Wetenschappelijk onderzoek leidt zelden tot startups, maar in Duitsland hebben ze daar een oplossing voor gevonden

• Universiteiten zijn niet bepaald hofleverancier van startups. Wetenschappers die er toch een oprichten, moeten soms forse aandelenbelangen weggeven.

• In Duitsland vonden ze een oplossing: ondernemers krijgen kapitaal en investeerders ontvangen pas een vergoeding bij een eventuele bedrijfsverkoop.

• “Ik zou graag zien dat andere universiteiten ons voorbeeld volgen”, zegt brein achter dit plan Travis Todd (foto, Jelmer Luimstra).

381 miljard euro. Zoveel geld spendeerde de Europese Unie in 2023 aan onderzoek. Toch slagen universiteiten er maar mondjesmaat in om ideeën van onderzoekers naar de markt te brengen. Ter illustratie: van alle 1.500 patenten die er de afgelopen twintig jaar werden afgesloten bij technische universiteiten in Nederland, leidden er maar tot zo’n 140 tot daadwerkelijke bedrijven, oftewel spin-offs.

Zonde, vindt de in Berlijn woonachtige Amerikaan Travis Todd dat soort statistieken. Hij weet wel waar het door komt. “Doordat universiteiten zoveel kapitaal aan onderzoek uitgeven, klampen ze zich vast aan deze innovaties. Als er een spin-off uit voortkomt, willen universiteiten daar vaak de controle over houden. Ze willen dan bijvoorbeeld een plaats in de bestuursraad, een licentievergoeding en een groot aandelenbelang in het bedrijf.”

Best begrijpelijk, vindt Todd, maar dat zet je als startup meteen op 1-0-achterstand ten opzichte van concurrenten. “Wil je vervolgens geld bij durfinvesteerders ophalen, dan kan dit problemen opleveren. Investeerders houden er niet van als je 25 procent van je aandelen aan de universiteit hebt weggegeven, terwijl zij maar een belang van tien procent in je startup vergaren.”

Duits plan voor meer spin-offs
Met zijn organisatie Silicon Allee vond Todd een manier om het anders te doen. Zijn in Berlijn gevestigde bedrijf helpt een dependance van overheidsorganisatie voor wetenschappelijk onderzoek Fraunhofer-Gesellschaft meer spin-offs af te leveren. Was deze afdeling van de Duitse organisatie tot voor kort slechts goed voor één startup per jaar, sinds Silicon Allee er afgelopen najaar zijn programma begon, kwamen er al zes spin-offs van de band rollen bij het instituut. Silicon Allee werd in 2023 ingelijfd door het instituut.

Hoe Todd en zijn organisatie die spin-offs klaarspeelden? “We werken met door de lokale overheid goedgekeurde contracten en virtuele aandelen. Die zijn vergelijkbaar met aandelenopties voor medewerkers, omdat we geen direct aandelenbelang vergaren”, zegt Todd tegen Business Insider Nederland.

Business Insider spreekt de serie-ondernemer in Berlijn, tijdens zakenevenement Gitex Europe waar hij is uitgenodigd om te spreken over zijn concept. “We worden pas uitbetaald voor ons virtuele belang zodra de oprichter van het bedrijf zijn aandelen verkoopt. Stemrecht binnen het bedrijf hebben we niet, we kunnen geen veto opleggen en krijgen geen licentievergoeding.”

De oprichters van spin-offs komen op de loonlijst van Silicon Allee te staan. “We geven ze een jaar lang een fulltime-salaris. Daarnaast krijgen ze toegang tot alle faciliteiten zoals onze computers, de technologie en kunnen ze met ons bezoeken aan zakenevenementen maken.”

Silicon Allee investeert gemiddeld genomen zo’n half miljoen euro in de nieuwe spin-offs. Dat geld krijgt de organisatie van een Berlijnse Fraunhofer-afdeling, dat een pot van drie miljard euro heeft. Dit komt uit zowel publieke als private handen.

Uitdaging: binnen een jaar een miljoen euro ophalen
Wie meedoet aan het programma, wordt wel voor één grote uitdaging gesteld: binnen een jaar moet je minimaal één miljoen euro aan groeikapitaal ophalen. Wie daarin slaagt, wordt eigenaar van het intellectueel eigendom van zijn of haar bedrijf. Zo niet, dan moet je opnieuw met Silicon Allee om tafel.

Om de kans op een succesvolle geldronde zo groot mogelijk te maken, accepteert Silicon Allee niet veel startups. “We hebben een aanneempercentage van maar anderhalf procent”, zegt Todd. “Voor veel bedrijven is het nog te vroeg om met ons zaken te doen. We selecteren alleen bedrijven waarbij we ervan overtuigd zijn dat ze die één miljoen euro in het eerste jaar kunnen ophalen.”

Het is nog te vroeg om iets te kunnen zeggen over hoe succesvol de methode van Silicon Allee in de praktijk is, zegt Todd. Hij heeft desalniettemin grootse plannen. “We willen dit jaar met vijftien tot twintig startups in zee gaan. Bedenk dat we nog maar samenwerken met één afdeling van Fraunhofer. Er zijn er wel tachtig en we willen graag met meer van deze afdelingen het gesprek aangaan. Als we dit model bij al die dependances zouden toepassen, kan dat al snel tot meer dan duizend spin-offs leiden.”

Toch hoeft Todd dat wat hem betreft niet alleen te doen. De zakenman nodigt nadrukkelijk ook andere partijen uit om zijn voorbeeld te volgen. “Ik zou graag zien dat andere universiteiten ons voorbeeld volgen. Als we dit concept bekender weten te maken, hoef ik het niet meer zo vaak uit te leggen aan investeerders.”

Want ja, op dit moment heeft Todd er nog een hele kluif aan om private investeerders uit te leggen wat hij doet. “Als ik tegen hen begin over Fraunhover, zeggen ze meteen: nee, daar willen we niet aan beginnen. Als ik vervolgens uitleg dat we hun aandelenprobleem hebben opgelost met virtuele aandelen, krijgen ze opeens wél interesse.”