Sectoranalyse Business Services: Kennis, Kunde en Human Capital

Drie punten

• Thematiek binnen Business Services: human capital wordt steeds belangrijker.
• Toonaangevende Nederlandse deals in het kader van Business Services
• Fusies en overnames in de sector Business Services

Business services – oftewel: de zakelijke dienstverlening – gebruiken we als een verzamelnaam voor alle B2B-dienstverleners die Nederland rijk is. Van accountants tot consultants en van advocaten tot uitzenders.

De pluimage binnen de sector Business Services is dus veelzijdig en iedere tak van sport kent zo zijn eigen historie, ontwikkelingen en huidige uitdagingen. Accountants hebben een imagoprobleem om op te lossen, terwijl binnen de uitzendbranche met name nieuwe wet- en regelgeving de bedrijven en hun directies bezighouden.

Toezichthouders zetten zichzelf steeds vaker op de voorgrond, nu blijkt dat branches binnen de zakelijke dienstverlening lang niet altijd over voldoende zelfreinigend vermogen beschikken. Zo werd er recent nog gesproken over een meer landelijk toezichtsorgaan voor de advocatuur, viel onder meer te lezen in een brief van minister Weerwind van Rechtsbescherming aan de Tweede Kamer.

Ontwikkelingen op menselijk vlak
Zeker in de zakelijke dienstverlening geldt: mensen zijn de belangrijkste assets. Zij adviseren de bedrijven, winnen de zaken, stellen jaarrekeningen op. Hoewel technologie helpt om werkzaamheden te vergemakkelijken en verdiepen, blijft de menselijke factor leidend binnen de sector Business Services. Welke trends, thema’s en ontwikkelingen spelen er op dat vlak? En hoe werkt dit door op het snijvlak van Business Services en fusies en overnames?

Wij spraken drie experts, die ieder vanuit hun eigen expertise en met hun eigen blik de sector voor ons analyseerden. Zij vertellen ons wat er speelt binnen de zakelijke dienstverlening. En wat de implicaties hiervan zijn op het gebied van M&A. Daarnaast graven we opnieuw door onze M&A Database heen, om te kijken welke treffende, verrassende en/of illustratieve deals van de afgelopen jaren we binnen de sector kunnen ontwaren.

Benieuwd welke bevindingen onze experts met ons deelden? Lees dan gauw verder. Zoals altijd: opnieuw veel leesplezier en vernieuwende inzichten toegewenst!

1. Thematiek binnen Business Services: human capital wordt steeds belangrijker.

Met het gigantische aantal vacatures dat openstaat ten opzichte van het aantal mensen dat op zoek is naar een nieuwe baan, is de war for talent meer dan ooit gaande, ziet ook Benjamin Schuuring, Director PwC Corporate Finance – M&A, wanneer hij de zakelijke dienstverlening beschouwt. “Dan hebben we het met name over mensen die skilled zijn, echte vaardigheden hebben dus. Vanuit hun opleiding, of vanuit hun vakgebied. Met name op de gebieden van engineering en IT is de schaarste enorm en zie ik ook niet snel een oplossing voorhanden.”

Wat hij wél ziet, is dat de groei van de qualified workforce echt als een doelstelling wordt neergezet. “De netto groei van het aantal medewerkers binnen dienstverlenende partijen is bij die bedrijven echt een KPI geworden. Het vormt een indicatie voor de groei van de organisatie als geheel.” Met mensen als de belangrijkste assets binnen de sector een begrijpelijke en treffende constatering. Wat betekent dat het thema employee branding, dus hoe je je als werkgever wilt positioneren, steeds hoger op de strategische agenda komt te staan.

Human capital
Han Mesters, sectorbankier bij ABN Amro, beaamt dat die eerder door Schuuring benoemde bedrijfscultuur dé USP van organisaties is geworden. “De schaarste qua mensen is structureel, en daarmee wordt human capital een kernactiviteit. Waarmee we direct de achilleshiel van de wat minder grote zakelijke dienstverleners raken: daarbinnen is HR toch minder goed geborgd.”

