‘Wereldwijd tenderproces bij verkoop voetbalclub’

Duidelijke taal op de spandoeken in Old Trafford, het stadion van Manchester United, afgelopen zondag. ‘NO to Qatar’, verwijzend naar de bieding op hun geliefde club door de stichting Nine Two Foundation, geleid door de Qatarese sjeik Jassim bin Hamad Al Thani, naast United-supporter ook voorzitter van de Qatar Islamic Bank.

Supporters hebben zo hun bedenkingen over de interesse van sjeik Jassim, gezien de belabberde mensenrechten situatie in de puissant rijke oliestaat. Dan is er nog die tweede bieder op Manchester United: Brexiteer Jim Ratcliffe van chemieconcern Ineos wil de Amerikaanse Glazer-familie – de huidige eigenaren van de Premier League club die wordt getraind door de Nederlander Erik ten Hag – naar verluidt de gevraagde vijf á zes miljard dollar voor hun aandelen betalen. En vlak voor sluiting van de bieding termijn meldde zich ook nog eens hedgefund Elliott Investment Management, net als de Glazers afkomstig uit de Verenigde Staten.

Entrepreneur en investeerder Maasbert Schouten sponsorde tot eind 2009 met zijn toenmalige bedrijf AFAB eredivisieclub Vitesse. Vlak voordat het avontuur met AFAB eindigde, werd hij gebeld door Paul van der Kraan, destijds algemeen directeur van de club. “Ik bezat toen twintig procent van de aandelen Vitesse”, zegt Schouten. “De club kon de spelerssalarissen even niet betalen, of ik voor een maand wilde bijspringen. Onder strikte voorwaarden – mijn financiën waren in die dagen bepaald niet top – leende ik een paar ton aan de club. ‘Als ik het binnen een maand niet terugkrijg, wil ik dat het geld wordt omgezet in de resterende 80 procent aandelen’, zei ik. En dat gebeurde dus. Ik werd volledig eigenaar van Vitesse.”

Waarna Schouten de Arnhemse eredivisieclub in 2010 verkocht aan de toen nog volstrekt onbekende Georgiër Merab Jordania. Wat hem – volgens zakenblad Quote – een slordige tien miljoen euro opleverde. Hij werd gefeliciteerd door Marcel Boekhoorn. ’Jij bent de enige die geld heeft verdiend aan een voetbalclub, knap’.

‘Imago lastig in dollars om te zetten‘
Over de perikelen nu rond de verkoop van Manchester United zegt Maasbert Schouten: “De emotie van de ‘extra’ waarde van een club met een rijke historie – in het geval van Vitesse anno 1892 – en een uitstekend imago is lastig in dollars of euro’s om te zetten. Toch spelen die aspecten bij een potentiële koper wel degelijk een belangrijke rol. Evenals spelen in dat prachtige stadion, ook al is dat in het geval van Vitesse met het GelreDome niet eens in eigendom.”

Manchester United heeft als thuishonk het beroemde, maar inmiddels behoorlijk in verval geraakte Old Trafford. Sinds de overname door de familie Glazer in 2005 ging het de club commercieel weliswaar voor de wind. Maar al die winsten werden onttrokken aan investeren in sportief succes omdat het geld voor een belangrijk deel wegstroomde in de vorm van rentebetalingen aan de aandeelhouders. Daar speelt de Qatarese sjeik Jassim nu slim op in door te stellen dat als híj eigenaar wordt Manchester United zijn oude glorie herkrijgt. “Zowel op, als buiten het veld. En de supporters krijgen hun plek in het hart van de club terug”, aldus de sjeik.

Maar veel van die supporters zitten daar, zo blijkt uit reacties op de tribunes en verklaringen van fanclubs, niet op te wachten. Stadsgenoot en rivaal Manchester City is in bezit van de Abu Dhabi United Group, bestierd door sjeik Mansour van de Koninklijke familie van Abu Dhabi. En ook een andere grote FA-club, Newcastle United, heeft eigenaren uit een land dat een bedenkelijke reputatie heeft waar het mensenrechten betreft. De Premier League club uit het oosten van Engeland werd in 2021 overgenomen door investeringsfonds PIF uit Saoedi Arabië, geleid door de omstreden kroonprins Mohammed bin Salman. Bin Salman werd eerder gelieerd aan mogelijke betrokkenheid bij de spoorloze verdwijning van Washington Post journalist Jamal Khashoggi, van oorsprong Saoedi en criticaster van het regime in zijn geboorteland.

