‘Wij gedragen ons alsof we nog 100 jaar aandeelhouder zijn in een bedrijf’

Investeren in bedrijven kan in velerlei vormen. Zo is er de welbekende ‘spray and pray’-methode: in zoveel mogelijk bedrijven investeren en hopen op minstens één succesvolle investering. Niet zelden gaat dit gepaard met weinig begeleiding van de ondernemers door de investeerders. De vraag kan worden gesteld of de ondernemers gebaat zijn bij alleen een potje met geld. Juist die advisering en sturing door ervaren investeerders kan het verschil maken.

Het Belgische familiebedrijf 3d investors is tegenhanger van die ‘spray and pray’-methode: de investeringsmaatschappij investeert niet alleen in ondernemingen, maar begeleidt die ondernemingen en eveneens de ondernemers in hun groei. Een metafoor kan worden gemaakt met een familie: investeren als een goede huisvader. De investeringsmaatschappij heeft sinds enkele jaren participaties in de Nederlandse ondernemingen Care Cosmetics, DSIT en in-lite naast de Belgische deelnemingen in onder meer Zenitel, Studio 100 en Jati & Kebon.

Aan tafel zitten Hans Swinnen en Koen Haenen. Swinnen is sinds 2006 partner bij 3d investors. Daarvoor was hij CEO van de Thomas Cook Groep in België, waar hij verantwoordelijk was voor de luchtvaart-, reisorganisatie- en retail activiteiten van de groep. Haenen is in 2023 begonnen bij 3d investors om onder andere de activiteiten in Nederland verder uit te bouwen. Voor zijn overstap was hij Vice President bij Canon en stuurde hij een van de wereldwijde Business Units aan. Recentelijk heeft Haenen zijn MBA aan het prestigieuze International Institute for Management Development (IMD) in Zwitserland afgerond.

Wat wil Koen Haenen in zijn nieuwe functie bijdragen? ‘’Het is een combinatie van mijn kennis en achtergrond in banking, corporate finance, strategy development en wereldwijde operationele verantwoordelijkheid. Ik denk dat de fundamentals zitten in mijn opgedane ervaring in bankieren en corporate finance. Kun je een balans lezen? Kan je een bedrijf waarderen? Die fundamentals neem ik mee. Daarna komen we bij een grijs gebied: hoe ga je je analytische denkvermogen inzetten om bedrijven verder te helpen? Dat is het strategische gedeelte. Tenslotte gaat het om zaken kunnen en durven doen, oftewel executiekracht: hoe ga je de strategie uitvoeren? Stel dat je in Amerika wilt groeien. Hoe ga je dat doen? Die operationele tak van sport – dat is precies wat een ondernemer doet en waar wij bij 3d investors hands-on ervaring in hebben.”

Familiekapitaal investeren

Waar staan de drie d’s voor? Hans Swinnen duikt de geschiedenis in. 3d investors werd in 1992 opgericht door de ondernemersfamilies Donck en Desimpel. ‘’Het is begonnen met de familie Donck, die al een aantal generaties een zuivelbedrijf had. Josef Donck – vader van Frank, managing director van 3d-investors en een gerenommeerde Captain of Industry – heeft dat uitgebouwd tot de grootste Belgische zuivelgroep genaamd Comelco. Dat was een familiebedrijf met een groot netwerk van melkerijen en bekende merknamen. Op een gegeven moment werd er gezegd: ‘We worden een jaartje ouder. Wij zien een consolidatie in de zuivelmarkt. België als thuismarkt is iets te klein’. Comelco is vervolgens in 1991 verkocht aan Campina. De familie is daarna met de opbrengst een investeringsvennootschap gestart om de middelen actief te investeren.’’

Echter, er mist nog één d. Waar komt de derde d vandaan? ‘’De derde d is van familie Desimpel, de vroegere eigenaar van de bakstenen groep Desimpel Kortemark Company die tevens sinds de start van de investeringsmaatschappij betrokken is.’’

De activiteiten van 3d investors zijn begonnen met een aantal beursgenoteerde participaties. De familie Donck had al een participatie in de holding Almanij, de moedergroep boven de vroegere Kredietbank, vandaag de dag KBC Groep NV. ‘’Wij zijn ook aandeelhouder van Belfimas, de controlerende aandeelhouder van Ackermans & van Haaren. Ackermans & van Haaren is een grote beursgenoteerde groep in België, met een aantal belangen in de maritieme-, bouw- en  financiële sector. Tegelijkertijd zijn wij de tweede grootste aandeelhouder van Barco, een beeld verwerkend bedrijf dat netwerkvisualisatieproducten ontwerpt en ontwikkelt voor de entertainmentmarkten (bioscoop), enterprises (controlekamers, vergaderzalen) en de healthcare markt (diagnostische beeldvorming, chirurgie)’’, aldus Hans Swinnen.

