Wie zet wie een bril op de neus?
Volop beweging in de Nederlandse opticien-branche. Meer dan 2200 winkels, een jaaromzet van 1,2 miljard euro, een markt die door de vergrijzing snel groeit maar die tegelijkertijd wordt gekenmerkt door een moordende concurrentie.
Naast het kwartet opticien-reuzen zijn er talloze kleine ondernemingen die zich willen onderscheiden met vakmanschap, persoonlijke service en kwaliteit. Maar om de concurrentiestrijd met Pearle, Hans Anders, Specsavers en Eyewish Groeneveld te overleven, moeten de kleintjes onderling fuseren. Ook om te voorkomen dat ze zelf door die Big Four worden opgeslokt.
Bekijk ook: VIDEO 3i kocht in 2017 Hans Anders – M&A Awards 2017 Pieter de Jong
Fiscalist Dennis Jongbloed van Jongbloed Fiscaal Juristen NV in Enschede adviseert geregeld bij fusies en acquisities in de bedrijfstak. Zijn kantoor hanteert een checklist voor de verkopende opticien. De beslissing om te verkopen moet goed worden voorbereid, de gemiddelde fiscale voorbereidingstijd tot de deal rond is bedraagt drie jaar. ‘is de juridische structuur optimaal, wat gaat er met het bedrijfspand gebeuren, is gehele verkoop verstandig, heb ik de juiste mensen in dienst, is er een opvolger, moet ik me aansluiten bij een keten, hoe bereik ik verder stijgende cijfers?’
Witte vlekken
Op de website van Jongbloed Fiscaal Juristen worden aspirant-verkopers in dit laatste scenario ook gewaarschuwd: ‘In sommige gevallen zien wij dat de keten u heeft benaderd en (te)veel informatie heeft ontvangen, zonder dat duidelijk is onder welke voorwaarden deze mag worden gebruikt. Het moet niet zo zijn dat die optiekketen vervolgens een bedrijfspand bij u om de hoek gaat huren.’
Ook een trend: tot voor kort zelfstandige bedrijven worden franchisenemer. Daarbij werkend voor een grote speler. Wat de branche als doorn in het oog ervaart: enkele van die grotere ketens hebben hun hoofdkantoor in belastingparadijzen als Luxemburg en op de Britse Kanaaleilanden gevestigd. “Die betalen in Nederland dus geen belasting, maar genieten wel van de franchise-opbrengsten”, zegt Dennis Jongbloed. “Een van de families die het zo doet, woont ook daadwerkelijk op Guernsey.. Dus daar is fiscaal niet zoveel mis mee, al voelt het voor de concurrentie gewoon niet goed. Een andere partij opereert als private equity vanuit Luxemburg.”
Stijl- en tv-icoon
De fiscalist ziet nog een trend: “In plaats van een honderd procent overname van een bedrijf wordt een belang van bijvoorbeeld 8 procent in dertig vestigingen genomen. Er wordt dan vaak betaald met aandelen of er wordt geruild in belangenpercentages. Zo deed Philips het in het verleden ook altijd als het op overnamepad was.”
Dat de branche volop in de belangstelling staat en spelers elkaar in de gaten houden, heeft te maken met de onstuimige groei van de verkoop van brillen- en contactlenzen. Die weer wordt veroorzaakt door de snel vergrijzende Nederlandse bevolking. Niet voor niets bieden de grote ketens ook steeds vaker gehoorapparatuur aan. Bovendien worden brillen steeds minder als ‘hulpmiddel’ en vaker als mode-artikel beschouwd. Zo contracteerde Specsavers stijl- en tv-icoon Fiona Hering voor een nieuwe campagne; de mode-journaliste gaat de hoogwaardige Italiaanse monturen van Mazzucchelli promoten.
Door dit alles groeit het aantal winkels, uitzondering in de detailhandel. En in vergelijking met andere detailhandel- branches zijn er nog steeds relatief veel zelfstandigen. Van de 2020 optiekwinkels in Nederland zijn er zo’n 1200 in handen van zelfstandige ondernemers.
Lekke banden
Nieuwe spelers veroorzaken onrust, zoals de komst van budgetketen Eyelove, die brillen in drogisterijen (shop-in-shop) verkoopt. De gevestigde orde waarschuwt voor het concern dat René Froger als uithangbord (“Ik ga naar Eyeluuuuuuvvvv…”) heeft verkozen. Voor 50 euro wordt een bril inclusief oogmeting aangeboden. Maar belangrijkste kritiek van de gevestigde orde: die oog-metingen worden uitgevoerd door niet-gediplomeerden, waardoor eventuele oogziekten onopgemerkt zouden blijven. Broodnijd en paniek, reageerde Eyelove.
De consolidatie in het wereldje van opticiens zal verder opmarcheren, zo verwachten experts. Met als grote voorbeeld Hans Anders. De opticienketen opende in 1982 het eerste filiaal in Rotterdam en telt nu meer dan 450 vestigingen in Nederland, België, Frankrijk en Zweden. De naam komt voort uit het plan het ‘anders’ aan te pakken in de bedrijfstak. En een aantal van de initiatiefnemers heette Hans… Het verzet was groot. Woedende concurrenten die de prijs van een paar tientjes voor een bril verketterden, lijmden sloten van winkeldeuren dicht, staken bedrijfsautobanden lek en deden alles om de nieuwkomer te frustreren. Maar met geld van de Limburgse paardenhandelaar en Quote-500 miljardair Leon Melchior groeide de brillen-stunter tegen die verdrukking in steeds verder.
In 1988 werd Rinck van Vendex gekocht. Zelf was Hans Anders sinds 2004 in handen van investeringsmaatschappij Gilde Buy Out Partners van Gilde Investment Management en werd in 2011 doorverkocht aan het Franse Alpha en Alpinvest. In 2017 krijgt Hans Anders met private equity-investeerder 3i, ook in het bezit van Action en Basic-Fit, een nieuwe eigenaar. De buitenlandse expansie vond niet alleen bij onze zuiderburen en in Frankrijk plaats, maar ook in noordelijke richting. Met de koop van de Zweedse Direkt Optik-keten streek Hans Anders in Scandinavië neer.