‘Verkoop borgen tegen beste voorwaarden’
Imago-problemen te over dus bij de topclubs in het Verenigd Koninkrijk. Ervaringsdeskundige Maasbert Schouten zou bij de verkoop van een gerenommeerde voetbalclub als Manchester United een tenderproces organiseren. “Waarbij alle mogelijke geïnteresseerde partijen – waar ook ter wereld – worden benaderd en de gelegenheid krijgen een bieding te doen”, licht hij toe. “Hierbij speelt niet alleen de prijs een rol, maar uiteraard ook voorwaarden als de mogelijke investeringsbereidheid post-transactie, de verplichting om wedstrijden in Manchester te spelen, etc. Op die wijze wordt verkoop tegen de best mogelijke voorwaarden geborgd.”

Daarnaast wijst Schouten op het belang om vooraf een vendor due diligence rapport cq dataroom te laten vervaardigen/in te richten. “Zodat het due diligence-proces effectiever verloopt en de transactie sneller kan worden geëffectueerd, omdat een koper daardoor efficiënt van alle relevante ins and outs op de hoogte is. Ik heb dat alvorens Vitesse te verkopen ook laten doen. Verder is het zaak in een zo vroeg mogelijk stadium, door middel van hierin gespecialiseerde juristen, de voetbalbond – in Engeland dus de FA – bij een overname te betrekken. Omdat goedkeuring van de licentiecommissie cruciaal is, evenals de eventuele aanvullende voorwaarden die men nog aan een bepaalde koper zou kunnen stellen.”

Over reputatieschade bij verkoop aan een Qatarese sjeik, zegt hij: “Tja, naast de formele kant, is het overigens de vraag of de familie Glazer überhaupt zou moeten willen verkopen aan een partij als die stichting van sjeik Jassim. Zowel vanuit hun maatschappelijke betrokkenheid, als ook reputatie-technisch.”

Recent werden in Nederland clubs als NAC Breda, ADO Den Haag, Fortuna Sittard en Go Ahead Eagles overgenomen. De acquisitie van Vitesse door de Amerikaanse investeringsmaatschappij Common Group is nog niet rond, omdat goedkeuring door de KNVB op zich laat wachten. “Toen ik Vitesse aan Jordania verkocht, was dat een primeur; de eerste verkoop van een Nederlandse club aan een buitenlandse partij”, vertelt Maasbert Schouten. “Ook voor de KNVB was dit 12,5 jaar geleden helemaal nieuw. De procedures waren destijds minder strak ingericht dan momenteel.”

Open brieven van supporters
In Manchester vrezen de supporters dat een nieuwe eigenaar van hun geliefde club wellicht ook een nieuwe organisatie rond Man United wil opbouwen en mogelijk afscheid zal nemen van de populaire trainer Erik ten Hag. Fanclubs dringen daarom in open brieven nu al bij potentiële nieuwe eigenaren aan om de Twentenaar te behouden. Anderzijds realiseren diezelfde supporters zich ook dat er een kapitaalinjectie nodig is om de club terug naar de Europese top te leiden.

Hoe belangrijk een serieus grote geldschieter voor de belangrijkste namen in de Nederlandse eredivisie kan zijn? Maasbert Schouten: “Om die absolute top te bereiken, is zo’n enorme kapitaalinjectie anno nu zeker noodzaak. Een club is anders elk jaar weer volledig afhankelijk van het wel of niet behalen van Europees voetbal, van de Champions League in het bijzonder, en van het positieve resultaat van transfers. Het daarop baseren van uitgaven is buitengewoon moeilijk en vereist meer conservatisme. En dat beïnvloedt de resultaten vervolgens op negatieve wijze.”

Bovendien, zo vervolgt Schouten: “Écht grote geldschieters die clubs als Ajax of PSV in staat zouden stellen jaarlijks op dat allerhoogste Europese podium te spelen, zijn maar zeer beperkt geïnteresseerd in het Nederlandse voetbal. Die partijen vinden met name de Premier League clubs veel aansprekender.”