‘’Gaandeweg is de poot private equity ontstaan’’, vervolgt hij. ‘’Daar hebben we hard aan gewerkt om die activiteit op te starten en die poot is inmiddels uitgegroeid tot een vooraanstaande private equity speler in België en we zijn hard aan het groeien in Nederland. Ten slotte is er een vastgoedtak die zich voornamelijk bezighoudt met de ontwikkeling van residentiële vastgoedprojecten. Dus het is familiaal kapitaal dat enerzijds is gestart door goed te ondernemen en dat anderzijds is doorgegroeid door ondernemend te investeren.’’

Zijn er geen andere aandeelhouders?

Hans Swinnen: ‘’Nee, er zijn twee familiale aandeelhouders. Dat maakt het helder en simpel. Wij hoeven geen LP’s te overtuigen of de markt op te gaan voor fundraising. Wij investeren de middelen van 3d investors. Wij proberen te investeren als een goede huisvader. Een heel belangrijk onderscheidend element is dat wij geen exit-horizon hebben. We beheren het familiaal patrimonium. We gaan ervan uit dat over honderd jaar 3d investors nog steeds bestaat.’’

Gepassioneerde bedrijvenbouwers

Hans Swinnen en Koen Haenen beschrijven zichzelf als gepassioneerde bedrijvenbouwers. ‘’Wij halen ons plezier uit het opschalen van bedrijven. Dat heeft te maken met ondernemerschap. Wij werken samen met ondernemers en wij zijn zelf ondernemende investeerders. Wat betekent dat precies? Dat betekent dat je risico’s durft te nemen en durft in te zetten op ambitieuze groei zonder onverantwoorde risico’s te nemen. Ondernemers zijn vaak mensen die risico’s durven te nemen, maar wel heel beredeneerde risico’s. Wat is mijn risico? Wat is mijn potentieel rendement? Wat zijn mijn alternatieve opties? Ik denk dat het ondernemerschap ons wel verenigt in de deals die wij doen.’’

Een essentieel onderdeel van investeren is een goede due diligence. Dat kan natuurlijk op meerdere manieren. De financiële due diligence kan niet ontbreken, maar nog belangrijker dan dat: het screenen van de ondernemers zelf. Hans vult aan: ‘’Zijn zij eerlijk? Mensen die eerlijk zijn, zijn correct ten opzichte van hun medewerkers, klanten en leveranciers. Als iemand correct in elkaar zit, weet je ook dat zijn bedrijfscultuur correct is. Als mensen niet eerlijk zijn, ga je merken dat er issues zijn.’’

Hoe screent u de ondernemer?

Hans Swinnen: ‘’Door enerzijds het hoofd te gebruiken, dus heel goed je huiswerk doen en veel vragen stellen. Soms dezelfde vragen opnieuw stellen en de andere keer dezelfde vragen anders stellen. Anderzijds is het ook buikgevoel. Ik vind empathie en inlevingsvermogen erg belangrijk. Er wordt vaak gedacht dat investeren enkel gaat over de getallen en de financiële analyse. Het is veel meer dan dat: het is inlevingsvermogen in de cultuur van een bedrijf. Hoe kunnen wij daarin een goede rol spelen? Dat doen wij niet als een olifant in de porseleinkast. Dat doen wij juist met gevoel: op de juiste manier de juiste vragen stellen. Empathie is een belangrijk deel van de manier waarop wij onze bedrijven begeleiden in hun groeitraject.’’

Een van de kernwaarden van 3d investors is wendbaarheid. Maar wat betekent die wendbaarheid in de dagelijkse uitvoering van een onderneming? Koen Haenen: ‘’Het heel snel decoderen van een kans. Er doet zich een kans voor. Hoe kan je snel decoderen of die kans daadwerkelijk een kans is, doorpakken en die kans op waarde brengen? Wat hoort daarbij? Mensen die snel kunnen denken en die proactief zijn. Mensen die denken in de kern: wat is goed voor het bedrijf? Wat is goed voor de toekomst? Dus hoe kunnen we daar zo goed mogelijk op doorschakelen? Als je dan met een goed stel hersens bij elkaar zit en je kunt dat snel doen, is dat wendbaarheid voor mij.’’

