Staat pakt aandelen Nexperia af en vervangt topman

De Nederlandse regering en de ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam hebben hard ingegrepen bij de Nijmeegse chipmaker Nexperia. De Chinese topman is aan de kant geschoven, de aandelen van het bedrijf zijn overgenomen door een andere partij. De aandelen waren in handen van het Chinese bedrijf Wingtech.

Wie heeft nu de aandelen van Nexperia?
Meer dan een tijdelijke overname van de aandelen door de staat is er niet over gezegd. Het wijst erop dat de aandelen nu onder beheer staan van het ministerie van Economische Zaken.

Kan de overheid zo drastisch ingrijpen bij een bedrijf?
Ja, daar is wetgeving voor. Het gaat om de Wet beschikbaarheid goederen. Die wet geeft ministers de bevoegdheid om in voorbereiding op eventuele noodsituaties bevelen te geven om te garanderen dat cruciale producten beschikbaar blijven. In dit geval zijn dat de chips die Nexperia maakt voor bijvoorbeeld auto’s of consumentenelektronica.

Wat is dit voor een wet?
De wet is formeel de Wet beschikbaarheid goederen ingevoerd op 10 juli 1952, met het officiële doel: “ter verzekering van het beschikbaar blijven van goederen voor het geval van oorlog, oorlogsgevaar, daaraan verwante of daarmede verband houdende buitengewone omstandigheden.”

Zijn er meer bedrijven onder dwang overgenomen op grond van deze wet?
Nee, daar is niets over bekend. Juristen spreken dan ook over een “hoogst uitzonderlijke situatie:.

Om welke noodsituatie ging het bij Nexperia?
Het ministerie wil niet zeggen om welke tekortkomingen het gaat, maar stelt dat ze een bedreiging waren voor “de continuïteit en waarborging op Nederlandse en Europese bodem van cruciale technologische kennis en capaciteiten”. Het verlies daarvan zou een risico kunnen vormen voor de Nederlandse en Europese economische veiligheid.

Kan dit zomaar?
Nee, niet van het ene op het andere moment, naar willekeur van de overheid. Het bedrijf wordt al langer in de gaten gehouden. Volgens het ministerie van Economische Zaken waren er over Nexperia signalen van “ernstige bestuurlijke tekortkomingen en handelingen”. Op 30 september kreeg Nexperia opdracht van de overheid om een jaar lang niets te veranderen aan de activa, het intellectuele eigendom, de bedrijfsactiviteiten of het personeel. Daarna stapten Nederlandse en Duitse bestuursleden van Nexperia naar de ondernemingskamer, die oordeelde dat Zhang en de Chinese aandeelhouder op afstand moeten worden gezet.

Wat voor bedrijf is Nexperia?
Het is een afsplitsing van chipmaker NXP, dat verder ging met geavanceerde chips. Nexperia maakt de meer eenvoudige chips. Het bedrijf wordt al langer met argusogen gevolgd, omdat Westerse technologie in Chinese handen kan vallen. In Groot-Brittannië is de overname van een grote chipfabrikant door Nexperia geblokkeerd. In Nederland leidde de overname van Nowi Energy door Nexperia tot onrust. Het bedrijf werd aan een onderzoek onderworpen in het kader van de Wet veiligheidstoets investeringen, die een terugwerkende kracht heeft tot september 2022. Deze overname kreeg twee jaar geleden groen licht.

Wat is er bekend over het moederbedrijf Wingtech?
Het Chinese bedrijf is genoteerd aan de beurs van Sjanghai. Wingtech kwam eind vorig jaar op de zogeheten Entity List van de Verenigde Staten te staan. Om bepaalde Amerikaanse technologie aan bedrijven op die zwarte lijst te mogen verkopen, is eerst een vergunning nodig. Onlangs pasten de VS die regels zodanig aan dat ook buitenlandse dochters van die bedrijven, zoals Nexperia, moeilijker aan onderdelen of software kunnen komen.

Is er een reactie uit het kamp van de Chinese eigenaren?
Ja, daar lijkt het wel op. Volgens het blog Pekingology en de South China Morning Post, die eerder over de melding van Wingtech schreven, haalde het moederbedrijf van Nexperia hard uit naar de Nederlandse regering via zijn officiële WeChat-kanaal. In dat later verwijderde bericht zou Wingtech de Nederlandse regering hebben beschuldigd van “buitensporig ingrijpen onder het voorwendsel van ‘nationale veiligheid’, gedreven door geopolitieke vooringenomenheid.”

Lees ook: Ondanks Wet nam Nexperia de Delftse start-up Nowe Energy over