European FinTech Awards 2016: (R)evolutie van nieuwe financiële ecosysteem

Door Jeppe Kleijngeld

–> Bekijk de foto’s van de European FinTech Awards 2016

–> Lees het verslag van de awardwinnaars 

–> Bezoek onze komende events

—-Jack Welch

De verwachtingen van fintech zijn hooggespannen en de trends zijn duidelijk. Het vertrouwen in de financiële sector is nog altijd laag en klanten willen een veel betere ervaring dan grote banken momenteel leveren. Maar krachtige technologie is niet genoeg. De vraag is hoe fintech-bedrijven modellen kunnen bouwen waarmee ze banken echt zouden kunnen wegvagen. Dat is de niet-geringe uitdaging van fintech-ondernemingen. Banken hebben echter een nog veel grotere uitdaging, bleek uit de keynote openingsspeech van David Brear (Chief Thinker bij Think Different Group).

David Brear: ‘Are the days of large banks numbered?‘

Banken hebben een probleem om mee te komen met de veranderende tijd, aldus de energieke Brear. Hij vroeg het publiek wat het verschil is tussen online bankieren in 1990 en 2016. Het antwoord is 15 miljard pond. Verder is er niks veranderd, stelde de fintech-enthousiast, die de huidige aangeboden producten en diensten van banken ‘underwhelming’ noemde. Tegelijkertijd wordt er meer en meer geïnvesteerd in fintech; ieder aspect van bankieren wordt opgepikt door nieuwe, kleinere concurrenten. Opschalen is weliswaar een uitdaging voor deze nieuwe spelers, maar ze voegen wel enorm veel waarde toe voor de klant. Banken kunnen dat niet benaderen vanwege drie grote issues: cultuur, legacy én te hoge kosten.

Hoe gaan banken met deze uitdagingen om? Dat vroegen Brear en mede-uitdager Jason Bates – co-founder van challenger bank Mondo dat in de snelste crowdfunding-actie ooit 1 miljoen pond ophaalde in 96 seconde – aan de gevestigde orde die vertegenwoordigd werd door Gerrit Zalm (CEO bij ABN AMRO Bank) en Cristina de Villeneuve (Chief Digital Officer bij BNP Paribas).

Gerrit Zalm ziet in cultuur de grootste uitdaging voor ABN AMRO. Het hiërarchische model van de bank moet op de schop. ABN AMRO is daarom bezig de verantwoordelijkheden lager in de organisatie te leggen. Het organiseren in kleine teams, die zich empowered voelen om nieuwe dingen te proberen en zelf verantwoordelijkheid te nemen, moet leiden tot snelheid en agility. “Een dilemma is wel dat toezichthouders willen dat de bank volledig ‘in control’ is”, legde Zalm uit. “Er is een contradictie tussen hoe regelgevende instanties willen dat we ons gedragen, en hoe we vinden dat we ons zouden moeten gedragen om te innoveren.” Maar behalve de tsunami aan regelgeving hebben banken ook veel obstakels voor innovatie zelf gecreëerd. “Daar moeten we eerst van af”, zegt Zalm. “Het issue van regulering komt daarna aan bod.” Ook zegt Zalm niet alles zelf te willen uitvinden, maar ook te willen partneren met fintech-startups. “Ze werken graag met ons”, aldus de CEO van ABN AMRO. “En als de noodzaak er is zullen we investeren. Als de grote banken iets hebben is het wel geld.”

De ervaring van Jason Bates is dat banken ‘het gewoon niet snappen’. Zij zien bankieren als commodity en beschouwen digitaal enkel als nieuw distributiekanaal en niet als nieuwe manier van zakendoen. “Niet alleen ga je het met die mindset verliezen van de nieuwe spelers”, zegt Bates, “het volstaat niet eens om überhaupt te overleven als organisatie.”

Hij vergelijkt het met de kranten die hun oude analoge model simpelweg naar een digitale omgeving hebben verplaatst. “De hele manier waarop kranten georganiseerd zijn, hoe hun verhalen tot stand komen, het is compleet achterhaald. Niemand leest nog kranten op die manier. Dit model gaat falen. In de financiële sector is het niet anders.” Het argument dat banken nog wel veel geld in te brengen hebben veegt hij van tafel. “Fintech-bedrijven hebben ook steeds meer geld. Ze hebben ook de kennis, want veel ervaren bankiers stappen in fintech. Fintech bedrijven hebben geen technologische heritage, geen torenhoge kosten, geen cultuur- en leiderschapsissues…” In de ogen van Bates hebben traditionele banken feitelijk alles tegen zich.