Mesters verwijst graag naar het boek Irresistible: The Seven Secrets of The World’s Most Enduring, Employee-Focused Organizations van auteur en HR-goeroe Josh Bershin. Mesters: “Je moet tegenwoordig een onweerstaanbare werkgever zijn om mensen nog aan je te binden. Het gaat niet meer om de managers die sterk op de inhoud zijn maar een matig ontwikkeld empathisch vermogen hebben.”

Juist die focus op human capital, waar Mesters al jaren de nadruk op legt, is binnen de sector Business Services nog te weinig ontwikkeld, maar vormt wel een onderdeel waar zakelijke dienstverleners op worden afgerekend. “Over een aantal jaar zul je nog twee type bedrijven kunnen onderscheiden: de employee friendly bedrijven en de ten grave gedragen organisatie.” Welke organisaties in zijn ogen het goede voorbeeld geven? “Bedrijven die een sterke bedrijfscultuur hebben, waarvan de leiding de corporate values heel sterk uitdraagt. Farmaceut Johnson & Johnson bijvoorbeeld, maar ook Southwest Airlines, ASML en Adyen.”

Onrust in uitzendbranche
Jan Dijkmans, partner bij Marktlink, heeft zich op het vlak van de zakelijke dienstverlening met name beziggehouden met de staffingbranche, en ziet dat een potentiële oplossing voor die grote tekorten op de arbeidsmarkt – namelijk: arbeidsmigranten – tegen verschillende uitdagingen oplopen.

“Thema’s die met elkaar samenhangen, maar waar op geen enkel gebied echt een oplossing voor gevonden lijkt te worden. Zo heeft het kabinet de ambitie om 900.000 woningen te bouwen. Maar door wie en hoe moeten die gebouwd worden? En terwijl het voor de Nederlanders al ongelofelijk moeilijk is om een huis te kopen, wordt dit tekort aan fatsoenlijke woonruimte alleen maar groter door de komst van onder andere flexmigranten.”

Werknemers die wel weer nodig zijn om de tekorten op de arbeidsmarkt mee op te vangen. “Mensen begrijpen dat ook arbeidsmigranten een huis nodig hebben. Maar not in my backyard. Dit maakt het voor uitzenders erg lastig, want zij willen natuurlijk wel fatsoenlijke huizen voor hun arbeiders. En als ze dan maar voorstellen om zélf huizen voor hun mensen te bouwen, stuiten ze al heel snel op problemen, onder meer vanuit de lokale politiek, want dat scoort lekker.”

Waarbij de uitzendbranche het – onterecht opgeplakt gekregen – imago wel tegen hebben. “Het is wel makkelijk om te zeggen dat iedere uitzender zijn of haar mensen uitbuit, maar daar zit natuurlijk een hele laag met fatsoenlijke ondernemers onder die hier gewoon niet uitkomen.”

Nog geen paniek
Dijkmans ziet ook dat er, ondanks alle grote uitdagingen waaronder de torenhoge inflatiecijfers en energieprijzen, nog geen overhaaste beslissingen worden genomen door ondernemers. “De coronapandemie heeft ze geleerd dat het verstandiger is om even de adem in te houden, in plaats van mensen dan maar de laan uit te sturen. Want als de economie weer terugveert, heb je in ieder geval je mensen nog.”

2. Toonaangevende Nederlandse deals in het kader van Business Services

De zakelijke dienstverlening heeft zichzelf eigenlijk te weinig ontwikkeld, is Han Mesters van mening. “De innovatiekracht van de afgelopen jaren was uiteindelijk veel te beperkt. Vernieuwing in de zakelijke dienstverlening betekende vooral: andere bedrijven overnemen. In dat opzicht zitten we nu een beetje aan het einde van de S-curve.”

