Behind the Deal: Dela neemt Yarden over

'Dela neemt geplaagd uitvaartbedrijf Yarden over', kopte Het Financieele Dagblad eind oktober 2019. Niemand verwachtte dat het nog tot in de zomer van 2021 zou duren voor dat Yarden daadwerkelijk overgedragen zou worden aan Dela. Op 27 juli dat jaar werd bekend dat de toezichthouders DNB en ACM akkoord waren met de overname. Om te voorkomen dat Dela in bepaalde gebieden te groot zou worden stelde de ACM als voorwaarde dat Dela zeven crematoria en twee uitvaartcentra van de hand zou doen.  

Wel zaten de twee partijen er in oktober 2019 heel dichtbij. Dat had alles te maken met de precaire financiële situatie waarin Yarden verkeerde. Het bedrijf was in de problemen gekomen door de 390.000 naturapolissen die het – achteraf gezien, ook nu weer – te goedkoop had verkocht.  Een naturapolis geeft de verzekerde het recht op ‘een verzorgde uitvaart’ zonder verdere bijbetaling, van de kist tot de koffie en de cake. Door de gestegen kosten van een uitvaart, schoot Yarden daarbij in. Daarom besloot Yarden in 2007 al de voorwaarden aan te passen, zodat polishouders nog slechts recht hadden op een vast bedrag (3.733 euro). Lees: op een uitkering die mogelijk slechts een gedeelte van de kosten van een uitvaart dekte.  

Veel klanten protesteerden tegen die aanpassing. Zij kregen in eerste instantie gelijk van de rechter, zodat Yarden werd gedwongen de aanpassing terug te draaien. Dit betekende dat Yarden op last van toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) 300 miljoen euro opzij moest leggen om aan de hogere verplichtingen te kunnen voldoen. Hierdoor daalde de solvabiliteit van het bedrijf, die toch al onder druk stond door de strengere kapitaalregels voor verzekeraars sinds 2016 (Solvency II) en door de aanhoudend lage rente. In 2017 kwam Yardens solvabiliteitsratio uit op 120 procent. Eind 2018 was dit nog maar rond de 30 procent, terwijl ten minste 100 procent verplicht is. Daarop moest Yarden uitvaartverzekeraar een herstelplan indienen bij DNB. Yarden paste zijn polisvoorwaarden alsnog aan. De naturapolissen werden vanaf 1 januari 2020 bevroren: kostenstijgingen zouden vanaf dan voor rekening van de klanten komen. Door deze ingreep stegen de buffers weer.  

Polisversobering 
Maar dit bleek niet genoeg om Yarden zelfstandig te laten voortbestaan. Want het bedrijf had onvoldoende reserves om risico's te mogen nemen in zijn beleggingsbeleid: met z'n lage solvabiliteitsratio mocht Yarden alleen beleggen in veilig geachte, maar niet-renderende Nederlandse, Duitse en Franse staatsleningen. Waardoor het geen uitzicht had op de beleggingswinsten die nodig waren om zijn buffers te laten groeien en stijgende kosten het hoofd te kunnen bieden. Een vicieuze cirkel, kortom. Die zou – zo leek het in oktober 2019 – worden doorbroken door een overname door branchegenoot Dela.  

Nog geen jaar later werd echter bekend dat Dela toch afzag van een overname. Weer waren er problemen ontstaan met de naturapolissen van Yarden. In september 2020 oordeelde de rechter dat Yarden geen polisversobering mocht doorvoeren, en dat klanten nog altijd recht hadden op een volledige uitvaart. Bovendien aarzelde de ACM om z'n fiat te geven aan de overname omdat Dela met de uitvaartcentra en crematoria van Yarden erbij op sommige plekken in het land te machtig dreigde worden. Yarden ging na de rechterlijke uitspraak 'on hold' en verkocht geen nieuwe polissen meer. Dela trok zich terug vanwege de financiële risico's die een overname van Yarden zouden opleveren.  