__________________________________________________________________________
Dutch Fintech Awards 2017
Duizenden banen in de bankwereld verdwijnen binnen enkele jaren door Google Bank, Apple Bank, Facebook Bank en talloze ‘fintech startups’. Wereldwijd wordt er meer en meer geïnvesteerd in techbedrijven die de gevestigde orde graag omver willen werpen. Discussieer ook mee. Bent u expert, fintech-ondernemer of investeerder dan is het wellicht ook iets om betrokken te zijn bij de Dutch Fintech Awards 2017. Voor meer informatie bezoek de website fintech.nl/
__________________________________________________________________________

Cristina de Villeneuve gaf ruiterlijk toe dat er bij banken niet altijd tijdig is ingezien wat de veranderingen behelzen en hoe ze hierop moeten reageren. Bij BNP Paribas is in het verleden ook getracht het oude retailbankieren te vertalen naar een digitale omgeving. “Dit was een pijnlijk leermoment”, erkent ze. Desondanks ziet ze wel veel bewustzijn bij de bank dat het anders moet, en dat het creëren van een volledig nieuwe klantenervaring noodzakelijk is. Net als bij ABN AMRO moet dit gaan gebeuren door kleine innovatieteams en interne challenger banks. “Mensen vragen om empowerment”, vertelt de Chief Digital Officer. “We weten dat we moeten leren, dat we ons open moeten stellen en dat we moeten samenwerken met kleinere organisaties.” Ook beseft De Villeneuve dat de tijd dringt, maar ze is positief dat ze de veranderingen ten goede gaan doorvoeren. “Het is duidelijk dat we veel grote beslissingen te nemen hebben. En sommige landen en business-onderdelen zullen er beter uitkomen dan andere. Maar het bewustzijn is er, en we zijn er van overtuigd dat we de bal aan het rollen kunnen krijgen.”

Na de grote opening begeven de deelnemers zich in kleinere groepen naar de diverse zalen waar fintech subthema’s besproken werden. Een van deze paneldiscussies ging over MKB-financiering. Het potentieel van deze markt is gigantisch. Bovendien is er een groot gat in te vullen door fintech, want gebrek aan financiering scoort nog altijd hoog als grote bottleneck voor Europese MKB-bedrijven. Expert Michael Treskow (Principal bij Accel Partners) wees op de voordelen van digitale platformen ten opzichte van grote banken. Het gaat veel sneller, het is transparanter en goedkoper. Maar investeerder Peter Verhaar (oprichter Alex Beleggingsbank) was niet overtuigd. “Als jij het hebt over de klant, heb jij het alleen over de MKB-ondernemer. Maar de investeerder is ook een klant. Hoe veilig is mijn lening? De bestaande platformen hebben geen skin in the game. Ze verdienen geld door een eenmalige fee van de ondernemers, maar wat hebben ze te verliezen als een lening niet presteert? Niks.”

 

“Treskow erkende dat de focus in eerste instantie op de MKB-ondernemer ligt, maar stelde tegelijkertijd dat risk assessment cruciaal is om op lange termijn succes te hebben. “Je moet als platform het vertrouwen winnen van investeerders anders werkt je business model niet goed.” Dit is een waarschuwing voor platformen die marktaandeel willen veroveren. Realiseer je dat banken een underwriting afdeling hebben. “Je zult actief het dialoog moeten aangaan met investeerders en alle data zo goed mogelijk moeten analyseren”, aldus Treskow. Op dit gebied valt nog veel te professionaliseren, erkende beide panelleden. Credit scoring is key. Als de platformen dat goed doen, erkende ook Verhaar, is dit een markt met heel veel potentie.

De zaal voor de sessie over blockchain stroomde binnen de kortste keren vol met belangstellende fintech-investeerders, bankiers en ondernemers. Want hoewel complex, de belofte van deze technologie is enorm. Maar is hier sprake van een terechte hype of niet? En als het zo geweldig is, wat kun je er dan allemaal mee?

Daniël Gasteiger (Co-Founder Nexussquared) gaf een inleiding over wat blockchain nu eigenlijk is, want daar is nog vaak onduidelijkheid over. Hij beschrijft het als een publieke database. Het is publiekelijk, want iedereen die wil kan er inkijken. Het is daarnaast een open source technologie, dus geen enkele partij bezit de blockchain. Het collectieve grootboek is wereldwijd gedistribueerd en staat opgeslagen op 6.000 servers (ook wel nodes of knooppunten genoemd). Elke tien minuten wordt de database gesynchroniseerd, dus staat iedere transactie op alle 6.000 servers. Dat maakt iedere aanval op de blockchain kansloos.

