De impact van impact-investeren

Impact investeren is geslaagd als het woord ‘impact’ eraf kan. Het gewoon investeren is geworden omdat het nu eenmaal het meest oplevert, voor de investeerders en voor de andere stakeholders. Als algemeen geaccepteerd is dat ‘impact investeren’ net zoiets is als een ‘ronde bal’ of ‘groen gras’ dan hoeven we het niet meer ‘opnieuw te herhalen’.

Impact investeren heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld van een marginale niche-beleggingsstrategie tot een meer mainstream benadering waarbij rendement en maatschappelijke impact hand in hand gaan. Met een geschatte waarde van meer dan 1,2 biljoen dollar wereldwijd is het nog steeds slechts twee procent van de totale markt. Ook de individuele omvang van impact fondsen blijft veel kleiner dan traditionele fondsen, met alle nadelen van dien, zoals beperktere budgetten voor onderzoek en meting van resultaten.

Des te opmerkelijker is het dat het financiële rendement van impactfondsen steeds dichter in de buurt komt van dat van traditionele fondsen. De best presterende impactfondsen hebben die achterstand inmiddels zelfs volledig ingelopen. Wat wordt de volgende stap? Zijn er signalen dat impactfondsen traditionele fondsen ook op puur financieel vlak gaan overtreffen – dus zónder de impactcomponent mee te rekenen?

Impact investeren: meer dan goede bedoelingen
Impact investeren onderscheidt zich van traditionele filantropie doordat het financieel rendement verwacht, en van conventioneel investeren doordat het expliciet gericht is op meetbare maatschappelijke en milieuvoordelen. Deze benadering richt zich op uitdagingen zoals klimaatverandering, toegang tot gezondheidszorg, onderwijs, financiële inclusie en duurzame landbouw.

De kracht ligt in de intentionaliteit: investeerders gaan bewust op zoek naar kansen waarbij kapitaal kan bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen, terwijl tegelijkertijd aantrekkelijke rendementen worden gerealiseerd. Dit vereist een fundamenteel andere manier van kijken naar waardecreatie.

Meetbare impact: het vijfdimensionale model
Om impact investeren geloofwaardig te maken, is het cruciaal dat de geclaimde impact ook daadwerkelijk meetbaar en verifieerbaar is. Het Impact Management Project (IMP) is het meest omvattende initiatief hierin. Meer dan 3000 partijen hebben bijgedragen aan een gestandaardiseerd raamwerk van vijf dimensies die resulteren in drie classificaties:
1. Schade beperken
2. Stakeholders laten meedelen in positieve resultaten
3. Actief bijdragen aan een oplossing

De vijf meetdimensies zijn:
– Wat (Outcome): Welke uitkomst ervaren stakeholders? Dit kan positief zijn (verhoogd inkomen, betere gezondheid) of negatief (vervuiling, banenverlies).
– Wie (Stakeholder): Wie ervaart de uitkomst en hoe onderbedeeld zijn zij? Het gaat om aantallen én de mate waarin de doelgroep momenteel wordt bediend.
– Hoeveel (Schaal, Diepte, Duur): Dit meet de omvang (hoeveel stakeholders), significantie (hoe belangrijk is de uitkomst) en duurzaamheid (hoe lang duurt het effect).
– Bijdrage: Zou de uitkomst ook hebben plaatsgevonden zonder de interventie? Dit vereist contra feitelijke analyse.
– Risico: Wat is de kans dat de impact anders uitpakt dan verwacht?

Voor investeerders is systematische toepassing essentieel om greenwashing te voorkomen en impact te maximaliseren. Compliance zorgt voor vergelijkbaarheid tussen investeringen en sectoren.

Impact in de praktijk: Nederlandse voorbeelden
Pymwymic illustreert hoe juiste principes leiden tot aantrekkelijke rendementen. Opgericht in 1994 door ondernemers en de laatste twaalf jaar gespecialiseerd in food & agri investeringen met gezond bodemleven als doel, koerst het fonds op oplopende rendementen van acht procent in hun eerste fonds naar tien procent in hun tweede.

