Investeerders lonken naar de ggz-markt

De tijd dat mensen zich ervoor schaamden om voor hulp naar een psycholoog te stappen, lijkt voorgoed achter ons te liggen. “De maatschappelijke acceptatie van psychische zorg is de afgelopen jaren enorm toegenomen”, vertellen Roderik Verkaik en Dagmar Enklaar, respectievelijk associate en partner bij BoerCroon. “Er zit geen taboe meer op een bezoek aan de psycholoog. Bovendien ontvangt een aanzienlijk deel van de mensen met een psychische stoornis nog geen professionele hulp, waardoor de latente vraag veel groter is dan het aanbod. Dit alles maakt dat de ggz-markt de groeimarkt is bij uitstek binnen de gezondheidszorg. Sinds 2000 groeit deze markt met gemiddeld 7,4 procent. En de totale omzet binnen de ggz-markt in Nederland bedraagt een kleine zes miljard euro per jaar.” 

Het is bovendien een overzichtelijk sector. De geestelijke gezondheidszorg (ggz) is namelijk een relatief kleine sector vergeleken bij andere deelsegmenten van de zorg. Tel daar bij op het feit dat investeren in de ggz – in tegenstelling tot andere onderdelen van de gezondheidszorg – geen grote investeringen vereist in gebouwen en apparatuur, en het is geen wonder dat private investeerders met een meer dan geïnteresseerde blik naar deze markt kijken. 

Toch is het aandeel private equity in de ggz momenteel klein. In de zorg als geheel wordt inmiddels tussen de 30 en 40 procent van de overnames gedaan door private equity, zo becijferde BoerCroon al in 2012. En dat percentage lijkt alleen maar groter te worden. De zorg moet immers goedkoper en efficiënter, zo meent de overheid, waardoor de drang naar krachtenbundeling en efficiency toeneemt. En private investeerders kunnen als geen ander zorgen voor die efficiëntieslag in de zorgmarkt. Bovendien krijgen investeerders steeds meer kennis van de markt en kunnen hierdoor de risico”s beter inschatten. In de ggz liggen de cijfers anders. Momenteel is minder dan één procent in deze markt in handen van private investeerders. Maar dat percentage is naar schatting van BoerCroon over vijf jaar vertienvoudigd: tien procent, ofwel een aandeel ter waarde van een kleine zeshonderd miljoen.  

“Investeerders zijn weliswaar enthousiast over deze sector”, legt Verkaik uit, “maar ze zijn vooralsnog ook terughoudend. En dat heeft alles te maken met de vele onzekerheden die hier spelen op het gebied van tarieven en budgetten en de gevolgen die dit alles heeft voor de vorming van deze markt. De regelgeving wisselt voortdurend. Om te beginnen met het budgetplafond. Sinds begin 2012 (bestuurlijk akkoord ggz) heeft de overheid budgetverlagingen doorgevoerd om kosten te besparen en de efficiency in de zorg te stimuleren. Het vervelende van de voorgestelde maatregel is dat deze van toepassing is op zowel grote commerciële zorgaanbieders als publieke ggz-instellingen. Alles wordt over één kam geschoren. Voor bijvoorbeeld een van de nieuwere ggz-aanbieders, de HSK-groep, betekende dit vorig jaar een budgetkorting van maar liefst dertien procent. Daar schrikken partijen van.”

Enklaar: “Het akkoord dat verzekeraars sloten met aanbieders in 2011 ging nog uit van een beperking van de groei van het aantal behandelingen van 2,5 procent. Op dit moment is die discussie verder aangescherpt en is er zelfs sprake van nul procent groei. Het probleem is – wanneer die nul procent ook daadwerkelijk effectief wordt – dat interessante snel groeiende ggz-instellingen in hun groei worden gestopt.” Het beleid dat de overheid voert om meer efficiency te creëren binnen de zorg, staat haaks op de visie van menig participatiemaatschappij. “De overheid kort partijen om hen zodoende te dwingen hun zaken efficiënter te regelen. Deze korting is gelijk voor alle partijen. Private investeerders zien liever dat budgetten worden herverdeeld naar rato van efficiency, zodat inspanningen die leiden tot een efficiëntere bedrijfsvoering worden beloond”, aldus Ewout Prins, managing partner bij Holland Venture, een van de eerste onafhankelijke participatiemaatschappijen van Nederland en onder andere actief in zorg. “De terughoudendheid van private investeerders in de ggz zal met een maatregel als deze kunnen worden versterkt.”

“Ik denk dat afgezien van de regelgeving de levensfase waarin de ggz-markt zich bevindt belemmerend werkt “, aldus Jasper van Gorp, partner bij durfinvesteerder Gilde Healthcare Partners in Utrecht. “De ggz-sector is het afgelopen decennium sterk gegroeid. Te sterk, zo menen sommigen. Daardoor is de druk op budgetten en tarieven extra groot. De politiek wil de groei temperen.”

