Vermogen voor de volgende generaties

Vol trots toont Guus van Puijenbroek, directeur van VP Capital, de schoorsteen van de oude fabriek. Ooit stond hier een stoommachine om de weefgetouwen aan te drijven, nu staat er een hypermoderne biomassa-installatie die het terrein en het naastgelegen verzorgingstehuis van warmte voorziet. En de biomassa? Dat zijn gewoon de bomen van het naastgelegen landgoed Gorp en Roovert, die toch gekapt worden bij het bosbeheer. Omdat de bomen ook weer teruggeplant worden, is de volledige keten circulair. Op het terrein zelf worden verouderde fabrieken afgebroken en komt een groene woonwijk die niet alleen groen is door de landschappelijk aangelegde straten, maar ook doordat de wijk volledig energiezuinig moet zijn. Daarnaast komen er de kantoren van Havep – het textielbedrijf waarmee het voor de familie allemaal begon – en een experience center terug waar klanten de werk- en bedrijfskleding van Havep kunnen passen en keuren. De tuinen lopen over in een naar oude glorie hersteld beekbos: zo realiseert het bedrijf een duurzame campus waar wonen, vastgoed, bedrijvigheid en natuur in evenwicht zijn. Het project is exemplarisch voor de nieuwe investeringsstrategie van VP Capital.

Family Offices

Natuurlijk, elke vermogensbeheerder heeft de taak om het vermogen van zijn klanten te laten bloeien en de stakeholders tevreden te houden, maar wat als de stakeholders ook nog mensen zijn met wie je door één deur moet kunnen op een familiefeest? Ook is het voor family offices niet gemakkelijk om vlug van strategie te veranderen. Het fortuin en de deelnemingen zijn vaak jaren terug vergaard, toen de economie er nog heel anders uitzag: denk bijvoorbeeld aan alle warenhuisfamilies die nu nog maar moeten zien hoe en of het traditionele warenhuis de 21ste eeuw overleeft. Om historische redenen zitten er vaak veel deelnemingen in de portefeuille die op z’n zachtst gezegd de zegeningen van de (digitale) disruptie en de globalisering ondervinden. Future-proofing van deze ondernemingen is dan ook een belangrijke taak voor de beheerders.

 Al met al is het beheer van een familievermogen zeker geen gemakkelijke klus. De uitdaging is als volgt: hoe maken we ons vermogen klaar voor de toekomst zonder los te komen van de roots en zonder al te grote risico's? Guus van Puijenbroek voegde daar nog een extra hurdle aan toe: de eis om VP Capital flink te verduurzamen.

Tweestrijd

Er ontstaat op deze manier een interessante tweestrijd, en spanning tussen de verschillende generaties. Aan de ene kant moet de strategie dus conservatief zijn om alle stakeholders van een gegarandeerd inkomen te voorzien, aan de andere kant moet er dus juist flink progressief gewerkt worden om de onderneming socialer en ecologisch verantwoorder te laten zijn voor de volgende decennia.

VP Capital is wat dat betreft een schoolvoorbeeld. De familie kwam op in de Industriële Revolutie, toen textielfabrieken in Nederland als paddenstoelen uit de grond schoten. Inmiddels is textiel een global business geworden waarvan de fabrieken voornamelijk in Azië staan. Met innovatieve, hoogtechnologische producten houdt Havep, het textielbedrijf, zich toch staande temidden van deze bewegingen. Hetzelfde verhaal geldt voor de Telegraaf: de papieren krant dreigde kopje onder te gaan in de digitale revolutie, maar door slimme digitale oplossingen en samenvoeging met het Mediahuis schrijft het bedrijf inmiddels weer zwarte cijfers.

Guus van Puijenbroek

Grillen

Om die tweestrijd tussen progressie en stabiliteit te verzekeren, heeft Van Puijenbroek ervoor gekozen om twee kanten op te gaan. In het oude model was de inkomstenbron vooral de dividenden van de ondernemingen. Steady en niet gering, maar ook afhankelijk van de grillen van de economie. Aan de ‘onderkant’ van het risico is er daarom een vastgoedportfolio ingericht om met zo weinig mogelijk risico een passief inkomen te generen. Spannender is natuurlijk wat er aan de ‘bovenkant’ gebeurt: daar investeert het bedrijf direct of indirect (via VC-fondsen) een deel van het vermogen in kansrijke start-ups en scale-ups. Daar richt de nieuwe strategie zich op. Recente voorbeelden zijn de investeringen in Aquaporin en Accsys International, beide bedrijven gebruiken innovatieve technologien voor hun duurzame water- en houtproducten. Daarnaast worden alle bedrijven onder de loop gehouden op het gebied van ecologisch, sociaal en governance perspectief en worden zo de huidige portfoliobedrijven naar meer duurzaamheid en innovatie gedreven. VP financiert deze ESG-scans en bepaling van roadmaps, en omringt de portfoliobedrijven met kennispartners op het gebied van duurzaamheid en innovatie.