Blijkt dat ook wanneer we in onze M&A Database duiken? Welke deals springen er wat ons betreft bovenuit? Welke fusies en overnames van de afgelopen jaren zijn in onze ogen symbolisch voor wat er heeft plaatsgevonden, of nog staat te gebeuren?

Uiteindelijk pikken we drie deals uit onze M&A Database. Deals waar we op deze plek wat verder ingaan. Omdat we ze representatief of verrassend vinden, los van de uiteindelijke dealomvang.

Labour Power Company neemt Workplanit over
Labour Power Company (LPC), een Nederlands uitzendbedrijf dat met name is gespecialiseerd in de bemiddeling van flexkrachten die veelal tijdelijk in Nederland verblijven, heeft het eveneens Nederlandse Workplanit overgenomen. Deze overeenkomst werd op 19 oktober naar buiten gebracht, onder meer via vakmedia zoals Flexnieuws. Met de deal is een onbekend geldbedrag gemoeid.

De holding Workplanit bestond uit drie organisaties: twee uitzendbureaus (Euro Planit Personeelsdiensten en Europrofessionals) en één arbodienstverlener (1Voud Werken & Gezondheid). Met de overname van Workplanit breidt het snelgroeiende LPC, dat zelf in april van dit jaar nog werd overgenomen door het Belgische investeringsbedrijf Straco, haar portfolio verder uit, richting Noord en Oost Nederland.

Niet de eerste overname LPC
LPC bestaat pas sinds januari 2020, maar heeft in de kleine drie jaar dat de uitzendgroep inmiddels bestaat, al de nodige overnames gedaan. Zo nam LPC in augustus 2021 het Noord-Brabantse uitzendbedrijf HOBIJ over. In de zomer volgde de overname van International Flex Job, dat voornamelijk actief is in de bloemen- en plantensector.

Accenture koop VanBerlo
Het Amerikaanse consultancybedrijf Accenture heeft VanBerlo, gespecialiseerd in productdesign en innovatie, overgenomen. Het in Eindhoven gestationeerde VanBerlo is met name gespecialiseerd in het innoveren van producten en diensten en is precies om die reden aan het portfolio van Accenture toegevoegd. De exacte dealomvang blijft onbekend.

Accenture maakte op 19 februari 2020 de overname op haar eigen website bekend. Met de overname breidt Accenture haar dienstverlening uit en is het bedrijf in staat om klanten te helpen met het ontwikkelen van slimme zakelijke oplossingen. VanBerlo zelf is gespecialiseerd in bedrijven in sectoren als fast-moving consumentengoederen, mobiliteit, gezondheidszorg en hightech. De slimme oplossingen van VanBerlo combineren fysieke objecten met digitale diensten, door onder meer gebruik te maken van Internet of Things (IoT), Artificial Intelligence (AI) en data analytics.

“Door VanBerlo toe te voegen aan onze ‘Industry X.0’-praktijk, zullen we in staat zijn om onze klanten te ondersteunen in het ontwikkelen van nieuwe business- en verdienmodellen, gebaseerd op slimme producten en diensten”, legt Frank Rennings, managing director en Accenture Digital Lead Nederland, uit in het persbericht op de website.

Waterland stapt in De Jong & Laan Accountants
Private equityfirma Waterland stapt in De Jong & Laan Accountants, werd op 6 september 2022 bekendgemaakt, onder meer via een persbericht op de eigen website en een nieuwsbericht op accountant.nl. Met het kapitaal dat de aandelenverstrekking heeft opgeleverd, wil het Nederlandse accountants- en consultancybedrijf haar groei verder versnellen. Ook op dat vlak valt er veel te leren van Waterland, zo geeft De Jong & Laan Accountants zelf aan.