De volgende vraag is wat men dan kan met een dergelijke technologie? Gasteiger legde uit dat het partijen in staat stelt om bij transacties de tussenpersoon eruit te halen. In Europa zijn 275 startups actief die dingen doen met blockchain. Aangezien blockchain begon als technologie achter de Bitcoin zijn veel van deze bedrijven daarin actief. Maar ook buiten finance duiken toepassingen op, zoals juridische, publieke en notariële dienstverlening.

ABN AMRO is momenteel actief aan het kijken waar het blockchain voor kan inzetten, vertelde Karin Kersten (Managing Director Transaction Banking bij ABN AMRO).​ “Transacties waar meerdere partijen bij betrokken zijn, die complex zijn en waar transparantie verreist is kan blockchain voor ingezet worden. Een voorbeeld waar het heel geschikt voor is binnen de bank is trade finance. Maar feitelijk kan het bij iedere transactie van enige waarde een rol spelen.”

Pascal Bouvier (Venture Partner bij Santander InnoVentures) sprak tot slot de verwachting uit dat blockchain een revolutie gaat betekenen in de financiële wereld en daarbuiten. “Door de geschiedenis heen hebben we ons altijd verticaal georganiseerd. Met blockchain hebben we voor het eerst een manier om ons horizontaal te organiseren. Om vertrouwen te organiseren. Bitcoin is een mooi eerste voorbeeld, maar daar blijft het zeker niet bij.”

Zet PSD2 banken op achterstand?
In 2018 gaat wordt de Europese betalingsrichtlijn PSD2 (Payment Services Directive) van kracht. Tijdens de European FinTech Conference gingen enkele deskundigen in gesprek over de gevolgen van deze richtlijn voor banken en fintechbedrijven. Advocaat Bastiaan Siemers van Houthoff Buruma legt uit dat PSD2 de opvolger is van PSD1 die in 2009 van kracht werd. PSD1 had tot doel om een gemeenschappelijke Europese markt op het gebied van betalingsdiensten te creëren. De huidige richtlijn is echter niet meer actueel. Volgens Siemers dekt deze niet alle technologische innovaties, marktsectoren en nieuwe betaaldiensten. Toch blijft volgens de advocaat veel hetzelfde onder PSD2. “De reikwijdte van de richtlijn wordt wel groter. Nieuwe providers en derde partijen zoals payment initiation service providers (betaaldiensten als Adyen) en account information service providers (bijvoorbeeld digitale huishoudboekjes) vallen ook onder de richtlijn.

Banken zullen onder de nieuwe richtlijnen dan ook moeten accepteren dat sommige derde dienstenaanbieders, met toestemming van de rekeninghouders, toegang kunnen krijgen tot betaalrekeningen. Is de vernieuwde regelgeving een uitdaging of een kans voor banken? Hierover ging een panel met David Brear (Chief Thinker of Think Different Group), Liisa Kanniainen (VP Payment bij Nordea), Lars Mokull (Figo) en Bastiaan Siemers (Houthoff Buruma) in debat.

Volgens Kanniainen van de Scandinavische bank Nordea biedt PSD2 juist kansen voor banken. Zij ziet in PSD2 de mogelijkheid om nauwer samen te werken met innoverende fintechpartijen. “Wij hebben de een brede klantenbasis, maar niet altijd de optimale innovatiecultuur”, aldus Kannianinen. Zij wijst er ook op dat Nordea in de laatste jaren een volledig nieuwe bank aan het bouwen is. “We zijn teruggegaan van 45 IT-systemen naar 1 systeem. We bouwen een volledig digitale bank. Geen enkele andere bank doet dat.”  Wel vraagt de Finse zich af of PSD2 daadwerkelijk tot een gelijk speelveld leidt. “Nieuwe partijen kunnen gratis inhaken op een infrastructuur waarin wij veel hebben geïnvesteerd.”

Markull erkent dat PSD2 het beste is wat fintechbedrijf Figo kon overkomen. “Wij hebben eindelijk toegang tot de data die banken voor zichzelf hielden.” Bankcriticus Brear stelt dat PSD2 banken dwingt om dingen te doen die ze al in een veel eerder stadium hadden moeten doen. “Deze richtlijn dwingt ze open te zijn en samen te werken met andere partijen”, aldus Brear. Toch snapt de Brit dat het voor banken een ‘big deal’ is dat zij andere partijen toegang moeten geven tot informatie.