Partner Maarten van Dam noemt dit een “optimum dat redelijk is” – niet het maximum maar faire beloning voor de toegevoegde waarde van een investeerder met gespecialiseerde kennis. Het succes ontstaat doordat zij “slimmere en gemotiveerdere mensen aantrekken, er voor de langere termijn inzitten, terwijl er steeds meer vraag is naar bedrijven met impact.”

Door hun nichekennis fungeren ze als verzekering voor grotere co-investeerders en is hun invloed omvangrijker dan op basis van hun investeringsomvang verwacht kan worden.

Invesdor, ontstaan uit One planet en maakt sinds 2023 onderdeel uit van een Europees investeringsplatform actief in Duitsland, Oostenrijk, Finland en Nederland. Hierdoor bereiken ze meer investeerders (200.000) en bedrijven (600 miljoen euro geïnvesteerd) met een toegenomen ticketgroottes (nu één tot drie miljoen). Ellen Hensbergen legt uit: “Door onderdeel te zijn van deze kleine Europese kapitaalmarkt krijgen we toegang tot meer zowel investeerders als bedrijven.”

Invesdor selecteert bedrijven eerst op impact (op SDG of ESG basis), ongeacht sector. Tachtig procent zijn obligatieleningen, twintig procent aandelen. Obligatieleningen worden na vaststelling van impact beoordeeld op reguliere criteria: cashflow en zekerheden, met vergelijkbare rentes als in reguliere bedrijven als resultaat.

Conscious Business: de link tussen impact en rendement
Bepaalde impact fondsen laten zien dat zij ondanks de nadelen van hun geringe omvang toch ook vergelijkbaar kunnen presteren in financiële zin. Dit komt doordat een aantal Conscious Business principes hen helpen.
Deze benadering gaat uit van vijf pijlers:
1. Higher Purpose (hoger doel)
2. Conscious Leadership (bewust leiderschap)
3. Conscious Culture (bewuste bedrijfscultuur)
4. Stakeholder-inclusie
5. Een duurzaam businessmodel.

Het fundamentele inzicht is dat bedrijven die werken vanuit een hoger doel en alle stakeholders – werknemers, klanten, leveranciers, aandeelhouders, samenleving en milieu – in hun waardecreatie betrekken, systematisch beter gaan presteren. Door voortdurend de blokkades op te lossen binnen deze pijlers, ontwikkelen zij zich steeds verder als een conscious business die op den duur geen winst meer maakt ten koste van haar stakeholders en door haar purpose werkelijk bijdraagt aan het oplossen van een probleem.

Onderzoek waarbij S&P 500 bedrijven geselecteerd waren op conscious business criteria deden het over een periode van vijftien jaar maar liefst veertien keer beter dan de S&P 500 als geheel (zie ‘firms of endearment’ van Raj Sisodia).

Om op de effecten bij een paar stakeholder verder in te gaan:

Werknemers: Bedrijven met een duidelijk hoger doel zien de werknemersbetrokkenheid stijgen van het Europese gemiddelde van dertien procent naar soms wel negentig procent (gemiddeld zeventig procent) bij een conscious business. Deze verhoogde betrokkenheid vertaalt zich in hogere productiviteit, innovatie en klantgerichtheid. Er is een zeventig procent correlatie tussen de mate waarin het leiderschap betrokken is en hun werknemers dat zijn.

Klanten: Merken die sterk gerelateerd zijn aan een purpose groeiden over een periode van twaalf jaar 2,5 keer sneller dan merken waarbij deze correlatie laag is. Tony’s Chocolonely groeide van 9,6 miljoen euro in 2014 naar 88,4 miljoen euro in 2020 door hun missie ‘Making chocolate 100% slave-free worldwide’.

Leveranciers: Langetermijnrelaties gebaseerd op wederzijds succes leiden tot co-innovatie. Bedden producent Auping kon hun revolutionaire herproduceerbare matras alleen ontwikkelen dankzij jarenlange vertrouwensrelaties met leveranciers die bereid waren te investeren in gezamenlijke innovatie.