De samenwerking tussen Waterland en De Jong & Laan Accountants is een unieke deal in Nederland, valt te lezen in het persbericht. Sterker nog: het is de eerste keer dat een accountantskantoor en een investeringsmaatschappij op deze met elkaar gaan samenwerken.

Krapte op arbeidsmarkt een echte driver
De strategie achter de samenwerking is niet alleen geïnitieerd op kwaliteitsverbetering en kennisverbreiding. Ook de tekorten op de arbeidsmarkt spelen een rol, legt Marco Lokhorst, algemeen directeur van De Jong & Laan Accountants uit. “Dat beperkt onze mogelijkheden om goede en ons passende medewerkers door autonome groei te werven. Dan is het een verstandige strategie om ons aanbod uit te breiden met overnames van kantoren en professionals die onze dienstverlening verder helpen uitbouwen (..).”

3. Fusies en overnames in de sector Business Services

Productinnovaties en een uitbreiding van de bestaande dienstverlening vormen dus belangrijke drijfveren voor fusies en overnames binnen de sector Business Services.

Zoals schaalgrootte binnen de uitzendbranche ook een belangrijke rol speelt, blijkt uit de vele deals op het vlak van HR die in onze M&A Database voorbijkomen. Maar wanneer we uitzoomen en een blik werpen op het totale aantal deals en de jaarlijkse dealomvang, wat zien we dan? We namen de proef op de som.

Terugblikken: steile lijn omhoog na dieptepunt 2018

Zetten we het aantal deals af tegen het totale dealvolume binnen de zakelijke dienstverlening, dan zien we dat, na 2018, de lijn qua totale jaarlijkse dealwaarde, behoorlijk stijl omhoog is gegaan. Vertegenwoordigden in 2018 189 deals nog 8,6 miljard euro aan fusies en overnames: in 2022 zitten we met 198 deals op een totale dealwaarde van 19,8 miljard euro. Met name de samenvoeging van Pegasus Entrepreneurs en FL Entertainment (waarde 7,2 miljard euro) springt hierbij dit jaar in het oog.

Bron: M&A Database (deals meegenomen tot en met medio november 2022)

Consolidatie in plaats van buy & build?
Bekijken we hoeveel van de deals in de sector Business Services een private equityfirma als kopende partij hebben, dan zien we dat dit aandeel over de jaren redelijk gelijk is gebleven. Met een kleine 18 procent aan deals met private equity als koper dit jaar. Dit wekt de indruk dat een consolidatieslag meer gaande is, dan dat er een buy & build-strategie wordt uitgerold binnen de zakelijke dienstverlening.

Maar volgens Jan Dijkmans (Marktlink) ligt dit genuanceerder. “Zeker binnen de staffing reageren ondernemers vaak in eerste instantie allergisch op private equity. Maar wat ze in eerste instantie vaak niet weten, is dat er achter de grote staffingpartijen vaak al jaren private equity zit. Bij bijvoorbeeld House of HR is dat Bain Capital, achter Labour Power Company is dat Straco.” 

Bron: M&A Database (deals meegenomen tot en met medio november 2022)

Vooruitblikken: post-merger nóg belangrijkere fase, certificeringsstelsel doet zijn intrede en operation excellence helemaal geen slecht idee.
Wanneer we de trends, thema’s en ontwikkelingen door-vertalen naar het snijvlak van Business Services en fusies en overnames, wat zien we dan dat er de afgelopen jaren is gebeurd? En wat staat de sector nog te wachten op dat vlak?

Zoals eerder aangegeven, zal met name het tekort aan arbeidskrachten een driver vormen voor M&A, verwacht ook Benjamin Schuuring (PwC). “Met een overname kun je in één keer een flinke slag slaan.” Hoewel er ook een risico aan is verbonden, wat je wel goed moet borgen als kopende organisatie. Schuuring: “Een overname, puur voor mensen met bepaalde skills, daar zijn voldoende voorbeelden van dat dit niet goed ging. Mensen kunnen ook weer weg gaan.” Omdat de organisatie plots veel groter is, en/of doordat de cultuur verandert.

