Dr. Lex van Teeffelen: 4 tips voor bedrijfsoverdrachten in MKB

Het gaat daarbij om meer dan 10.000 mislukte overdrachten en bijna 20.000 opheffingen van gezonde bedrijven per jaar.

Banenverlies
In toenemende mate worden bedrijven met personeel opgeheven. In 2011 staan 3,6% van alle bedrijven (23.535) met personeel te koop en is 6,7% in opheffing (59.000). Leeftijd/pensioen is de belangrijkste oorzaak voor opheffingen en overdrachten. Met een vergrijzend Nederland – 34% van de ondernemers in Nederland is ouder dan 50 jaar – is de verwachting dat deze trend zich de komende jaren zal voortzetten en de macro-economische consequenties fors zullen toenemen.
 
"Het is een Europees probleem; er wordt gevreesd voor een golf aan bedrijven die te koop komen te staan en een groot tekort aan kopers, met een stil pensioendrama als gevolg", stelt dr. Lex Van Teeffelen, lector bij het Kenniscentrum voor Innovatie en Business (InnBus) bij Hogeschool Utrecht (HU) die al jaren samen met de Kamer van Koophandel onderzoek doet naar bedrijfsovername en -overdracht.

Starten door overname
De overnamemarkt heeft groot potentieel voor de starter. Ondanks het hoge aantal te koop staande bedrijven focussen commerciële partijen en overheid vooral op startende ondernemers. Een gemiste kans, volgens dr. Lex van Teeffelen. "Overnemers spelen een belangrijke en constructieve rol in de economie op het gebied van werkgelegenheid, innovatie, productiviteit en continuïteit", aldus Van Teeffelen.

Overnemers hebben ook een bewezen grotere overlevingskans op de markt dan starters. Na vijf jaar is 96% van de overnemers nog actief, tegenover zo’n 50% van de starters. Tweederde van de overnemers is zo succesvol dat ze omzetstijging realiseren, het klantenbestand vergroten en de winstgevendheid verbeteren. Vorig jaar registreerde de Kamer van Koophandel ruim 134.000 starters. Voor een deel zijn dat potentiële overnemers. “We hebben per jaar 45.000 overnemers nodig, die goede support en kans op financiering nodig hebben. Dat zou de Nederlandse economie meer opleveren, want 90% van alle starters neemt geen personeel aan”.

4 aanbevelingen voor succes bij MKB-overnames

In zijn rapport doet Van Teeffelen enkele aanbeveilingen voor succes, gebaseerd op het onderzoeksrapport “Het profiel van overnemers: onbekend maakt onbemind” (Van Teeffelen, 2012b).

1. Ondersteun overdragers beter met laagdrempelige groepsprogramma’s
De adviesmarkt faalt bij de ondersteuning van overdrachten, terwijl het economisch belang van overdrachten groot is. Zo mag de Kamer van Koophandel zich alleen richten op de oriëntatiefase. Ontwerp een landelijk format voor ondersteuning. Dergelijke programma’s kunnen regionaal of door brancheorganisatie worden verzorgd, gefinancierd met gelden die nu uitsluitend naar startersprogramma’s gaan. Zorg voor laagdrempelige, kortdurende (en relatief goedkope) groepsprogramma’s met ruimte voor individuele coaching. Belangrijke ingrediënten zijn: het verkoopklaar maken van het bedrijf, een korte bedrijfseconomische en markttechnische doorlichting van het bedrijf, de waardebepaling en prijs, de manieren van overdrachtsfinanciering en de rol van de verkoper daarbij, fiscale en juridische zaken. Zorg voor coaches met ervaring met bedrijfsoverdrachten in het mkb en deelname van gespecialiseerde overnamebankiers aan het programma. Veel reguliere financiële adviseurs missen de benodigde kennis en ervaring op dit gebied.

2. Voer gerichte campagnes en publiciteit rond opheffing, overdracht en overname.
Zorg voor goede campagnes over opheffing, overdragen en overnemen. Overdracht- en overnamecampagnes kennen geen historie en steken pover af in vergelijking tot de continue startperscampagnes sinds de jaren ’90. Ook ondernemers die denken aan opheffen, maar een redelijk tot goed lopend bedrijf hebben, zijn een belangrijke categorie om rekening mee te houden, daar een op de drie opheffingen een potentieel verkoopbaar bedrijf is.

3. Verbeter de financieringsmogelijkheden voor overnames, door de criteria voor garantiefondsen, borgstellingen en regionale ontwikkelingsmaatschappijen aan te passen
Financiering is een belangrijk obstakel bij bedrijfsoverdrachten (ELI, 2011; Van Teeffelen, 2012a). Oormerk tenminste 35% van alle borgstellings- en garantiegelden, regionale ontwikkelingsmaatschappijen en technostarters- en incubatorfondsen voor overnamefinanciering vanaf 2013. Laat deze quota doorgroeien naar 50% in 2016. Pas het Borgstellingkrediet MKB aan voor bestaande ondernemers, zodat zij ook gebruik kunnen maken van de maximale borgstelling. Een verhoging in plaats van de recente verlaging van de maximale garantstellingpercentages is op zijn plaats. Een belangrijk argument om een deel van de gelden bij starterprogramma’s anders te oormerken is het feit dat overnemers in belangrijke mate de werkgelegenheid(sgroei), innovatie en omzetgroei in Nederland realiseren.

4. Registreer overnames en bedrijfsresultaten systematisch en eenduidig
Registreer overdrachten en overnames eenduidig en volg de overgenomen bedrijven beter. Nu worden overdrachten niet of niet eenduidig geregistreerd (geen wettelijke verplichting). De verdeling van bezittingen of aandelen zou in het handelsregister geregistreerd moeten staan; dat vraagt om een wetswijziging. Up to date en betrouwbare financiële informatie over mkb-bedrijven is een andere voorwaarde voor beleidsevaluatie en wetenschappelijk onderzoek. Een anoniem volgsysteem zou scenariostudies naar de macro-economische effecten van bedrijfsoverdrachten mogelijk maken en helpt bij de toetsing van de effectiviteit van beleidsmaatregelen.

Zie ook het rapport "De effecten van opheffingen en bedrijfsoverdrachten op de Nederlandse economie"