EQ dealbreaker bij bedrijfsopvolging
Bedrijfsopvolging is ‘hot’ op dit moment. Onderzoek leert ons dat er circa 170.000 ondernemers van 55+ zijn die aan de slag moeten met bedrijfsopvolging, maar lang niet iedereen doet dat. Uitstel leidt tot miljarden omzetverlies. Het maakt ons kwetsbaar door het er wél over te hebben, maar nog kwetsbaarder door het er niet over te hebben.
Door Heleen den Haan – Succesvollebedrijfsopvolging.nl
Rationele en emotionele argumenten spelen een rol bij het uitstellen van bedrijfsopvolging. ‘Het bedrijf moet nog op orde gebracht worden, mijn kinderen zijn er nog niet klaar voor of ik ben er nog niet klaar voor. Nadenken over situaties als overlijden, arbeidsongeschiktheid, het stoppen met werken of echtscheiding doen we liever niet’.
Van alle bedrijfsoverdrachten die per jaar plaatsvinden mislukt bijna 25 procent. Naast emotionele schade is er ook grote economische schade: circa 50 tot 55.000 banen op jaarbasis en een geschat omzetverlies van circa 2,4 tot 3,2 miljard euro (2013). Het niet herkennen en onderkennen van emoties die spelen heeft dus enorme gevolgen.
Maar het kan ook anders.
Ondergang bedrijf en pensioen
Onder vind je een voorbeeld hoe in de praktijk ratio en logica alléén de ondergang van je bedrijf en pensioen kunnen betekenen:
Onderneming, 10 fte, 2 vestigingen, 2 broers, Jan ( 37 jaar) en John ( 33 jaar). Door economische omstandigheden en onvoldoende sturing door Jan wordt zijn vestiging gesloten. Beide broers hebben privé weinig contact met elkaar. Ze ‘tolereren’ elkaar. Qua karakter lijkt John veel op vader. Die twee kunnen ‘lezen en schrijven’ met elkaar waardoor Jan zich vaak buitengesloten voelt. Beslissingen zijn vaak al genomen voordat hij er bij betrokken wordt. Hij voelt zich erg onzeker en durft er niets van te zeggen. Door slechte communicatie, gebrek aan samenwerking en onwilligheid om elkaar te betrekken bij het werk lopen de bedrijfsresultaten hard terug. De accountant trekt aan de ‘noodbel’. De geplande overdracht dreigt in gevaar te komen en daarmee de pensioenvoorziening van senior. De cijfers liegen er niet om. Via de accountant word ik benaderd.
Uit de gesprekken blijkt dat emoties hoog opspelen. Verwachtingen die over en weer zijn niet helder. Senior vraagt zich af of zijn zoons wel capabel genoeg zijn om zijn levenswerk voort te zetten zonder hem. Door de stress en slapeloze nachten ontwikkelt hij serieuze gezondheidsklachten. Gevoelens van minderwaardigheid en onmacht spelen bij de oudste zoon. John daarentegen loopt over van zelfvertrouwen en ziet zichzelf als de enige directeur voor het bedrijf.
Naast individuele en gezamenlijke gesprekken wordt door beide broers onder andere een assessment ingevuld. Het wordt duidelijk waar ieders kwaliteiten liggen, hoe ze in te zetten en vanuit welke drijfveren ze handelen. Geheel onverwachts voor Jan blijkt hij meer kwaliteiten te hebben dat hij ooit had gedacht met een enorm ontwikkel potentieel. Hierdoor krijgt hij een flinke boost in zijn zelfvertrouwen. Door middel van coaching wordt dit verder uitgebouwd . John komt erachter dat hij eigenlijk heel lang op zijn tenen gelopen heeft om maar te laten zien ‘hoe goed hij eigenlijk is / hoeveel beter hij is dan zijn broer’. Ook voor hem heeft coaching geholpen een gezond gevoel van eigenwaarde te ontwikkelen. Beide broers komen erachter dat ‘ samen beter is dan alleen’.
Er vindt een herverdeling van taken plaats binnen het bedrijf en de resultaten geven weer vertrouwen voor de toekomst. Omdat ze verder willen investeren stel ik ze voor aan een bedrijfskundig adviseur die ze begeleid met hun financieringsaanvraag. Twee jaar na het signaal van de ‘noodbel’ draagt senior het bedrijf over aan zijn beide zoons.
Bovenstaande casus is maar een van de vele voorbeelden uit mijn praktijk. En het beperkt zich niet enkel tot familiebedrijven. Een directeur van een grote branche organisatie vertelde dat één van zijn leden, met een goed lopend innovatief bedrijf, tot drie keer toe een heel goed bod op zijn onderneming heeft laten lopen. Hij snapte er niets van! De eigenaar gaf aan te willen verkopen, had naar eigen zeggen vertrouwen in de kopende partij, kreeg een goed bod…. En tóch zette hij niet zijn handtekening!? Hij kon er verstandelijk niet bij komen. Al pratend bleek dat het te maken had met het feit dat de betreffende eigenaar geen idee had wat hij nou zou moeten doen na verkoop. Hij had even geen doel meer voor ogen zonder bedrijf, dus bleef hij maar zitten.
Vaak zitten de redenen waarop een deal stukloopt helemaal niet in het rationele stuk maar veel meer in de onderliggende emoties. Het gevoel dat we ergens bij hebben proberen we met ratio te onderbouwen. Want dat is de taal die we met elkaar spreken. Toch?
Emotioneel intelligent en emotionele intelligentie
In de Franse revolutie ging het al over “Vrijheid, gelijkheid, broederschap”. Voor veel DGA’s draait het hier nog steeds om als het over bedrijfsopvolging gaat. En daarmee zijn er ook de dilemma’s:
- Vrijheid van keuze door de kinderen. Maar ís er wel echte vrijheid en in welke mate speelt loyaliteit een rol?
- (Rechts-) gelijkheid: alle kinderen dezelfde rechten. Of toch niet? Kan ieder kind automatisch in het bedrijf, capabel of niet?
- Broederschap: (economische -) solidariteit: wel de lusten, niet de lasten? Wat betekent het voor de verdeling van de erfenis wanneer een kind dat actief in het bedrijf is het bedrijf mede succesvol maakt. Werkt hij dan voor het ‘erfdeel’ van zijn broers/ zussen, of niet? Andersom, zou het slechter gaan met het bedrijf, betalen broers/ zussen dan mee? Ook al hebben ze niets met het bedrijf te doen?
Emotioneel intelligent is het gevoelsmatig de goede dingen doen, afwegingen maken en de juiste keuzes maken. Een balans vinden tussen ratio en emotie.
Emotionele intelligentie (EI/ EQ) is het ‘voertuig’ of vaardigheid waarmee je het mogelijk maakt die balans te vinden. EQ kent 5 domeinen:
- Zelfbewustzijn
- Zelfregulatie
- Motivatie
- Sociale Vaardigheden
- Empathisch vermogen
Feitelijk gebruiken mensen met een hoge EQ hun eigen emoties en die van anderen als waardevolle, belangrijke bron van informatie . Die helpt hen om tot constructieve oplossingen te komen. EQ is te ontwikkelen. Hoe groter je EQ, hoe succesvoller je bent.
Over de auteur:
Succesvollebedrijfsopvolging.nl maakt onderdeel uit van INSIGHTOUT, opgezet door Heleen den Haan. Het helpen opzetten van een ‘happy exit’ strategie voor de DGA wordt gedaan vanuit de sociaal, emotionele kant van het proces. Hierbij wordt nauw samengewerkt met accountants, financiële adviseurs, bedrijfskundigen, overname specialisten en juristen.
