Artificial Intelligence (AI) onvoldoende belicht bij ver- en aankoop van bedrijven

Door Arjan van der Hall, Deepak Chadha en Lorenzo Casciscia, PwC

Generatieve AI heeft bij velen de ogen geopend voor de kansen die AI biedt. In transactie documentatie zien we steeds vaker dat overnamekandidaten aangeven een concurrentievoordeel te hebben door de toepassing van AI.

Aan de andere kant haken potentiële kopers soms af vanwege de bedreiging die AI met zich meebrengt. In onze ervaring wordt er echter nog niet voldoende nagedacht over de kansen en bedreigingen van AI.

Het potentieel en de snelheid waarmee AI de markt transformeert, worden mogelijk onderschat. Bovendien wordt het belang van het integreren van AI in een transactie niet altijd ingezien. Zowel kansen als bedreigingen verdienen een grondige analyse. AI heeft de potentie om bedrijfsmodellen fundamenteel te veranderen en nieuwe waardeketens te creëren. Dit vereist een strategische benadering waarbij investeerders de volledige impact van AI op korte en lange termijn kunnen beoordelen om weloverwogen investeringsbeslissingen te nemen.

De kansen en risico’s van AI bij deals
Uit onderzoek van PwC blijkt dat vrijwel alle sectoren worden geraakt door AI. De verschillen tussen sectoren zijn echter groot; in de financiële dienstverlening en ICT zal waarschijnlijk meer dan 90 procent van de banen geraakt worden, terwijl dit in de landbouw en horeca minder dan vijf procent zal zijn.

Dit betekent dat er waarde blijft liggen voor verkopers, omdat de voordelen van AI onvoldoende belicht worden in het verkoopproces. Denk hierbij aan hogere omzetten door bijvoorbeeld het gebruik van AI-gedreven ‘recommendation engines’, en lagere kosten voor sales en marketing door AI-gedreven contentcreatie.

Naast deze kansen zijn er ook risico’s voor kopers die zich onvoldoende verdiepen in hoe AI wordt gebruikt binnen een bedrijf. Zo werd in februari 2024 Air Canada in een civiele procedure verplicht tot het betalen van een schadevergoeding aan een klant die verkeerd was voorgelicht door de chatbot van de luchtvaartmaatschappij.

De AI Readiness Assessment
De in maart 2024 goedgekeurde EU AI-wet legt beperkingen en procedures op aan het gebruik van bepaalde AI-algoritmes, waarbij eventuele boetes voor overtredingen op kunnen lopen 35 miljoen euro of zeven procent van de wereldwijde omzet van een bedrijf.

Voor investeerders is het daarom cruciaal om bij potentiële investeringen te begrijpen: 1) in hoeverre zij blootgesteld zullen worden aan commerciële en operationele kansen en risico’s door AI, 2) hoe goed zij zijn toegerust om hier snel en effectief op in te spelen, en 3) in hoeverre zij de juiste governance hebben opgetuigd om risico’s in kaart te brengen en te mitigeren. Een solide AI Due Diligence of AI Exit Readiness Assessment wordt uitgevoerd door een multi-disciplinair team waarin strategische, IT en AI-experts een 360 graden blik op de rol van AI vormen.

De volgende dimensies zouden geraakt moeten worden om investeerders de juiste afweging te laten maken, waar diepgang vooral een functie is van het bedrijfsmodel:

Strategie – Een solide AI-strategie combineert het benutten van quick-wins met een doordachte lange termijnvisie over hoe het businessmodel er over drie tot vijf jaar uitziet. Op basis van een analyse van de markt, concurrentie en veranderingen in de business kunnen keuzes worden gemaakt over investeringen. Bedrijven moeten bepalen of ze als eerste willen bewegen, snel willen volgen of juist investeringen moeten temporiseren.

Toepasbaarheid – Perfect gestructureerde data is niet altijd nodig om gebruik te maken van AI. Een voorbeeld hiervan is ChatGPT, dat al anderhalf jaar lang waarde levert zonder dat gebruikers (bewust) hun eigen data beschikbaar hebben gesteld. Bedrijven kunnen ook bouwen op de data of AI-applicaties van derde partijen voor ondersteunende processen. Echter, om een serieus concurrentievoordeel op te bouwen met behulp basis van AI, is hoogwaardige, gestructureerde en bij voorkeur exclusieve data nodig die op de juiste manier wordt ontsloten.

Platform – Voor het hosten van AI-applicaties is toegang tot schaalbare infrastructuur cruciaal. Sommige bedrijven zijn terughoudend om AI-applicaties in productie te brengen vanwege de investeringen die nodig zijn in het IT-landschap. Door dit uitstel lopen bedrijven het risico om een onoverbrugbare achterstand op te lopen. Samenwerken met een gerenommeerde cloud-infrastructuurpartner kan in veel gevallen initiële investeringen verminderen en de schaalbaarheid van zowel capaciteit als kosten verbeteren. Ook zijn robuust gegevensbeheer en strenge naleving van beveiligingsvoorschriften essentieel om waardevolle inzichten en automatisering op een gecontroleerde manier te stimuleren, door gebruik te maken van interne en externe gegevensbronnen.

Governance – Risk-based protocollen voor het testen en monitoren van AI-applicaties tijdens de ontwikkelings- en productiefase zijn belangrijk voor een succesvolle uitrol en lange termijn beheer. Een goede samenwerking tussen ontwikkelaars en gebruikers van AI-applicaties is essentieel voor een succesvolle en snelle adoptie. Bedrijven die dit aan de voorkant goed hebben ingericht, zullen succesvoller zijn in het uitvoeren van hun strategie en hebben eventuele risico’s beter afgedekt.

Als een bedrijf deze vier dimensies op orde heeft, staat niets substantiële waardecreatie op basis van AI nog in de weg. Helaas zien we dat dit nog lang niet altijd het geval is. Met andere woorden: AI is in toenemende mate een onderwerp tijdens aan- of verkoop van een bedrijf, maar naar onze ervaring nog onvoldoende vaak.

Auteurs

Arjan van der Hall, Director Deal Analytics bij PwC
Deepak Chadha, Director, Technology Deals bij PwC
Lorenzo Casciscia, Director Strategy bij PwC

PwC is partner van de M&A Community