De 5 grootste bedreigingen na corona en Oekraïne

De wereld was nog aan het herstellen van corona, toen Rusland Oekraïne binnenviel. De gevolgen voor de wereldeconomie zijn al groot geweest en beide crisissen zijn nog niet ten einde. Toch zullen we de komende jaren met nog veel grotere crisissen te maken krijgen, stelt politicoloog Ian Bremmer (Eurasia Group) in zijn nieuwste boek ‘The Power of Crisis'.  

De vijf bedreigingen (twee (geo)politieke situaties en drie crisissen) die nu al spelen en nog erger zullen worden, zullen de wereldeconomie volop treffen en grote spanningen in en tussen landen veroorzaken. Daarmee zullen ze ook grote invloed hebben op het wereldwijde investeringsklimaat en M&A. Vanwege de grote verbondenheid van de huidige wereld, liggen de oplossingen in samenwerking.  

De vijf grootste bedreigingen van de komende decennia, volgens Bremmer: 

1. Interne spanningen in de VS 
De binnenlandse politiek in de Verenigde Staten – nog steeds de werelds grootste supermacht – is gebroken. Amerikanen hebben geen vijanden in het buitenland meer nodig voor hun conflicten. Kiezers links en rechts lezen bewust desinformatie die hun vooroordelen bevestigt. De politiek weerspiegelt op steeds angstaanjagende manieren deze verstoringen. Dus hoe kan de VS de oplosser van huidige en toekomstige wereldproblemen zijn? 

2. Spanningen tussen de VS en China 
De relatie tussen de VS en tweede supermacht China – een relatie die meer dan welke andere dan ook toekomstbepalend voor de wereld is – is aan het verslechteren. Een handelsoorlog, mensenrechtenschendingen, ruzie over de oorsprong van het coronavirus, spanningen rond China's plannen om Taiwan te annexeren…  

Net als de eerste bedreiging maakt dat het lastig de drie crisissen die volgen gezamenlijk aan te pakken.  

3. Een nieuwe pandemie  
Covid-19 was niet alleen voorspelbaar, maar voorspeld. Een volgende pandemie is dat eveneens. Dat is een direct gevolg van de toename van de wereldbevolking en het verdwijnen van natuur waardoor er steeds meer diersoorten met elkaar in aanraking komen. Qua dodelijkheid was corona zeker niet het ergst denkbare virus, dus dat kan de volgende keer een stuk slechter uitpakken. Dat nog los van de enorme schade aan de economie en de fysieke en mentale gezondheid van de mensheid.  

Virussen trekken zich van grenzen niks aan; we hebben wereldwijde overeenstemming nodig over hoe we ons gaat voorbereiden op een nieuwe pandemie. We moeten investeren in wereldwijde virussurveillance om nieuwe virussen op te sporen van hun bron voordat het zich, zoals een bosbrand, buiten onze controle verspreidt. 

4. De klimaatcrisis 
Klimaatverandering zal de levens van miljarden mensen op zijn kop zetten en vormt een ongekende bedreiging voor de duurzaamheid van het leven op aarde. Voor een deel is dit al niet meer tegen te houden. Delen van de aarde zullen onbewoonbaar worden en er zullen honderden miljoenen vluchtelingen op de been komen de komende eeuw.  

Landen van over de hele wereld ervaren reeds dat klimaatverandering rampen op rampen kunnen veroorzaken, zoals bosbranden, stormen, hittegolven, misoogsten en overstromingen. Covid veroorzaakte schade voor jaren, klimaatverandering voor decennia en sommige schade is niet meer terug te draaien. De gevolgen van klimaatverandering zullen een mega-uitdaging vormen voor onze toekomstige leiders. De transitie wordt extreem duur. Toch zullen overheden radicaal meer moeten investeren en moeten samenwerken willen we een kans hebben om de doelen van het Parijs-akkoord te halen.  

5. De onvoorziene impact van nieuwe technologie 
De grootste bedreiging van onze collectieve toekomst is volgens Bremmer de onverwachte impact van nieuwe technologieën die de manier verandert waarop we leven, denken, werken en interacteren met elkaar. Op dit moment wordt nieuwe technologie sneller geïntroduceerd dan we de effecten ervan kunnen bestuderen (vergelijk dat bijvoorbeeld met de introductie van nieuwe medicijnen). Wat gaan we doen met fatale autonome drones, geavanceerde cyberwapens, biotechnologie en kunstmatige intelligentie? 

Een voorbeeld van hoe dit fout kan gaan is de ontwikkeling van kwantumcomputing. Het land dat dit als eerste ontwikkelt zal in staat zijn om nagenoeg alle encryptie van computer- en beveiligingssystemen wereldwijd te omzeilen. Alleen al de dreiging dat een land dit gaat ontwikkelen, kan aanleiding zijn voor het begin van de derde wereldoorlog… Volgens Bremmer hebben we een wereldwijd orgaan nodig voor overleg over dataprivacy en digitale ontwikkelingen, vergelijkbaar met wat de IPCC is voor de klimaatcrisis.  

Een coöperatieve rivaliteit 
Tussen 1975 en 2009 werd de wereldpolitiek bepaald door de G7. Dat breidde uit tot de G20. In 2008 werkten deze twintig landen samen om de wereldwijde crisis op te lossen, maar ze kunnen het verder over weinig eens worden. Volgens Bremmer hebben we nu met de G-Zero te maken; een nieuwe realiteit met een gebrek aan leiders die bereid zijn ruzies op te breken, verder te kijken dan hun eigen belangen, en zich te richten op het oplossen van grote wereldproblemen. Geopolitieke recessies komen niet vaak voorbij, maar als ze komen zijn ze zeer destabiliserend.   

De geschiedenis laat volgens Bremmer zien dat we een crisis nodig hebben om de vernieuwde globale samenwerking te forceren. We kunnen alleen niet wachten op een nieuwe koude oorlog tussen de VS en China; we moeten het doen met de crisissen die we al hebben. Wat dat betreft stemt de verbondenheid tussen Europa en de VS na het binnenvallen van Oekraïne door Rusland, hoopvol.  

Maar gaan China en de VS ook samenwerken? ‘Landen hoeven elkaar niet aardig te vinden', schrijft Bremmer hierover. ‘Ze moeten het alleen eens worden over de aanpak van een aantal kernthema's.’ In een onderling verbonden wereld kunnen we alleen samen succesvol zijn. Hij spreekt van een ‘coöperatieve rivaliteit'. Er is geen garantie dat de mensheid de komende eeuw gaat overleven, maar als we het gaan redden, zal het zijn omdat we internationaal een manier hebben gevonden om samen de reusachtige crisissen aan te pakken die op ons afkomen.