Swinnen vult hem aan en geeft een voorbeeld: ‘’Zo is ook de deal met in-lite tot stand gekomen. In het begin kende de adviseur ons niet. Het proces was al aan de gang. We were a little bit late to the party. We hebben snel geschakeld. Het eerste contact was een heel goed contact. Wij hebben toen snel onze analyses gedaan en zijn vanuit onze structuur in staat snel een bieding uit te brengen en te presenteren aan de ondernemer.’’

Eeuwige investeerder

Die familiale bedrijfscultuur kent een aantal voordelen. ‘’Als we een investering doen en als we naar onze ondernemers luisteren, vragen wij: ‘Wat heeft jullie aangesproken in onze benadering?’. Het antwoord is dan: ‘Het feit dat jullie vanuit de lange termijn effectief kijken naar de onderneming’. Er is een onderneming tegen wie ik heb gezegd: ‘Wij gedragen ons alsof we nog honderd jaar aandeelhouder zijn in een bedrijf’. Dat is die ondernemer bijgebleven. Dat betekent: in goede en kwade dagen de dingen doen die je moet doen. Omdat wij een open horizon hebben, betekent dit dat wij altijd blijven investeren in onze bedrijven. Wij zullen nooit met het oog op een geplande exit een investeringsprogramma niet doorvoeren. Als we dan toch een bedrijf verkopen, zie je dat dit op waarde wordt geschat, dat wij altijd een goede huisvader zijn geweest. Wij zien dat dit beleid zeer succesvol is gebleken als je kijkt naar de gerealiseerde rendementen op de lange termijn’’, aldus Hans Swinnen.

Jullie noemen jezelf ‘gepassioneerde bedrijvenbouwers’. Waarom geen ‘gepassioneerde investeerders’, maar wel ‘gepassioneerde bedrijvenbouwers’?

Hans Swinnen: ‘’Het een volgt uit het ander. Je moet een gepassioneerde bedrijvenbouwer zijn. Waar wij ons geluk en onze voldoening uithalen, is uit het laten groeien van een bedrijf. Het geeft voldoening als de klanten en de medewerkers van het bedrijf dat ook zien. Wij doen meer dan alleen een cheque geven aan de ondernemer. Wij doen dat onder meer door actief voorzitterschap.’’

Koen Haenen: ‘’Je kunt het op twee manieren doen. Je kunt een bedrijf vanuit de financials benaderen, maar ook vanuit de fundamentals, zoals de business drivers en waar het bedrijf in de waardeketen actief is. Als je begint met het tweede en je maakt daar je analyses en beslissingen op, je investeert daarop verstandig door in de segmenten, de verticals, de add-ons of de nieuwe markten, dan volgt nummer één altijd wel. Als je met een Excel-sheet begint, zijn dat andere discussies dan de discussies over kansen. Als je verstandig stuurt op de fundamentals komt het uiteindelijk goed met de cijfers bij een exit.’’

Hans Swinnen: ‘’De cijfers volgen uit de acties en niet omgekeerd. Wij sturen aan op de business. Daarom denk ik dat we scoren bij ondernemers. 90 procent van de vragen die we stellen gaat over de business. Die interesse voor het ondernemerschap etaleren wij niet alleen bij het koopproces, maar ook gedurende het hele traject. We zijn wekelijks in de bedrijven. Niet om de bedrijven te managen, maar om vinger aan de pols te houden – om goed te weten wat er beter kan en om een goed klankbord met toegevoegde waarde te zijn.’’

‘’Wij zijn ook voorzichtig op het niveau van leverage’’, benadrukt Hans Swinnen. ‘’Omdat wij ervan uitgaan dat er goede en minder goede tijden zijn. Juist in die minder goede tijden willen wij baas in eigen buik zijn en niet afhankelijk zijn van banken. Wij willen niet dat onze ondernemers wakker liggen en als ze wakker liggen, willen wij dat ze wakker liggen over de klanten en niet over de banken. Op die manier hebben wij mentaal rust en voldoende middelen om enerzijds te investeren in de business en anderzijds gewoon door te blijven ondernemen. Wij hebben nog nooit een bedrijf laten vallen.’’

‘’Uiteraard is een bankfinanciering belangrijk om een investering te doen’’, vervolgt Koen Haenen. ‘’Je kunt het helemaal opknopen zoveel je zelf wilt. Maar je kunt ook zeggen: hoe kunnen we dat op een gezonde manier doen? Het voordeel is dat er een zekere reputatie is opgebouwd richting de banken. Zij zijn nog nooit – ook niet in mindere tijden – een stuiver tekortgekomen van 3d investors. Daarmee is er wederzijds respect en vertrouwen.’’

