Overheidsinvloed op de overnamemarkt: Kansen en uitdagingen voor M&A-professionals

Bekijk hier de foto’s van het Strategy Forum

Op donderdag 10 oktober vond het jaarlijkse M&A Strategy Forum plaats in het iconische kantoor van De Brauw Blackstone Westbroek. Dit evenement, georganiseerd door de M&A Community, stond in het teken van een actueel thema: De gevolgen van toenemend overheidsingrijpen voor M&A. In een wereld waarin de rol van de overheid op private markten steeds prominenter wordt, onderzochten M&A-professionals de nieuwe realiteit waarin zij opereren.

Een tijdperk van toenemend overheidsingrijpen

Na een hartelijk welkom van Elisa Houweling, M&A Community Manager, en Claudia van Rappard-Priem, Partner M&A bij De Brauw Blackstone Westbroek, gaf Michael Schouten, eveneens Partner M&A bij De Brauw, de aftrap met een scherpe analyse van de toenemende overheidsinterventie.

Schouten noemde het een directe reactie op de vele crises van het afgelopen decennium, waaronder de financiële crisis, de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne. Volgens hem grijpt de overheid op vier manieren in: door eigenaarschap en investeringen, industrieel beleid, marktstructurering en regelgeving.

Een opvallend voorbeeld was de geblokkeerde fusie tussen de Franse en Duitse treinenbouwers Alstom en Siemens, waarin Schouten zich afvroeg of het juist niet wenselijk zou zijn om Europese kampioenen te creëren in plaats van buitenlandse fusies te beperken. Verder noemde hij de energietransitie als een belangrijke drijfveer voor overheidshandelen, waarbij hij het voorbeeld van Tata Steel aanhaalde, dat afhankelijk is van overheidssteun voor het elektrificeren van zijn productie.

Schouten besloot zijn verhaal met bedrijven de tip mee te geven hun relatie met de overheid te heroverwegen. “Word een deel van de oplossing in plaats van een deel van het probleem en stel je ‘licence to operate’ veilig.”

Invest-NL: ‘We zijn er voor de echte game changers’

Een van de hoogtepunten van het forum was de keynote speech van Jellie Banga, lid van de Raad van Bestuur van Invest-NL. Ze begon haar verhaal door twee boeken aan te bevelen: The Entrepreneurial State van Mariana Mazzucato, waarin de mythe wordt ontkracht dat de overheid traag en bureaucratisch is, terwijl de private sector dynamisch en innovatief zou zijn. “Veel innovatieve bedrijven hebben op cruciale momenten in hun geschiedenis steun gekregen van de overheid”, zei ze. “Een goed voorbeeld daarvan is ASML.” Het tweede boek dat ze aanraadde was dan ook: Focus: De wereld van ASML van Marc Hijink.

Invest-NL is opgericht om moeilijk te financieren transities toch mogelijk te maken. Het Ministerie van Financiën is voor 100 procent aandeelhouder van Invest-NL. “Wanneer de markt er niet in slaagt een transitie te realiseren, komen wij in beeld”, aldus Banga. Invest-NL heeft als doel Nederland innovatiever en duurzamer te maken, met investeringen in sectoren zoals duurzame energie, het voedselsysteem, de zorg en de circulaire economie.

“Wij pakken marktfalen aan”, legde Banga uit. “Als er in een financieringsronde voldoende kapitaal wordt opgehaald, doen wij niet mee. Maar als een belangrijke innovatieve speler niet gefinancierd kan worden, stappen wij in.” Een voorwaarde is wel dat het bedrijf de potentie heeft om een positieve impact te maken. “Impact is ons doel, rendement is het middel. We zijn er voor de echte game changers”, zei Banga. “Wat wij doen is geen staatsteun, maar marktconform investeren samen met andere investeerders.”

Dit alles komt neer op het stimuleren van diepgaande technologische innovaties in Nederland, zoals kwantumtechnologie, die op lange termijn grote impact kunnen hebben. Het succes van Invest-NL werd bevestigd door de recente uitbreiding van het kernkapitaal met 600 miljoen euro door het kabinet.

Paneldiscussie over dealzekerheid en het investeringsklimaat
Na het inspirerende verhaal van Jellie Banga vond een levendige paneldiscussie plaats over het centrale thema van het M&A Strategy Forum. Naast Claudia van Rappard-Priem, Michael Schouten en Jellie Banga namen ook Maurits Duynstee (partner bij Axeco) en Stephanie The (partner regulatory/FDI bij De Brauw Blackstone Westbroek) deel aan de discussie.

De eerste stelling: ‘De opkomst van de overheid als durfinvesteerder is een wenselijke ontwikkeling.’

“Na het ronkende verhaal van Jellie kan ik hier alleen maar mee instemmen”, grapte Maurits Duynstee. Hij benadrukte dat de overheid als durfinvesteerder het onmogelijke mogelijk kan maken op investeringsgebied, wat een positieve ontwikkeling is voor de M&A-gemeenschap. Ook de andere panelleden sloten zich hierbij aan.

De tweede stelling: De toename in regelgeving (FDI, mededinging) vormt een bedreiging voor het Nederlandse investeringsklimaat.

