Hoe zit het eigenlijk met Russische-Nederlandse deals?
Data Analist: Hamlet Sahakian
De oorlogsdreiging rond Oekraïne neemt met de dag toe. Voor de redactie van MenA.nl aanleiding om eens te kijken naar de Nederlands-Russische handelsbelangen en specifiek bedrijfsovernames. Hoeveel wordt er gekocht dan wel verkocht door en aan de Russen?
Activiteit in recorddealjaar 2021
In de dealdatabase van MenA.nl staan alleen in 2021 – een recordjaar in M&A – al vijf deals genoteerd waar Nederlandse en Russische partijen bij betrokken waren. Sinds 2014 zijn er in totaal 14 deals geregistreerd in de deal database, waaronder de aankoop van een meerderheidsaandeel in Wolters Kluwer Russia Publishing Holding voor een bedrag dat tussen de 50 en 100 miljoen euro ligt.
Welke deal van 2021 direct in het oog springt is natuurlijk de strategische overname van de oer-Hollandse groentefabrikant Hak. Het Giessense bedrijf werd in juli vorig jaar verkocht aan de Russische KDV Group, dat vooral chocolade, biscuits en snacks maakt en actief is in Rusland, Oost-Europa en China. Hak was eigendom van investeringsmaatschappij NPM Capital. Bekijk hier welke adviseurs en advocaten bij deze acquisitie betrokken waren.
De KDV Group behoort na een aantal overnames tot de top 100 van grootste private bedrijven in Rusland. Via Hak wil de onderneming toegang krijgen tot de markt in West-Europa. Hak, dat zelfstandig blijft opereren, ziet door de overname op zijn beurt mogelijkheden om internationaal verder te groeien; te beginnen in Duitsland, waar de groentefabrikant jaarlijks naar eigen zeggen met dubbele cijfers groeit.
Er werden in 2021 ook drie venture capital investeringen geregistreerd in de deal database. Eentje in Qu&Co, een in Nederland gevestigde ontwikkelaar van kwantumcomputersoftware, door o.a. het Russische Runa Capital. Verder was bij de investeringsronde van ruim 450 miljoen euro in boodschappendienst Getir het in Amstelveen gevestigde Revo Capital van de partij evenals het Russische private equity-fonds Winter Capital. Tot slot haalde het Nederlandse beleggingsplatform Bux 67 miljoen euro op bij o.a. het Chinese Tencent en het Russische Citius.
Dan was er nog een aanzienlijke bedrijfsverkoop. Het Nederlandse Linx Telecommunications Holding verkocht zijn volledige belang in Svyaz VSD, een aanbieder van datacenterdiensten in Rusland en Oost-Europa. De koper van de 60 miljoen euro geprijsde target was een consortium waar o.a. Russian Direct Investment Fund – een groot Russisch staatsinvesteringsfonds – deel van uitmaakte. De koper werd bijgestaan door Freshfields Bruckhaus Deringer. De verkopende partij door Linklaters.
Handelsbetrekkingen en opvallende acquisities
De economie van Rusland – het grootste land ter wereld – draait voornamelijk op het winnen en exporteren van olie en gas. Om de economie daar minder afhankelijk van te maken moderniseert de regering verschillende sectoren. De coronacrisis die in 2020 begon heeft de Russische economie flinke schade toegebracht. Nadat eerst in China en vervolgens in de rest van de wereld de productie gedeeltelijk stilviel, viel ook de vraag naar Russische olie weg en daalde de olieprijs. Daarna kreeg ook de binnenlandse economie zware klappen door het coronavirus. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) verwacht dat de Russische economie in 2022 waarschijnlijk weer zal groeien met 3,8 procent. Maar als het land Oekraïne binnenvalt, zal dit grote negatieve economische consequenties hebben.
Sinds 2014 zijn er al verschillende economische sancties tegen Rusland van kracht vanwege het conflict in Oost-Oekraïne (zie kader). Desondanks blijft Rusland een grote handelspartner van Nederland. We exporteren jaarlijks voor zo'n 6,5 miljard euro richting dit gigantische land. Overnames tussen beide landen zijn niet zo talrijk als bijvoorbeeld met buurland Duitsland. Het is dan ook niet heel makkelijk voor buitenlandse kopers om zaken te doen in Rusland. Russische bedrijven zijn niet verplicht te publiceren over hun economische activiteiten, dus het doen van een financieel vooronderzoek van targets is bijzonder lastig. Desondanks vinden er af en toe aanzienlijke deals plaats. We lichten er drie belangrijke (en één mislukte) uit:
Provimi koopt Rybflotprom
Het Rotterdamse Provimi, een van 's werelds grootste diervoederproducenten dat zelf werd overgenomen door Cargill in 2011, nam in 2005 de Russische branchegenoot Rybflotprom over. Door de acquisitie versterkte het bedrijf het marktleiderschap in Rusland. Opvallend aan de deal was dat Provimi slechts 80 procent kocht. Dat deed het bedrijf doelbewust omdat het moederbedrijf van Rybflotprom logistiek een voet tussen de deur heeft in Rusland.
Russische miljardair koopt De Tuinen van Carlyle
De keten van gezondheidswinkels Holland & Barrett, in Nederland ook wel bekend als De Tuinen, kwam in 2017 in Russische handen. De Russische miljardair Mikhail Fridman betaalde via zijn investeringsmaatschappij LetterOne twee miljard euro aan private-equityfirma Carlyle. Holland & Barrett had op het moment van overname in totaal meer dan 1150 winkels, waarvan circa 180 in Nederland. De Tuinen was vroeger van Ahold en ging in 2003 over naar Holland & Barrett. In 2015 werd de naam van De Tuinen in Nederland ook veranderd in Holland & Barrett.