Risicoverlaging: Bedrijven die proactief handelen op milieu- en sociale thema’s lopen minder (regelgevings)risico’s. Ze anticiperen op toekomstige wetgeving of milieu problematiek in plaats van erdoor verrast te worden, wat zich vertaalt in hogere bedrijfswaarde, met name als deze risico’s zich voordoen.

Een bedrijf als Interface met haar Europese hoofdkantoor in Nederlandse toont de mogelijkheden van een hoger doel een succesvolle beursnotering. Na 25 jaar transformatie maken ze niet alleen als eerste bedrijf ter wereld geen negatieve impact meer op de wereld, maar leggen hun tapijttegels nu daadwerkelijk CO2 vast. Hun nieuwe purpose ‘Climate Take-back’ gaat verder dan neutraal – ze willen de opwarming omkeren.

De toegevoegde waarde van impact principes
Impact fondsen profiteren zelf van conscious business voordelen. Zowel Pymwymic als Invesdor bevestigen dat het aantrekkelijk zijn voor talent dat een stap extra zet gezien het hoger doel. “Gezien hun doel hebben zij geen moeite om talent aan te trekken”, stelt Hensbergen over Invesdor.

De voordelen die de imapct fondsen op een aantal punten zelf ondervinden van Conscious Buinsess principes kunnen zij ook doorvertalen in hun portefeuilles. Zij gaan het dan goed doen voor al hun stakeholders, inclusief de aandeelhouder met een stevige outperfomance als reële mogelijkheid.

Conclusie: impact als waardedrijver
Impact investeren is volwassen aan het worden. De tools om impact te meten en onderling vergelijkbaar te maken, bestaan. Als deze breed geïmplementeerd worden, is de effectiviteit van impact fondsen en daarmee hun bestaansrecht expliciet.

Een reeks voorbeelden van succesvolle impactinvesteerders laat zien dat zij, ondanks hun vaak nog beperkte schaal, vergelijkbare resultaten behalen als hun kapitaalkrachtigere, traditionele tegenhangers. Dit is deels te danken aan de principes van Conscious Business, zoals het aantrekken van talent dat extra gemotiveerd is door het hogere doel van een impactfonds. Diezelfde principes dragen eraan bij dat de waarde van de bedrijven waarin zij investeren sneller toeneemt.

De grootste impact wordt uiteindelijk gemaakt als bedrijven binnen investeringsfondsen consistent aantonen dat werken met de Conscious Business principes ook leidt tot betere financiële prestaties. Dan verandert het hele investeringslandschap. Impact investeren is dan geen niche meer, maar de nieuwe standaard voor waardecreatatie.

De markt staat aan de vooravond van deze transformatie. Fondsen die hun bedrijven zowel aantoonbare impact laten maken en meer aandeelhouderswaarde toevoegen, positioneren zichzelf niet alleen als maatschappelijk verantwoord, maar vooral als financieel superieur. En dat maakt impact investeren onweerstaanbaar.

Hendrik Jan van Es is co-founder van Conscious Business Nederland, een community van conscious bedrijven die elkaar inspireren en van elkaar leren om het voor al hun stakeholders goed te gaan doen en daar de ondersteuning voor geven.

Meer informatie:
– The Impact Management Project: https://impactfrontiers.org
– Conscious Business: www.ConsciousBusiness.com
– Het boek ‘Conscious Business’: https://managementboek.nl/boek/9789089657893
– Pymwymic: https://pymwymic.com/
– Invesdor: www.invesdor.nl

Boek: Conscious Business – Winst maken zonder dat mens of planeet daar de prijs voor betaalt!

Conscious Business laat zien hoe winst en maatschappelijke impact hand in hand kunnen gaan. In dit inspirerende boek introduceert Hendrik Jan van Es een vernieuwend businessmodel dat organisaties helpt te opereren vanuit hun hogere doel. Met concrete stappen, praktijkvoorbeelden (zoals Auping en Mitsubishi) en toepasbare tools leer je hoe je als bedrijf niet alleen succesvol, maar ook betekenisvol kunt zijn. Een essentieel boek voor wie gelooft dat economisch rendement en positieve impact elkaar versterken – en dat bewust zakendoen het meeste oplevert.