M&A Strategy Forum: 3 manieren waarop je een overname kunt laten mislukken

Fotografie: Robert Tjalondo

Bekijk hier alle foto's

De bijeenkomst vond plaats bij HVG Law / EY en werd bijgewoond door zo'n 100 M&A communityleden. Voorafgaand aan de plenaire sessie, vond een tweetal rondetafeldiscussies plaats, één met M&A-directors en de ander met private equity investeerders, beide met het thema: hoe vind je de perfecte overnamematch?  

In de plenaire sessie die volgde deelde verschillende experts hun visie op waar het, ondanks dat de match vooraf misschien perfect kan lijken, toch vaak misgaat bij overnames.  

1. De beslissing zelf 
De eerste spreker was prof. dr. Joël van der Weele, expert in de gedragseconomie. Hij besprak de eerste valkuil en die treedt op bij de beslissing om überhaupt een deal te gaan doen. Hij begon met een verhaal over topbelegger Warren Buffett, die ooit heeft gezegd dat het lijkt alsof iedere executive het sprookje heeft gelezen van de prinses die een kikker kust om deze vervolgens in een knappe prins te laten veranderen. Van der Weele doelde met deze anekdote op zelfoverschattende CEO's te veel overnames doen.  

Uit een onderzoek van de Berkeley Universiteit, getiteld ‘CEO overconfidence and the market’s reaction’ blijkt dat overmoedige CEO's hun vermogen om rendement te genereren met overnames te hoog inschatten. Als gevolg hiervan betalen ze te veel voor targetbedrijven en gaan ze waardevernietigende fusies aan. De kans dat een overmoedige CEO een overname doet is 65 procent hoger, zeker wanneer hij (mannen scoren hoger op zelfonderschatting) toegang heeft tot interne financiering. De les is volgens de professor dat je jezelf moet blijven ondervragen: doe ik niet te veel deals?  

Naast zelfoverschatting speelt ook zelfdeceptie een rol bij acquisities. M&A-adviseurs die denken in het belang van de klant te handelen, werden in een onderzoek met een bonus overgehaald om een inferieure overname-optie te adviseren aan hun klanten: de investeerders. Deze ‘illusie van onpartijdigheid’ maakt het volgens Van der Weele lastig om een objectief beeld te krijgen van de kans van slagen van een overname.  

Bij Fortino Capital gaat men deze biases tegen met het verzamelen van objectieve informatie over onder meer het team van de over te nemen onderneming, de product-market fit en het concurrentielandschap, vertelde investor Ida van Hasselt – Kuijken. “Zelfoverschatting met als gevolg te veel overnames die een negatief effect hebben op waardecreatie is een gruwel voor elke investeerder", voegde ze toe. 

2. Het strategische plan 
De tweede expert was Sander van Weele, Partner bij EY-Parthenon – Transaction Strategy and Execution. De perfecte match is volgens hem ook afhankelijk van de tijd waarin de deal plaatsvindt. De afgelopen tien jaar is multiple expansion immers een belangrijke driver geweest voor de financiële waardecreatie van M&A-transacties. “Die tijden zijn nu voorbij", aldus Van Weele. “De hogere rente dwingt overnemende partijen om meer dan ooit de nadruk te leggen op het waardecreatieplan. Hoe ga je de omzet verhogen en de marges verbeteren?” 

Om tot een kansrijke strategie te komen zal de overnemende partij een visie moeten ontwikkelen op hoe de wereld er over vijf tot tien jaar uitziet en welke positie je met de onderneming of nieuwe combinatie wilt innemen in deze toekomstige wereld. Dat geeft richting over wat de onderneming vandaag nog moet doen. Vaak wordt er bij het maken van het integratieplan nog te weinig holistisch gekeken. Finance en operaties willen kosten besparen en commercie wil de prijzen verhogen. Dit leidt onherroepelijk tot waardevernietiging. “Je zult deze dingen samen moeten brengen om tot een integrale strategie te komen", besloot Van Weele.  

3. Culturele integratie 
De eerste spreker besprak de valkuilen voorafgaand aan een overname, de tweede over potentiële fouten tijdens het overnameproces en de derde en laatste expert – José Tijssen van Hill+Knowlton Strategies Nederland – besprak wat er vaak fout gaat na de acquisitie: de culturele integratie. Zij haalde een bekende studie aan van Harvard Business Review waaruit blijkt dat 70 tot 90 procent van fusies mislukken (ze creëren geen waarde of vernietigen waarde). “85 van de respondenten gaf aan dat cultuur hierin een bepalende factor is geweest", aldus Tijssen.  

Uit een andere studie van EY blijkt dat 75 procent van de medewerkers weg zijn binnen drie jaar na een overname. “Kennelijk is er bij die mensen weerstand om te gaan doen wat de fuserende bedrijven vooraf bedacht hadden te gaan doen na de overname", zei Tijssen. “Terwijl een engaged workforce essentieel is om je doelen te bereiken”  

Cultuur bestaat volgens de strategische expert uit o.a. de manier van (samen)werken, innovatie en hoe er met klanten wordt omgesprongen. De cultuur van een bedrijf is echter geen gegeven, maar is voortdurend aan verandering onderhevig. Stakeholder pressure, generatiekloven, et cetera, allemaal factoren die invloed hebben op de cultuur. Volgens Tijssen wordt deze factor bij de due dilligence amper meegenomen. Er is veel te weinig aandacht voor, ook al zijn de resultaten van het HBR-onderzoek al lang bekend.  

Wat hieraan te doen is, volgens Tijssen, is dit post-merger moment ongelofelijk goed voorbereiden. Je hebt het strategische plan gemaakt; welke waarden en welk gedrag horen daarbij? Op het moment dat je vervolgens de bedrijven samenvoegt moet je hier vanaf dag 1 heel veel aandacht aan besteden en zorgen dat er gebeurt wat je vooraf bedacht had. “Mensen moeten begrijpen waarom er gefuseerd is en ondersteund worden in de transitiefase. Anders weet je in elk geval zeker dat je de bedachte synergiën nooit gaat realiseren", besloot ze.  

De sessie werd afgesloten door bedrijfsadviseur Arjan Groen. “Zoals Sander al aangaf: de multiple game is voorbij. We staan nog aan het begin van 2023 en het belooft een dynamisch jaar te worden. Jullie zijn allemaal welkom op het Private Equity Summit op 25 mei waar we het gaan hebben over waardecreatie met M&A.”  

Op de aansluitende borrel in de imposante toren van HVG Law werd de file weggedronken en werd nog lang nagepraat over de inzichten van de sessies.