Investering in Spyker
Wie dacht dat de roemruchte geschiedenis van luxesportwagenmerk Spyker voorbij was na het uitgesproken faillissement in 2021 (denk bijvoorbeeld aan de overname van het veel grotere Saab van GM in 2010) zat ernaast. Op oudejaarsdag 2021 bracht het bedrijf middels een verassend persbericht naar buiten een investering te hebben gekregen van een Russische investeerdersgroep onder leiding van Michail Pessis en Boris Rotenberg. De sportwagenmaker maakte daarmee alsnog een doorstart.
Het is de bedoeling dat er in 2022 drie verschillende modellen van Spyker geproduceerd gaan worden. Daarvoor wordt een nieuw productiebedrijf opgericht waar Spyker-baas Victor Muller de leiding over krijgt. Volgens Muller is de overeenkomst 'het startpunt' om Spyker opnieuw op te bouwen. De nieuwe Spykers worden deels in Rusland en deels in Duitsland ontwikkeld, terwijl de financiële tak vanuit Luxemburg gaat opereren. De eindassemblage zal in Nederland gebeuren. Volgens Spyker topman Muller is dat laatste ook om een hommage te brengen aan de roots van het Nederlandse automerk. In het persbericht meldt Spyker 265 auto's te hebben gebouwd gedurende zijn bestaan.
Bijna overname: Sistema – Argos Oil
In 2012 bereikte het Russische conglomeraat Sistema – één van de grootste bedrijven van Rusland – overeenstemming met het Nederlandse Argos Oil over een overname. Echter, een jaar later liep de transactie stuk. Grootaandeelhouder Vladimir Yevtushenkov kwam namelijk terug op de overnameprijs en weigerde een cent meer te betalen dan 150 miljoen euro. Bij een geschatte omzet van 13 miljard in 2012 kunnen M&A-professionals wel inschatten dat de deal voor oprichter van Argos Peter Goedvolk niet zo interessant meer was en deze deal ketste dan ook af. In februari 2014 verkocht Goedvolk zijn aandelen in Argos aan de twee andere aandeelhouders Reggeborgh en Atlas Invest.
Hoe de situatie in de Oekraïne zich precies zal gaan ontwikkelen weet niemand, maar voor eventuele overnames die nog in de (olie en gas) pijplijn zaten is het hoe dan ook geen goed nieuws.
Het gespannen conflict aan de grens met Oekraïne
Sinds een aantal maanden heeft de Russische president Poetin steeds meer troepen langs de grens van Oekraïne verzameld. De landen zijn sinds 2014 verwikkeld in een gewapend conflict. De huidige escalatie draait uiteindelijk om dezelfde kwestie: Oekraïne trekt steeds meer richting het Westen, maar omdat het historisch gezien binnen de invloedsfeer van Rusland valt, accepteert Poetin dat niet.
Zorgen over een escalatie hebben geleid tot de grootste diplomatieke spanningen tussen het Westen en Rusland sinds de Koude Oorlog. Inmiddels hebben diverse landen, waaronder Nederland, hun burgers opgeroepen Oekraïne te verlaten. Volgens het Kremlin is er geen sprake van een op handen zijnde Russische invasie en verspreidt het Westen nepnieuws. Dit doen de Angelsaksen volgens Poetin om een oorlog uit te lokken. Maar volgens inlichtingendiensten en NAVO zijn er aanwijzingen dat Rusland 'de grootste oorlog in Europa sinds 1945' plant. Dat zei de Britse premier Boris Johnson afgelopen weekend in een interview met de BBC. "Alle tekenen zijn er dat het plan in zekere zin al is begonnen."
Ook NAVO-chef Jens Stoltenberg verwacht dat het Russische leger een 'grootschalige aanval' op Oekraïne gaat uitvoeren. De secretaris-generaal van het militaire bondgenootschap zei dat zaterdag in München waar een veiligheidsconferentie plaatsvond. "We zijn het er allemaal over eens dat de kans op een aanval zeer hoog is", zei Stoltenberg tegen de Duitse omroep ARD.
Mocht Rusland inderdaad Oekraïne binnenvallen zal dat ongetwijfeld leiden tot een groot verlies aan levens aan zowel Russische als Oekraïense kant. Rusland kan ook rekenen op stevige sancties van het Westen wanneer het de plannen tot indexatie voortzet. De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, heeft zondagavond gezegd dat Rusland zal worden afgesneden van internationale financiële markten als het Oekraïne binnenvalt. Ook zal het land in dat geval de toegang tot essentiële goederen uit Europa worden ontzegd.
Op maandag 22 februari vond een verdere escalatie plaats toen de Russische president Poetin in een tv-toespraak zei dat hij de twee separatistische regio's Donetsk en Luhansk van Oekraïne als republieken erkent. Deze verklaring vergroot duidelijk het risico van een Russische invasie in Oekraïne in de komende dagen. De laatste gang van zaken verkleint de kans op een Russische terugval en de kans op diplomatie is bijna gesloten. Zowel de VS als Europa hebben nieuwe sancties tegen Rusland aangekondigd. Dit is de ergste escalatie sinds de Koude Oorlog.