Mensenwerk

Momenteel heeft 3d investors participaties in drie Nederlandse bedrijven: Care Cosmetics, DSIT en in-lite. Hoe zijn deze participaties ontstaan? ‘’Het begint vanuit een groeiambitie van 3d investors. Er is een investeringskans die we verder moeten uitbreiden om onze middelen aan het werk te houden. Daar begint het mee. Wat ligt cultureel maar ook bedrijfseconomisch dichtbij België? Nederland. Het verhaal dat wij zojuist hebben gehouden, spreekt ook erg aan in Nederland. Dat is de open-end structuur, het niet opknopen met leverage, de familiale waarde die erachter zit en ten slotte het actief bouwen van bedrijven in plaats van puur het financiële rendement. Wellicht vind je een van deze componenten bij onze concurrenten, maar het totale plaatje heeft een bepaalde ‘uniekheid’. Die combinatie is uiteindelijk erg succesvol gebleken voor onze rendementen en spreekt erg aan – niet alleen in België, maar ook in Nederland’’, vertelt Haenen.

Het is een enorm cliché, maar vooral ook omdat het waar is volgens hem: in België wordt meer waarde gehecht aan het eerst opbouwen van de zakelijke relatie. ‘’In Nederland wordt er meer transactioneel gedacht. Uiteindelijk wordt hetzelfde bereikt, maar dan via verschillende wegen. Overigens wil ik wel de kanttekening maken dat we niet moeten veralgemeniseren, aan het eind van de dag is er hetzelfde doel: ondernemen en waarde creëren. Wij hebben dan ook duidelijk de filosofie gekozen om een Benelux investeerder te zijn, niet Nederlands of Belgisch. We werken niet met een satelliet kantoor of een vooruitgeschoven post, wij werken als één team op de verschillende dossiers met dezelfde belangen. Hierdoor kunnen wij onze kernwaarden en onze snelle manier van beslissingen maken behouden.’’

De Nederlandse cultuur staat ook voor directheid.

Hans Swinnen: ‘’Die transparantie kan ik wel waarderen. Ik heb veel liever dat een ondernemer zegt wat hij of zij te zeggen heeft.’’

Koen Haenen: ‘’Er is altijd een zeker verschil tussen lomp en direct zijn. Je kunt best direct zijn zonder lomp te zijn.’’

Zijn er ook bedrijfskundige verschillen tussen Belgische en Nederlandse ondernemingen?

Koen Haenen: ‘’Dat denk ik niet, een groot gedeelte van de zaken die de waarde van een bedrijf bepalen zijn universeel, zoals de kwaliteit van het management, de cultuur van het bedrijf, het ten uitvoer brengen van de juiste strategie, de kwaliteit van de producten en de technology stack en de markt waarin het bedrijf actief is. Voor onze investeringsanalyses en het verder laten groeien van bedrijven blijven wij daarom vooral dicht bij onze eigen cultuur van 3d investors, of het nu in België of Nederland is.’’

Hans Swinnen: ‘’Wat voor ons zeker een rijkdom is voor onze ambitie om een Benelux investeerder te worden: you can connect a lot of dots. We hebben vanochtend een aantal dossiers besproken. We krijgen dan dossiers uit Nederland en België. We zien dat het ene bedrijf zou passen bij het andere bedrijf. Of: de problematiek van het bedrijf uit Nederland zien we ook bij het bedrijf uit België. Het verrijkt jouw zicht op de markt. Ik denk dat we een mooie combinatie van Nederlandse en Belgische bedrijven kunnen maken.’’

Wat is een belangrijke les die jullie hebben geleerd?

Hans Swinnen: ‘’It’s all about people: het gaat allemaal om mensen. Wij zijn mensen, ondernemers zijn mensen. Mensen hebben goede dagen en mensen hebben minder goede dagen. Je kan pas succesvol zijn als bedrijf als je de juiste mensen hebt met de juiste skills.’’

Koen Haenen: ‘’Put a man on the moon” naar de befaamde uitspraak van Kennedy. Wat is de hoogste ambitie in je bedrijf? Wat is de ultimate goal waarvan dat je weet dat deze bold maar haalbaar is? Waar kan je met z’n allen voor gaan? Daarna is het zaak dat iedereen zich daarvan bewust is en dat iedereen weet wat de missie en zijn taak is. Die missie zit vaak net wat hoger dan je initieel dacht. Durf daarvoor te gaan.’’