Kanniainen merkt wel op dat banken hun authenticatieprocedures op orde moeten hebben. Tevens moet er heldere wet- en regelgeving zijn alvorens derde partijen toegang moeten krijgen. “We moeten er zeker van zijn dat er geen fraude gepleegd kan worden.”  Volgens de paneldeelnemers is het dan ook van belang dat duidelijk is wie er verantwoordelijk is in het geval van datalekken. Zijn dit de banken of de derde partijen? Hoe dan ook, alle panelleden verwachten dat de samenwerking tussen banken en derde partijen/fintechbedrijven in de komende jaren nauwer zal worden. Of zoals Markull het verwoordt: “We zijn niet pro-banken of pro-fintech, maar pro-innovatie.”

´S ochtends stond de ontwrichting van de bankensector op het programma. Staat verzekeraars hetzelfde lot te wachten? “Absoluut”, stelde inleider Pascal Bouvier in de sessie over insurtech. “Verzekeraars zijn per definitie risico-avers, dus het adapteren van nieuwe technologie zijn ze niet sterk in. Snel ontwikkelende technologiën, zoals Artificial Intelligence, blockchain en the Internet of Things zorgen snel voor een veel beter begrip van data en risico. Dat maakt dat ieder aspect van verzekeren voor het grijpen ligt voor nieuwe spelers.”

Maar net zoals bij de banken gelooft de gevestigde orde niet dat het feest voor hen voorbij is. Het gaat om adoptievermogen, stelt Marc Oerke (Head of Digital Corporate Ventures at Allianz Group).​ “Wij kijken heel breed naar disruptie en wat voor ons de mogelijke impact zal zijn. Bijvoorbeeld de zelfrijdende auto, wie gaat die verzekeren?” Onderdeel van de aanpak van Allianz Group is nieuwe mensen binnenbrengen die digitaal ‘ademen’. Ook heeft de verzekeraar een digitale fabriek gecreëerd die bezig is de perfecte digitale klantenervaring te ontwerpen. “Dit is waarschijnlijk niet in totale vorm organisatiebreed te standaardiseren, maar veel elementen kunnen we wel binnen landenorganisaties implementeren”, aldus Oerke.

Oerke erkende dat snelheid geboden is omdat de markt hoe dan ook opgeschud gaat worden. Bouvier argumenteerde dat verzekeraars nog te veel marge verdienen op commodity-producten en dat dit niet houdbaar is. Ook doen nieuwe spelers hun intrede, soms uit onverwachte hoek. Consumenten hebben aangegeven partijen als Amazon, Apple en Google ook te vertrouwen met hun financiële transacties wat de voorheen unieke vertrouwenspositie van verzekeraars ondermijnt. Tot nu toe heeft dit nog niet geleid tot gevaarlijke concurrentie, maar verzekeraars worden er wel zenuwachtig van. Tot slot zijn er ook in de verzekeringsbranche veel start-ups aan de weg aan het timmeren, al zijn er daarvan wel veel actief in het B2B-segment die zich richten op de grote verzekeraars zelf. Het advies aan de grote partijen is om betrokken te raken bij dergelijke start-ups en ervoor te zorgen dat ze makkelijk voor hen benaderbaar zijn.

 

Na een dag vol pitches en paneldiscussies is het grote moment aangebroken voor de genomineerden voor de European FinTech Awards 2016. Er zijn negen awards voor diverse fintech categorieën en één voor de Best European FinTech Company 2016.

And the winner is………… BehavioSec!

BehavioSec brengt een beveiligingslaag aan over financiële diensten die klanten in staat stelt zich te identificeren middels de unieke manier waarop zij typen, swipen en hun devices vasthouden.

Meer over de awards-uitreiking leest u hier…

En daarmee is er een einde gekomen aan de eerste European FinTech Awards. Het was een inspirerende dag waarin de belofte van fintech en de positie van de financiële sector stukken duidelijker is geworden. Als we de vertegenwoordigers van de oude wereld moeten geloven is bij de banken de verschuiving van macht en control naar het toevoegen van waarde ingezet. Maar zullen ze snel genoeg zijn om te voorkomen dat fintechbedrijven hun markten stukje bij beetje overnemen? Of zal er een nieuw ecosysteem ontstaan waarin ruimte is voor beide soorten organisaties? Hierover is nog geen consensus bereikt.

—

Voor meer informatie over European FinTech Awards

Niek van Geffen

FinTech Community Manager Europe & Africa

Alex van Groningen BV

t +31(0)20 5451934
m +31(0)6 15173210