De cultuurfactor in M&A – deel 4: Zo creëer je cultureel eigenaarschap in een portfolio-onderneming

Dit artikel is een samenwerking met SUMM en onderdeel van de serie ‘De Cultuur-Factor in M&A’, waarin we inzoomen op de rol van cultuur voor succesvolle waardecreatie. We laten zien hoe investeerders stapsgewijs kunnen inzetten op cultuurontwikkeling in hun huidige en toekomstige portfoliobedrijven met een concrete en consistente methodiek.

Lees ook: De cultuurfactor in M&A – deel 3: Doorgronden van de cultuur van een overnamekandidaat

Een helder Cultureel DNA en actief eigenaarschap maken het verschil in executiekracht. Zeker in omgevingen waar veel verandert, deadlines krap zijn en nieuwe mensen worden toegevoegd, zorgt cultuur voor alignment, wendbaarheid en consistentie.

Een scherp en gedragen Cultureel DNA vormt het fundament waarop je kunt bouwen. Maar het heeft pas écht impact als het managementteam van de portfolio-onderneming zich er verantwoordelijk voor voelt – en het DNA actief gebruikt om koers, samenwerking en gedrag te sturen.

In de voorgaande artikelen onderzochten we hoe je de waarde van cultuur expliciet maakt, hoe je een cultuurstrategie formuleert die past bij de waardecreatie-agenda en hoe je cultural fit kunt assessen in de pre-deal fase. In dit vierde deel gaan we een cruciale stap verder: het definiëren van het Cultureel DNA – en de rol die investeerders kunnen (en moeten!) pakken om cultureel eigenaarschap binnen de portfolio-onderneming te stimuleren.

De paradox van cultuur en eigenaarschap
Steeds meer investeerders erkennen dat cultuur geen ‘soft’ onderwerp is, maar een structurele driver voor succesvolle waardecreatie. Ze willen dat cultuur op orde is – en blijft. Tegelijk willen ze (terecht) geen top-down cultuur opleggen. Cultuur moet ‘van binnenuit’ ontstaan. Dat levert een paradox op:

Hoe kun je als investeerder aansturen op strategische cultuur-ontwikkeling, zonder onbedoeld het eigenaarschap over te nemen?

De oplossing zit in het vinden van de juiste balans: als investeerder bied je richting, structuur en taal. Maar de inhoud, keuzes en borging moeten komen vanuit het portfolio managementteam en de organisatie zelf. Alleen dan wordt het cultuurverhaal geloofwaardig én duurzaam.

Van strategie naar beoogd Cultureel DNA
Een helder geformuleerd Cultureel DNA is de praktische vertaling van de strategie naar samenwerking en gedrag. Het beantwoordt vragen als:

• Hoe willen we samenwerken?

• Wat vinden we belangrijk in leiderschap?

• Welk gedrag helpt ons om onze ambities waar te maken?

Een sterk Cultureel DNA is:

• Mission-led: sluit aan op de strategie en groeifase.

• Onderscheidend en eigen: compact, scherp en in eigen taal.

• Praktisch bruikbaar: toepasbaar in dagelijkse situaties.

Let op: het gaat nadrukkelijk om meer dan kernwaarden op posters of in een onboardingboekje. Het gaat om principes die actief richting geven aan besluitvorming, leiderschap en teamdynamiek. Juist in een scale-up of post-deal omgeving – waar veel verandert – geeft dit houvast.

Aan de slag: wie betrek je – en waarom?
De kracht van het Cultureel DNA zit niet alleen in wat er staat, maar ook in hoe het tot stand komt. Eigenaarschap begint bij betrokkenheid. Een effectieve aanpak betrekt drie lagen:

1. Het managementteam – als trekkers en vertalers van strategie naar gedrag.

2. Culturele ambassadeurs – informele leiders die bepalen ‘hoe het écht gaat’.

3. Selectieve toetsing bij bredere teams – voor herkenning en draagvlak.

Zo voorkom je een top-down instructie en creëer je een gezamenlijk gevormd kompas. Daarmee vergroot je het commitment én de kans dat het Cultureel DNA ook daadwerkelijk gebruikt wordt.

Houd daarbij de volgende principes aan:

• Wees expliciet business-led: formuleer de cultuur in dienst van strategische doelen.

• Breng het tot leven: maak het concreet met herkenbare situaties en gewenst gedrag.

• Test op bruikbaarheid: werk iteratief, toets en verfijn met het team.

Eigenaarschap bouw je in de praktijk
Een Cultureel DNA leeft pas als het actief wordt gebruikt. Dat vraagt om leiderschap, voorbeeldgedrag en integratie in de dagelijkse praktijk.

Eigenaarschap herken je aan:

• Leiders die het DNA gebruiken in besluitvorming – “past dit bij hoe wij het doen?”

• Teamleads die feedback geven en beoordelen op gedrag – zowel positief als corrigerend.

• Cultuur als vast onderdeel van onboarding, teamreviews, kwartaalplanningen en leiderschapsontwikkeling.

Kortom: cultuur is geen project. Het is een rode draad die verweven moet zijn met bestaande processen en rituelen. Denk aan formats voor teamdagen, manieren om successen te vieren of zelfs de structuur van teammeetings.

Zonder actieve toepassing verwatert het DNA tot een statisch document. Met eigenaarschap wordt het een instrument voor executie en alignment.

De rol van de investeerders: activeren zonder overnemen
Als investeerder ben je medeverantwoordelijk voor het belang van cultuur – maar niet voor de inhoud ervan. Jouw rol is die van facilitator, aanjager en spiegel. Niet van eindverantwoordelijke.

Hoe geef je dat vorm?

• Zet cultuur op de agenda: adresseer het thema vanaf dag 1 – idealiter pre-deal, uiterlijk bij de eerste boardmeeting.

• Faciliteer toegang tot kennis: werk met vertrouwde externe experts en een bewezen methodiek.

• Gebruik cultuur als toetssteen: maak culturele alignment onderdeel van boardgesprekken en performancebesprekingen.

Door cultuur vanaf het begin serieus te nemen – en het eigenaarschap bij het team te laten – geef je een krachtig signaal af: cultuur is geen randvoorwaarde. Het ís de voorwaarde.

OVER DE AUTEUR

Bart ter Steege is oprichter van SUMM. SUMM slaat de brug tussen groeistrategie en dagelijkse teamcultuur en helpt investeerders en ondernemingen die snelle organische groei doormaken of groeien door fusies bij het definiëren én implementeren van een consistent en missiegedreven Cultureel DNA. Dit doet SUMM door advies aan investeerders, begeleiding van leadershipteams, training van teamleden en de implementatie van tooling die ondernemingen in staat stelt hun teams te ontwikkelen in lijn met hun winnende culturele formule.