Maar kansen zijn en blijven er zeker. Verkaik: “Absoluut. De zojuist genoemde  overheidsmaatregelen vormen bijvoorbeeld niet alleen bedreigingen maar ook wel degelijk kansen. Alles op “nul groei” zetten is vrij rigoureus. Het zal een harde landing zijn voor veel ggz-instellingen, en de vraag is hoe investeerders hier op zullen reageren. Aan de andere kant worden ggz-instellingen hierdoor gedwongen om keuzes te maken. Hierdoor kan een shake-out ontstaan waarin efficiency gecombineerd met kwaliteit overwint. Daar kunnen private investeerders absoluut een rol in spelen.” 

Ook binnen de ggz-sector zelf tekenen kansen zich af. Verkaik: “Neem de jeugdzorg. Hier speelt veel. De financiering van deze sector was altijd regionaal georganiseerd. Het waren de provincies die contracten sloten met jeugdzorgaanbieders. In het nieuwe regeerakkoord is afgesproken dat de budgetten worden neergelegd bij de gemeentes. Dat betekent dat de contracten worden opengebroken en de gemeentes hoogstwaarschijnlijk scherper zullen gaan inkopen. Gemeentes staan immers onder druk van de bezuinigingen. Hierdoor worden jeugdzorgaanbieders gedwongen om meer dan in het verleden te sturen op kosten. Dit alles biedt kansen voor private equitypartijen die behandelen weten te standaardiseren en efficiënter te maken.”

Een andere ontwikkeling die de aandacht van private investeerders doet aanwakkeren betreft een herverdeling van de ggz-markt. Verkaik: “Op dit moment wordt de ggz-markt nog gedomineerd door een kleine groep grote partijen die een breed palet aan dienstverlening aanbieden. Elk van die vormen van dienstverlening vraagt eigenlijk om een eigen business model zodat deze de concurrentie met bijvoorbeeld samenwerkende huisartsen aankan. De druk op het aantal behandelingen en het budgetplafond maken dat ggz-instellingen gedwongen worden zich te richten op de core business en de vooralsnog onrendabele onderdelen af te stoten. De aanpalende vormen van dienstverlening, hoe succesvol die in potentie ook zijn, moeten ze laten gaan.” 

Ook ontwikkelingen op het gebied van innovatie bieden grote kansen voor deze sector. “Net zoals er veel innovatieve concepten worden ontwikkeld voor de reguliere zorgsector, zijn deze ook mogelijk binnen de ggz”, aldus Prins van Holland Venture. “Denk aan E-health. Het wordt steeds gebruikelijker om een deel van de behandelingen in de eerste lijn via een computer te laten plaatsvinden. Denk aan het afnemen van psychologische tests, spreken met een psycholoog via internet, enzovoorts. Dit werkt een stuk efficiënter én, zo weten we inmiddels uit onderzoek, het blijkt ook minstens zo effectief.”

De verwachtte groei de komende jaren van durfinvesteerders in deze sector zal zich volgens Verkaik voornamelijk afspelen in de eerste lijn. “Naar verwachting zullen de grote publieke ggz-instellingen, net als het geval is geweest bij de ziekenhuiszorg, bepaalde behandelingen overlaten aan private partijen. De publieke instellingen zullen zich met name toeleggen op de opname en behandeling van zwaardere psychische gevallen. Mensen met minder zware en complexe klachten kunnen voor een groot deel volgens gestandaardiseerde methoden worden behandeld. Dat is de markt waar private partijen zich in zullen begeven. Zij zullen als het ware de rol van poortwachter kunnen gaan vervullen.”

Het stof in deze sector is kortom nog niet volledig neergedaald. Regelgeving is nog onduidelijk en de markt heeft nog niet zijn uiteindelijk vorm. Maar zodra de eerste contouren van het landschap zichtbaar worden, zullen durfinvesteerders ongetwijfeld hun slag gaan slaan. Van Gorp: “Op het moment dat duidelijk is wat de spelregels zijn in deze markt en de zorgverzekeraars de budgetten vaker gaan verdelen op basis van “betere zorg tegen lagere kosten” dan wordt de markt aanzienlijk aantrekkelijker voor durfinvesteerders.”

Prins: “De ggz-markt is zeker een markt waar we de komende jaren veel groei van verwachten. Niet alleen omdat hier duidelijke efficiencyslagen kunnen worden gemaakt, ook omdat de vraag naar deze vorm van zorg stijgt, de marktpartijen zich aan het herpositioneren zijn en er ook op het gebied van innovatie nog veel kan worden verbeterd. Zodra er meer duidelijkheid komt vanuit de overheid en zorgverzekeraars over vergoedingen, budgetten en de structuur van belonen, dan zal het aantal private investeringen ongetwijfeld een vlucht nemen.” Verkaik en Enklaar: “Mee eens. Nogmaals, de kansen in deze markt zijn groot. Hier gaat de komende jaren onherroepelijk veel gebeuren.”

Dagmar Enklaar (BoerCroon)          Roderik Verkaik (BoerCroon)

 

Jasper van Gorp (Gilde Healthcare Partners) 

Ewout Prins (Holland Venture)