Maar nadat het gerechtshof in december 2020 oordeelde dat Yarden de polissen toch wel mocht versoberen, kwam het bedrijf toch weer in de etalage te liggen. Zelfstandig verder gaan zat er niet in, bleek toen. Door verliezen op de – toch niet zo veilige – obligatiemarkt en verlaging van de rekenrente, waren de financiële reserves opnieuw aangetast. Met een solvabiliteitsratio van 87 procent 'beschikt Yarden niet over de noodzakelijke buffer die de wet vereist om op langere termijn zelfstandig voort te kunnen bestaan. Yarden moet dus op zoek naar een koper die deze wettelijke buffer wel kan inbrengen', aldus een toelichting op het jaarverslag van 2020.  

Redder in nood 
En zo kwam Dela toch weer om de hoek kijken. Met hernieuwde interesse, zeker nadat Dela had besloten om haar voorbereidingen voor een bodemprocedure tegen het herstelplan van Yarden te staken. Terwijl Yarden worstelde met z'n financiën, zat Dela bijzonder goed in de slappe was. Het bedrijf had in 2017 een solvabiliteit van ruim 300 procent en in de jaren daarop is dat niveau gehandhaafd.   

Het bedrijf dankt die hoge solvabiliteit ten eerste aan de hoge beleggingsopbrengsten. In tegenstelling tot Yarden belegt Dela veel in vastgoed en aandelen. Onder Solvency II gelden daarvoor zware kapitaaleisen, maar daar kan Dela aan voldoen nadat het in 2017 de polisvoorwaarden heeft aangepast en extra risico's bij polishouders heeft neergelegd – een tweede verklaring voor de hoge buffers van Dela. Sindsdien mag het bedrijf de premies verhogen in tijden van zeer lage rentes. Hiermee komt het solidariteitsprincipe dat lusten en lasten worden gedeeld beter tot zijn recht. Structureel gezien leidt dit op de langere termijn tot lagere premies voor de polishouders. 

Ook is de traditionele winstuitkering aan de leden – Dela is een coöperatie – veranderd: was het vroeger ofwel een uitkering ofwel geen uitkering, sinds 2017 zijn ook gedeeltelijke uitkeringen mogelijk of zelfs helemaal geen uitkering (als het slecht gaat met Dela). De laatste aanpassing betreft mensen die de polis in het verleden hebben stilgezet. Zij mochten het opgebouwde geld niet opnemen, maar moesten het in deposito laten staan bij Dela. Sinds 2017 mogen ze wel opnemen, maar is de waarde van de polis lager geworden.  

Nadat Dela in mei 2021 bekendmaakte dat het Yarden alsnog zou overnemen, leek het ineens snel te gaan. In juli gaf de ACM toestemming voor de overname, op voorwaarde dat Dela zeven crematoria en twee uitvaartcentra zou verkopen om te voorkomen dat Dela in bepaalde gebieden te groot zou worden. De ACM had dus geen bezwaar tegen de overname van de één miljoen bij Yarden aangesloten polishouders, waardoor Dela rond de 47 procent van de markt voor uitvaartverzekeringen in handen zou krijgen.  

Dominant Dela?  
Wel had de toezichthouder twijfels of Dela niet te veel marktaandeel zou krijgen op de markt voor uitvaartcentra en – crematoria – 'slechts' 20 tot 30 procent van deze markt – maar in negen regio's wel te dominant zou kunnen worden. ‘Daardoor zouden prijzen kunnen stijgen of de kwaliteit kunnen verminderen’, aldus de ACM in een persbericht. ‘Daarom stelt de ACM de voorwaarde dat de crematoria van Yarden in Beuningen, Heerlen, Groningen, Schagen, Utrecht en Venlo en het crematorium van DELA in Spijkenisse worden verkocht aan een andere partij. Ook twee uitvaartcentra van Yarden in Veldhoven en Venray moeten worden verkocht. De ACM moet de kopers voor deze locaties goedkeuren. Door de verkoop blijft er voldoende concurrentie over en kunnen mensen een uitvaartcentrum en -crematorium kiezen die bij hen past.’ 

