipatie vooral veel bij startups in de IT-industrie. In de jaren 90 en 2000 ontstond de trend om aandelen alleen ter beschikking te stellen aan het hoger management in de vorm van optie- en aandelenplannen. Aandelen worden onderdeel van de bonuscultuur. Er worden in de praktijk   weinig vraagtekens gezet bij deze keuze voor alleen de top. Onderzoekers die dat wel doen, in Nederland door de Radbouduniversiteit, zien dat het bedrijfsbreed  beschikbaar stellen van aandelen wel leidt tot betere bedrijfsresultaten, maar wanneer dit beperkt is tot de top, vallen de resultaten tegen (Braam, Poutsma, 2010). Ook in het buitenland wordt deze samenhang gevonden.

 

Mede-eigenaarschap past goed in deze tijd, een tijd waar ondernemerschap van werknemers steeds meer wordt gewaardeerd en de medewerker veel mondiger is dan de medewerkers van vroeger. Dit geldt voor alle medewerkers en niet alleen voor de managementlaag of de hoog opgeleide medewerkers in kennisintensieve bedrijven. We zien dat generatie Y betrokkenheid en verantwoordelijkheid nog weer meer van belang vindt. De relatie bedrijf-werknemer is veranderd. Daarbij gaat het niet alleen om flexibiliteit maar ook om het delen van verantwoordelijkheid  – met arbeidsvoorwaarden op maat, ruimte om het werk zelf in te delen en sturen op resultaat (het Nieuwe Werken). Sturen op resultaat werkt beter als de medewerkers de samenhang kennen tussen strategie en uitvoering en als ze inzicht hebben in hoe ze tot een beter resultaat kunnen komen. De stap naar meedenken over strategie is dan een kleine.   

 

Aandeelhouderschap en daarmee waardering voor hun bijdrage en medezeggenschap over de koers van de onderneming biedt werknemers toegevoegde waarde. Het gevoel van samen ondernemen, samen profiteren van groei, maar ook samen risico’s lopen,  is iets wat past in het nu.

De aanleiding voor bedrijven om een bedrijfsbreed aandelenplan in te voeren varieert enorm, van bedrijfsopvolging, wanneer er geen koper wordt gevonden voor een overname, het aantrekken van kapitaal voor investeren (crowdfunding onder personeel) tot werknemers mede-eigenaar maken ter verbetering van de productiviteit of – tegenwoordig ook vaker – aandelen in ruil voor een lager salaris. 

 

Bij een fusie of overname waarbij één van de partners een aandelenplan heeft voor de medewerkers zal ongetwijfeld op de agenda komen hoe hiermee om te gaan. We kennen voorbeelden uit de media waar Stakbestuurders (zij vertegenwoordigen de werknemersaandeelhouders) een kritische houding hebben ten opzichte van een fusie, zoals onlangs bij KPN. Dat betekent niet dat zij elke fusie of overname tegenhouden.  Het betekent wel dat ze kritisch kijken naar de kans op succes in de toekomst. Hun aandeelhoudersbelang is dat er kans is op duurzaam succes.

DGA’s, directeuren en besturen, participatiemaatschappijen en andere investeerders  zouden wel wat vaker kritisch kunnen kijken naar de gewoonte om aandelenplannen te beperken tot het (top) management. Het is misschien gemakkelijk praten met de mensen die al in de buurt van de bestuurskamers zitten, maar ben je dan ook in gesprek met de mensen die echt weten hoe het bedrijf ervoor staat en die hart voor de zaak hebben? Angst voor meer kapiteins op het schip of ‘een poolse landdag’ is niet bepaald een baken voor een toekomstgerichte koers. En die angst is ook niet nodig. Er zijn verschillende methoden om de meningen in het proces te bundelen, zoals via een Stak. Medewerkers weten vaak al heel veel van de dagelijkse gang van zaken. De verbetering in het bedrijfsresultaat komt juist tot stand als zij die kennis kunnen verbinden met meer inzicht in de resultaten en de koers van het bedrijf.

Transparantie, open-bookmanagement, informatie delen, medewerkers laten meepraten over strategie en beleid is iets wat met name de directie en de zittende aandeelhouders kunnen leren en misschien ook moeten leren. En zoals wij heel vaak in de praktijk zien, is dit helemaal niet zo moeilijk. 

De werknemers van nu zijn prima in staat om op basis van aanvullende informatie de keuze te maken om al dan niet aandelen te kopen. Deelname is wel bij voorkeur vrijwillig. Bestuurders en managers die willen gaan voor een beter bedrijfsresultaat moeten het maar aandurven om de aandelen in de onderneming te delen met de mensen die precies weten hoe het bedrijf er voor staat. De proof of the pudding is in the eating. Wie dat durft krijgt aandeelhouders in de haarvaten van de onderneming, die dagelijks mee kunnen gaan sturen op het verbeteren van processen en op resultaten die in overeenstemming zijn met de gekozen koers.  Die pudding is de moeite van het eten zeker waard.

 

Over SNPI 

SNPI (Stichting Nederlands Participatie Instituut) is het instituut in Nederland dat opkomt voor de belangen van bedrijven met een aandelenplan waar mede-werkers onderdeel van uitmaken. Het SNPI platform brengt ondernemingen met een aandelenplan bij elkaar om kennis te delen en te informeren. SNPI fungeert als kenniscentrum met bijeenkomsten en publicaties en geeft adviezen aan ondernemingen  rondom de invoering van een aandelenplan en het actueel houden van bestaande regelingen. SNPI is een volledig zelfstandige stichting zonder winstoogmerk. Zie ook snpi.nl.