Dit is ‘net positive’ investeren volgens Paul Polman

Het is inmiddels zelfs voor de meest fanatieke Milton Friedman aanhanger wel duidelijk dat het huidige systeem van een pure focus op korte termijn shareholder capatalism niet langer werkt in een wereld met klimaatverandering, sociale ongelijkheid en politieke polarisatie. Het systeem moet vervangen worden door een systeem gericht op lange termijn waardecreatie waar alle stakeholders beter van worden.  

In zijn tijd als CEO van Unilever is Paul Polman dit pad met het bedrijf ingeslagen. Samen met Andrew Winston schreef hij een boek over zijn geleerde lessen: Net Positive How Courageous Companies Thrive by Giving More Than They Take. Het boek is geschreven voor bestuurders van grote corporates, maar is net zo relevant voor kapitaalverstrekkers. Alleen samen met hen zullen bedrijven de soms radicale stappen kunnen zetten die nodig zijn om een systeemverandering te realiseren.  

Een net positive bedrijf geeft meer aan de wereld dan dat het aan de planeet onttrekt. Dat betekent dat zulke ondernemingen doelen durven stellen die veel ambitieuzer zijn dan ze ooit voor mogelijk hebben gehouden. En de meeste executives en investeerders realiseren zich dat dit nodig is. Het laatste IPCC-rapport stelt dat het bijna te laat is om de klimaatverandering beperkt te houden tot 1,5 graden. Met de huidige ambities wordt het drie graden wat rampzalig zou zijn voor de wereld. Door zeespiegelstijgingen, droogte en meer extreem weer zou het leven op een groeiend aantal plekken op de wereld onmogelijk of heel zwaar worden. Er komen dan meer overstromingen, mislukte oogsten en hongersnoden. En dat kan weer leiden tot miljoenen vluchtelingen en nieuwe pandemieën. 

De hedendaagse politiek is extreem korte termijn gefocust en durft geen leiderschap te tonen voor deze problemen. Tijdens de laatste klimaattop in Glasgow zei onze premier Rutte niet nog ambitieuzer te kunnen zijn op klimaatgebied omdat mensen anders extreemrechts gaan stemmen. Bij dit complete gebrek aan klimaatleiderschap – en klimaat is slechts één van de wereldproblemen die we moeten oplossen – zullen bedrijven, en dus hun aandeelhouders, deze lacune moeten opvullen. Onderwerpen als klimaatverandering staan nu wel op de agenda, stellen de auteurs, maar bedrijven zullen nog veel meer moeten doen dan ze nu doen. We gaan niet snel genoeg.  

Kenmerken van een net positive bedrijf 
Het boek begint met de beruchte vijandige overnamepoging van Unilever door 3G Capital/Kraft Heinz in 2017, een bedrijf met het oude model dat erop gericht is bedrijven volledig te saneren zodat er meer geld naar de aandeelhouders kan vloeien, maar het lange termijn potentieel van het bedrijf wordt afgebroken. Deze overnamepoging weerspiegelt de keuze waarvoor investeerders nu staan. Voor welk model kies je? Wordt het een korte termijn keuze of een sterke relatie met stakeholders voor de lange termijn? Kies je voor het laatste, lever je weliswaar in op korte termijn, maar op lange termijn maak je kans om onderdeel te zijn van een sterker, veerkrachtiger bedrijf dat op lange termijn ook winstgevender is.  

Investeerders die voor de lange termijn optie gaan, kunnen uitgaan van de volgende kenmerken, en hun portfoliobedrijven helpen deze principes na te leven, door ze de rust te geven om te bouwen aan een duurzame toekomst. De vijf principes van een net positive bedrijf zijn:  
1. Ze nemen volledige verantwoordelijkheid voor hun impact op de wereld en verleggen hun negatieve impact niet op de maatschappij; 
2. Ze focussen zich op de lange termijn, maar zoeken positieve resultaten in alle tijdspannes; 
3. Net positive bedrijven bedienen meerdere stakeholders en zetten hun behoeften op de eerste plaats; 
4. Ze moedigen samenwerking aan en streven naar een transformatie die veel verder gaat dan het bedrijf zelf; 
5. En als resultaat van dit alles belonen ze aandeelhouders met solide resultaten. 

Een net positive onderneming gebruikt alleen hernieuwbare energie, elimineert meer schadelijke stoffen dan het produceert, veroorzaakt geen afval, betaalt eerlijk belasting en bouwt alles volledig circulair. Nogal een verschil met hoe de meeste bedrijven vandaag de dag opereren.  

Wat investeerders kunnen bijdragen 
Polman en Winston suggereren niet dat investeerders al hun winsten moeten opofferen voor de samenleving, maar wel om leiders van net positive bedrijven de tijd en vrijheid te geven om de grote uitdagingen van deze tijd op te lossen. Net positive bedrijven zijn namelijk niet alleen gericht op het transformeren van hun eigen bedrijf, maar op het bewerkstelligen van een systeemwijziging.  

Private equity en venture capital investeerders kunnen niet alleen de rust en ruimte geven, maar ook bijdragen door hun kennis en netwerken te delen met hun portfoliobedrijven. Ook kunnen ze helpen met een versnelling. Niet zelden ervaren CEO's de meeste druk van binnenuit om niet te snel te gaan met de transitie. Investeerders kunnen bestuurders aanmoedigen om niet risico-avers te zijn en juist grotere doelen te stellen. We komen allemaal uit een tijdperk van shareholder capatalism en zijn nog geprogrammeerd om vooral de korte termijn beloningen veilig te willen stellen. Een net positive investeerder kijkt holistisch naar de wereld. Een circulaire productiefaciliteit kost oorspronkelijk veel meer om te bouwen, maar is op lange termijn winstgevender. Meer mensen aannemen kost veel geld, maar helpt de retentie te beperken en levert een hogere kwaliteit op waar klanten weer meer voor willen betalen.  

Leiders in ESG kunnen ook meer overnames doen. In Polman's tijd bij Unilever, heeft het bedrijf veel overnames kunnen doen omdat ondernemers, meestal eigenaren van familiebedrijven, vaker bereid waren te verkopen omdat ze bij Unilever én hun purpose konden behouden én konden profiteren van de schaalvoordelen.  

Er is sterk bewijs dat een lange termijn focus en een heldere purpose tot betere resultaten leidt. Onderzoek door auteur en professor Raj Sisodia suggereert dat purpose-gerichte bedrijven tussen 1996 en 2011 aanzienlijk beter presteerden dan de S&P 500. Uit een studie van Deloitte blijkt dat purpose-gedreven bedrijven een 30 procent hoger niveau van innovatie hebben en 40 procent meer personeelsbehoud dan hun concurrenten. Kortom, door alle stakeholders, inclusief de planeet zelf, beter te bedienen, help je jezelf als investeerder ook beter. De oproep van Polman en Winston is voor bedrijven en hun financiers om te ontwaken uit onze ‘zombiestaat’ en obsessie met kwartaalverdiensten die ons afleidt van de doelen die we werkelijk voor elkaar moeten zien te krijgen. De tijd dringt.