In augustus van vorig jaar werden de uitvaartcentra van Yarden in Veldhoven en Venray inderdaad overgedragen aan mede-eigenaar Van der Stappen Uitvaartverzorging in Geldrop. De verkoop van de Yarden-crematoria in Beuningen, Heerlen, Groningen, Schagen, Utrecht en Venlo-Blerick heeft nog niet plaatsgevonden en voor het crematorium van Dela in Spijkenisse is momenteel (begin april) ook geen koper. Niet dat er geen gegadigden zijn. Zo wilde uitvaartondernemer Pieter Dekker – die uitvaartcentra in Den Helder, Schagen, Sint-Pancras, Zuid-Scharwoude en Heerhugowaard heeft – het crematorium in Schagen overnemen. Zijn bod werd echter afgewezen.  

Diverse partijen bevestigen dat de onderdelen die nog niet zijn afgestoten waarschijnlijk in één zwik worden verkocht aan een Franse investeringsmaatschappij. Als dit gerucht klopt, zal de verkoop waarschijnlijk binnen afzienbare tijd kunnen worden afgerond. Dela laat weten dat er nog geen koopovereenkomst is.  

Fusie voltrokken  
Dela en Yarden zijn inmiddels al gefuseerd. Voor de bij Yarden verzekerden verandert er weinig; de naturapolishouders krijgen hun uitvaart volledig vergoed als zij gebruik maken van het eigen uitvaartbedrijf, er is een compensatieregeling ingesteld voor mensen die in het verleden ten onrechte hebben bijbetaald en een fonds voor schrijnende gevallen. Het is de bedoeling dat Yarden binnen een jaar of anderhalf volledig wordt geïntegreerd door Dela. Daarbij zal Yarden als merk verdwijnen en zullen banen verdwijnen, vooral op het hoofdkantoor van Yarden.  

Wat Dela betaalt is onbekend. Eerder (in 2019) had algemeen directeur Edzo Doeve het erover dat Dela geen overnamesom zou betalen, maar wel ongeveer een half miljard euro zou inzetten om de financiële buffers van Yarden te verhogen. Hoe dit ook zij, de overname heeft slechts een beperkte invloed op de solvabiliteit van Dela. Sterker nog, door de kapitaalinjectie kan de Yarden-portefeuille volgens Dela weer winstgevend worden doordat er meer beleggingsrisico's kunnen worden genomen – en zou de solvabiliteit op termijn weer kunnen stijgen. Voor leden van Dela zou daardoor ook meer ruimte voor winstdeling ontstaan. Volgens Dela biedt de samenvoeging van beide uitvaartbedrijven bovendien 'een betere landelijke dekking van eigen uitvaartcentra en crematoria. ‘En daar profiteren zowel de Dela-leden als de Yarden-verzekerden van.’ 

Waterhoofd 
Uitvaartondernemer Pieter Dekker is minder te spreken over de overname, en hetzelfde geldt voor zijn collega Peter van Schaik van Amstel Uitvaarten. Waar de ACM nog in voorzichtige bewoordingen z’n bezorgdheid over de dominantie van Dela uitte, zijn zij duidelijk pessimistisch gestemd: de overname gaat én leiden tot prijsverhogingen én tot een mindere dienstverlening.  

Wat die prijsverhogingen betreft: “Dela biedt niet alleen uitvaartverzekeringen, het verzorgt ook uitvaarten. Op beide terreinen is het zo groot, dat het in de hele keten een dominante invloed heeft”, zegt Van Schaik. “En het heeft er alle belang bij om de prijs van een uitvaart zo hoog mogelijk te houden – dan kan het én hogere premies vragen, én meer verdienen aan de verzorging van uitvaarten.” Dela ontkent dit – “Wij proberen de prijs van de uitvaart juist laag te houden. We zijn een coöperatie, de leden hebben het laatste woord” – maar feit is wel dat het aandeel van het bedrijf op de markt voor uitvaartverzorging inderdaad zeer groot is.   

“Er is wel enige concurrentie op de markt voor uitvaartverzorging, maar het merendeel van de aanbieders bestaat uit kleine partijen. In 2021 waren er volgens de branchemonitor Stand van de uitvaartbranche van Barend van de Kraats 2.295 uitvaartondernemingen. Ruim driekwart daarvan was een eenpitter. Het is een markt met een ‘waterhoofd’, zoals Van Schaik het uitdrukt: Dela en Yarden hebben samen een marktaandeel van 30 procent. Monuta volgt op grote afstand met minder dan negen procent. 