Score

Een duurzaamheidsambitie is mooi, maar wat is duurzaam? En vooral: hoe is duurzaamheid te meten? Toen Van Puijenbroek begon met de koerswijziging, was er nog geen methodiek voor family offices om hun deelnemingen door te lichten en hun totale portfolio op duurzaamheid te beoordelen. Voor kledingfabricage en vastgoed zijn er juist weer heel veel keurmerken en meetmethodieken, maar zie die allemaal maar eens in één periodieke rapportage te krijgen.

Om de duurzaamheidsscores inzichtelijk te maken, nam VP Capital het Amsterdamse bureau Spring Associates in de arm. Dat bureau schreef voor elke deelneming een duurzaamheidsrapportage, met een daarbij horende geïndexeerde score. Tel alle onderdelen bij elkaar op (gewogen naar impact) en voila: een getal. Als dit getal stijgt, dan gaat het de goede kant op, als het daalt, loopt de duurzaamheidsambitie vertraging op. Het is geen exacte wetenschap, geeft Van Puijenbroek toe, en niet alle keuzes die het bedrijf gemaakt heeft in de methodiek zijn onomstreden, maar het is een begin. Deze score kan positief beïnvloed worden door acties die portfolio-bedrijven nemen om de ESG-scores te doen verbeteren en zo negatieve effecten te reduceren. Om de gehele score sneller te laten stijgen, wordt er in positieve-impact-bedrijven geïnvesteerd en het donatiebeleid uitgebreid.

Het maakt het selecteren van nieuwe deelnemingen ook makkelijker en het geeft ook inzicht in deelnemingen die wellicht helemaal niet zo duurzaam waren als ze leken. Met de gekozen strategie is het doel om over vijf jaar op 20 procent impact-investeringen uit te komen. Makkelijk gaat dat niet, zeker niet in Nederland: het aantal kansrijke proposities blijft achter waardoor er weinig calls komen en de kapitalisaties van de impact- investment-fondsen zijn vaak nog te klein om echt grote projecten te doen. Vandaar dat VP Capital ook in het buitenland naar dat type investeringen kijkt.

Bij het bekijken van het overzicht van de in- en uitgaande stromen van het fonds valt het kopje ‘donaties’ op. Natuurlijk, bijna alle bedrijven sponsoren wel een museum of een sportevenement, maar bij VP Capital komen de charitatieve activiteiten niet zomaar uit het potje ‘extra’, maar zijn ze welbewust onderdeel van de strategie.

Aan de ene kant is er nog de historisch gegroeide verbondenheid met het dorp waar de fabriek vandaan komt. Via de Annetje van Puijenbroekstichting worden er welzijnsprojecten in en om Goirle en Hilvarenbeek ondersteund. Daarnaast zijn er ook projecten in het buitenland – onder andere in Afrika, waar ook welzijnsprojecten op dorpsniveau plaatsvinden. Er is ook nog een heel belangrijke reden om de liefdadigheidsactiviteiten dicht bij het fonds te houden: ze dienen als opleidingsplaats voor de nieuwe generatie. De zesde generatie Van Puijenbroek, nu in de leeftijd van acht tot achttien jaar, is namelijk betrokken bij het besteden van de donaties. Zo leert de volgende generatie alloceren en verantwoorden – belangrijke vaardigheden voor de vermogensbeheerders van morgen.

Miljoenenbal

Er ligt ook een andere uitdaging voor family offices op de loer: private equity. Door de grote hoeveelheden beschikbaar geld op de markt, wordt het steeds moeilijker om als family office mee te spelen met de bedragen die de private partijen op tafel leggen. VP Capital investeert namelijk niet in bedrijven die meer dan tweeënhalf keer EBITDA aan schuld hebben – een lachertje tegenwoordig, want bedrijven gaan geregeld twaalf keer over de kop, met alle gevolgen voor de leverage van dien.

Van Puijenbroek ziet daarom ook steeds meer de trend dat family offices samen optrekken, om zo tegenwicht te kunnen bieden aan de krachten van het miljoenenbal. Dat kan formeel via bedrijfsmakelaars en investeerdersnetwerken, maar ook informeel, via sociale verbanden en investeringscoöperaties van families. Stabiliteit en maatschappelijke verantwoordelijkheid zijn hierbij ook de onderscheidende elementen voor de verkopende partijen.