“Dan kill je juist die hele achterliggende gedachte, en sta je als je niet uitkijkt alsnog met lege handen. Ik denk dat post-merger, dus de fase ná de deal, mede door de toegenomen arbeidsmobiliteit, daardoor ook steeds belangrijker wordt.”

Niet integreren is ook een goede optie
Je kunt als overnemende onderneming ook besluiten om de target onderneming juist níét of gedeeltelijk te integreren in de grotere organisatie, maar juist op zichzelf te laten. Schuuring: “Als je in een klein adviesbedrijf werkt dat wordt overgenomen door een grote organisatie, kun je als werknemer denken: ‘Dat is niet de bedrijfscultuur waar ik ooit voor hebt getekend’. Zo’n strategische overname kan dus heel mooi klinken, maar je moet dus wel goed nadenken over hoe je dit gaat structureren.”

Ook om ervoor te zorgen dat die nieuwe, innovatieve inbreng wel behouden blijft. “Je wilt verandering teweegbrengen, maar als je die andere manier van denken en werken (direct) één laat worden met je huidige bedrijf, dan loop je het risico dat dit verwatert. Terwijl je juist die kant op wil transformeren als zakelijke dienstverlener!''

Certificeringsstelsel uitzendbranche
Een ontwikkeling die eraan zit te komen, en mogelijk zijn schaduw vooruitwerpt in de sector, is het certificeringsstelsel in de uitzendbranche. “Je moet vanaf 1 januari 2025 een keurmerk hebben om uitzendbureau te kunnen zijn”, legt Jan Dijkmans van Marktlink uit. “In mijn ogen is dit een prima signaal richting de sector. Onder de vijftienduizend uitzendbedrijven die ons land momenteel rijk is, zitten natuurlijk ook die bedrijven waar de slechte verhalen vandaan komen. Het moet niet meer mogelijk zijn dat iedereen zomaar een eigen uitzendonderneming start.”

Wat de versnippering tegen moet gaan. “Onder die vijftienduizend uitzendbedrijven zitten ook enorm veel éénpitters. Maar er zijn nog steeds zo’n vijfduizend tot zesduizend grotere partijen, dus potentieel interessant zijn voor bijvoorbeeld private equitypartijen. Voor hen liggen er nog steeds enorme kansen om binnen deze sector een buy & build-strategie verder uit te rollen.” De structurele vraag naar – al dan niet flexibel – personeel bestendigt Dijkmans bevinding.

Operational excellence in accountancy
Binnen de accountancy is het tekort aan goede professionals al langer voelbaar. Han Mesters (ABN Amro): “Zij denken dus al veel langer na over hoe zij de beschikking krijgen over goede mensen.” Technologie kan daarbinnen een sleutelrol vervullen. “Je kunt natuurlijk besluiten om juist níét in de high-end accountancy te gaan zitten en je te richten op de zogeheten samenstelpraktijk: de jaarverslagen van de kleinere bedrijven die geen goedkeurende verklaring nodig hebben van de accountant.

Dan wordt die technologiecomponent ook veel belangrijker.” En speelt niet het vergaren van zoveel mogelijk mensen, maar het realiseren van operational excellence een cruciale rol. Mesters: “Alsnog heb je dan heb je wel specialisten in die technologie nodig. En professional die weten hoe je die processen zo efficiënt mogelijk kunt doorlopen.”

Dergelijke keuzes kunnen óók een driver voor M&A vormen, geeft Mesters aan. “En zou helemaal niet zo heel gek zijn. Ook daar kun je nog hele mooie bedrijfsresultaten mee behalen. Het voegt waarde toe voor het MKB en deze samenstelpraktijk heeft geen vergunning nodig van de AFM hetgeen wel het geval is bij de controlepraktijk. Dit kan heel interessant zijn.”