Marktaandelen Monuta, Dela en Yarden 

Die kleine uitvaartondernemingen zijn geen partij voor Dela, aldus Van Schaik. “Je mag als verzekerde van Dela een uitvaart wel bij een andere onderneming afnemen, maar dan word je gekort op je polis en moet je geld bij betalen.” Omgekeerd kan Dela wel tegen een gereduceerd tarief een uitvaart verzorgen als je er niet verzekerd bent.” Dela ontkent dit: “Bij het afsluiten van een Dela UitvaartPlan zal Dela inderdaad de uitvaart verzorgen. Als iemand dat niet wil dan is een kapitaalverzekering de goede optie. Dan komt er na overlijden een bepaald bedrag beschikbaar waarvan de uitvaart betaald kon worden. Het maakt dan niet uit naar welke ondernemer de nabestaanden gaan. Wanneer de nabestaanden van iemand met een UitvaartPlan ervoor kiezen om de uitvaart niet door Dela te laten regelen, maar door een andere ondernemer dan zijn zij duurder uit omdat zij de voordelen missen die horen bij het lidmaatschap van Dela.”  

De branchemonitor Stand van de uitvaartbranche lijkt op het eerste gezicht de bevindingen van Van Schaik te bevestigen: “De uitvaartverzekering bepaalt nog steeds in belangrijke mate de keuze voor de uitvaartverzorger.” Maar, zegt auteur Barend van de Kraats, de uitspraken van Van Schaik en Dekker dienen enige nuancering: “Het gezamenlijk marktaandeel van Dela, Yarden en Monuta neemt de laatste jaren gestaag af. Het marktaandeel van Dela bij de uitvaartzorg is weliswaar gestegen, maar dat lijkt vooral ten koste te zijn gegaan van Monuta en Yarden. De steeds grotere groep zzp'ers slaagt er dus wel degelijk in om een beetje marktaandeel af te snoepen.” Steeds grotere groep, inderdaad: tussen 2010 en 2020 is het aantal uitvaartondernemingen verdubbeld, van 1.100 naar 2.210. Een teken dat er op de markt meer dan genoeg ruimte is voor andere partijen dan Dela-Yarden. Bovendien, zegt Van de Kraats: “Als alle uitvaartcentra die Dela moet afstoten zullen worden verkocht aan een investeringsmaatschappij, dan ontstaat er in één keer een grote partij met een behoorlijk marktaandeel. Het is dan afwachten hoe deze partij de concurrentiestrijd aangaat, maar het zal waarschijnlijk niet direct leiden tot een opwaartse prijsontwikkeling – eerder gelijk of misschien zelfs lager.”  

Desondanks spreekt Dekker van ‘financiële chantage’ door de uitvaartverzekeraar annex – verzorger Dela, waardoor kleine uitvaartondernemingen dreigen te worden weggeconcurreerd. En dat brengt hem op het tweede grote bezwaar tegen de overname: een afname van de kwaliteit van de dienstverlening doordat de diversiteit en dynamiek in de branche verminderen. Dekker en Van Schaik zijn overtuigd dat de kwaliteit zal lijden onder de overname. “Dela maakt het voor polishouders onaantrekkelijk om een uitvaart te laten verzorgen door een onderneming die niet toebehoort aan Dela. Dat kan ertoe leiden dat mensen geen uitvaart in de eigen streek afnemen, terwijl ze dat eigenlijk wel gewild hadden”, aldus Dekker.  

Dat niet alleen, de dienstverlening van bij Dela aangesloten bedrijven is minder persoonlijk dan die van kleine, meer klantgerichte uitvaartondernemers, stelt Van Schaik. Het bedrijfsmatige karakter en het enorme aantal uitvaarten dat Dela verzorgt leidt tot een eenheidsworst. Met name de locaties van Dela zijn heel onpersoonlijk, zegt Van Schaik: “Alsof je geen uitvaart bijwoont maar een bezoek aan een hypotheekadviseur brengt.”