“De stelling is prikkelend geformuleerd, maar ik kijk er genuanceerder naar”, zei Stephanie The van De Brauw. “Allereerst bestaat Foreign Direct Investment (FDI) screening niet alleen in Nederland. Aangespoord door Europese regelgeving hanteren andere landen, waaronder praktisch alle EU-lidstaten, vergelijkbare regimes. Er zit wel per land verschil in welke deals er precies onder vallen.”

In Nederland is dit volgens The bovendien relatief duidelijk en beperkt. De Wet VIFO is gericht op onder andere vitale aanbieders, zoals luchthaven Schiphol of systeembanken, militaire en dual-use goederen en gevoelige technologieën, zoals kwantumtechnologie, cryptografie, fotonica en halfgeleiders. Dit geeft buitenlandse investeerders in Nederland doorgaans snel helderheid over wanneer zij een extra screening kunnen verwachten, iets wat in andere landen vaak minder transparant is. Daardoor kan industriepolitiek soms meer de ruimte krijgen. The verwees naar de mogelijke overname van het Franse Carrefour door een Canadese partij, waarvan de Franse overheid – terwijl de onderhandelingen nog liepen – publiekelijk al liet weten de FDI melding van zo’n overname nooit goed te zullen keuren om redenen van voedselveiligheid en -soevereiniteit. The stelde de open vraag of supermarkten inderdaad zouden moeten worden geschaard onder de reikwijdte van nationale veiligheid, en dat hier in verschillende jurisdicties verschillend naar gekeken kan worden.

Een vraag uit de zaal: Gaat het in Nederland vooral om het weren van Chinese investeerders, of worden ook Amerikanen en partijen uit het Midden-Oosten kritisch bekeken?

Volgens The ligt ook dat genuanceerder. “Bij een potentiële deal kijk je eerst of deze onder de wetgeving valt, en vervolgens naar het materiële risico. Hoe gevoelig zijn de activiteiten van de target-onderneming? En wat is het profiel van de mogelijke kopers?”

Stelling drie: FDI-screening zorgt voor meer dealonzekerheid.

Volgens Maurits Duynstee kan dit zeker het geval zijn. Hij deelde een recent voorbeeld waarin de belangen van zijn klant in een ander EU-land zorgden voor complicaties. “De doorlooptijd van een FDI-traject kan oplopen tot twaalf maanden. In Nederland is het beleid duidelijk, maar het vraagt zeker om extra huiswerk van de M&A-gemeenschap, vooral vanwege de internationale belangen van betrokken bedrijven.”

Ook mogelijke aanscherping van mededingingsregels dragen bij aan dealonzekerheid, aldus Claudia van Rappard-Priem. “Vooral voor private equity zou dit een issue kunnen worden. De ACM heeft aangekondigd ook een mandaat te willen om deals onder de huidige toetsingsdrempels te kunnen beoordelen, een zogeheten ‘call-in’ bevoegdheid. Dit zou echter tot onzekerheid leiden in M&A-processen, vooral voor private equity, als ook add-ons onder de loep kunnen worden genomen die niet boven de huidige omzetdrempels komen voor vereiste merger clearance. Vooral die onzekerheid is onwenselijk.”

Of de ACM deze extra bevoegdheden daadwerkelijk krijgt, blijft nog de vraag, voegde Stephanie The toe. “Maar dit alles past binnen de bredere trend van toenemend overheidsingrijpen.”

Strategie voor succes in een nieuwe realiteit
Het forum werd afgesloten met enkele praktische tips voor M&A-professionals. Michael Schouten benadrukte het belang van due diligence en het managen van verwachtingen rondom regelgeving. Allereerst voor de sell side. “Zijn er elementen bij de bieder waardoor ze de FDI clearance niet gaan verkrijgen? Dan nodig je deze partijen niet uit in het verkoopproces. Bieders zullen ook hun credentials moeten overleggen en analyse van de haalbaarheid om de deal te closen. Het lastige bij FDI clearance is dat als er mogelijk twijfels zijn of een bieder wel door de FDI-toetsing komt, er niet een eenvoudige oplossing is om in de SPA dat risico volledig bij de koper te leggen. Bij merger clearance is dat anders – daar kunnen partijen bijvoorbeeld een hell-or-high-water bepaling afspreken. Maar als er bij FDI-toetsing door de autoriteit bezwaren worden gezien bij de identiteit van de koper, dan los je dat probleem niet op door de koper te verplichten een aantal divestments te doen. Voor de buy side is de vraag: ga je zelf door de FDI-clearance komen? En private equity partijen: denk ook vast na over de exit na vijf jaar. Welke mogelijke strategische of PE kopers heb je op het oog hiervoor? Voorzie je problemen bij die partijen?”

Na de inhoudelijk sterke sessies verzamelden de bijna honderd aanwezigen zich in de sfeervolle lounge van De Brauw voor een borrel. Er werd druk nagepraat over de toekomst van M&A in een steeds complexer en door de overheid gedomineerd landschap.

Het forum liet geen twijfel bestaan: overheidsingrijpen is zowel een uitdaging als een kans. Het is nu aan M&A-professionals om dit veranderende speelveld te navigeren en de juiste strategieën te ontwikkelen om succesvol te blijven opereren.

Houd de event-agenda in de gaten voor toekomstige events van de M&A Community